Есекжем, Квинке ісігі, анафилаксиялы шок).

Жіті жне слелі есекжем жне Квинке ісігі. Есекжем дегеніміз терідегі волдырьге сас жіті немесе баяу дамитын реакция (экссудациялы, уыссыз); аллергиялы Е дрілерді, таамдарды, инсектицидтерді, сімдік тозадарыны, гельминттерді (аскаридоз, трихоцефалез, энтеробиоз, трихинеллез, токсокароз, стронгилоидоз) серлерінен дамиды; Ал жалан аллергиялы Е холинергиялы згерістерде пайда болады немесе криоглобулиндерді суыты серінен артуларында байалады.

Есекжем аымына жне кріністеріне байланысты жіктеледі:

1. жіті;

2. шектелген жіті немесе гигантты (Квинке ісігі);

3. слелі рецидивті;

4. кнні серінен немесе ультрафиолетті;

5. суыты немесе криоглобулиндік;

6. контактты (фитодерматит, шынжыр табанды дерматит)

7. пигментті;

8. балалардаы Е.

Клиникалы крінісі: Волдырлерді пайда болуынан теріні атты ышынуы мен ашып ауырсынуы байалады. Бртпелер тиынны клемінен ртрлі пішіндегі бір-біріне осылан лкен ошатар трінде кездеседі. Егер Е 3 айдан асса - оны слелі деп атайды. Квинке ісігінде теріні тере абаттарымен атар тері асты шелі майы да ісінеді. Ангионеврозды Квинке ісігі шырышты абаттарда бастала отырып, ртрлі азалар мен жйелерді функцияларын иындайды да асфиксияа да жетуі ммкін. Баса азаларды шырышты абаттары бзуы ытимал. Кеірдекті ісінуі кезінде адамны тыныс алуы заымданан кезде дизуриялы кріністер, жіті гастроэнтерит белгілері, ішекті бітелуі байалулары да ммкін. Квинке ісігі бірнеше сааттан бірнеше кндерге дейін созылуы ммкін жне айтанда ешандай із алдырмайды. Таамды аллергиядажне глисттік инвазияда Есекжемрецидивті аым алуы ммкін. Контактты Есекжем амбриозбен, примуламен, улы плющпен (фитодерматит), рттарды бездік сйытытарымен, косметикалы заттармен, ндірістік баса да гаптендермен теріні атынасында дамиды жне ол тез, стірт немесе бірнеше сааттан со крініс береді де ышынан жерді аысан кезде аталан зиянды заттарды теріде жайыла тскенін байаймыз. Балалардаы Есекжемде экссудациялы диатезді немесе ртрлі таамдара шамадан тыс артан сезімталдыты стінен са волдырлерді пайда болады.

Емі:

1. Аллергенмен атынасты зу.

2. Антигистаминді дрілер (аллергиялы дерматитті араыз).

3. Гипоаллергиялы диета мен дезинтоксикациялы ем.

4. Микроциркуляцияны жасарту мен тамырлар абыралары ткізгіштіктерін тмендету шін аскорбин ышылы мен кальций глюконатын таайындайды.

5. Кеірдекті ісінуі немесе абдоминалды синдром байалса – тері астына 0,5 мл 0,1% адреналин жне 1 мл 5% эфедрин, 30-90 мг преднизолон немесе 125 мг гидрокортизон тамыра тамшылап немесе блшы етке егеді; кеірдек маайында Квинке ісігі дамыса, онда осымша дегидратациялы терапия олданылады: 2 мл лазиксті 20 мл 20% глюкозада венаа егеді; асфиксия кшейсе жне жасалан емнен кмек болмаса – трахеостомия жасалуы керек.

Слелі Есекжемде адамдаы осалы ауруларын анытау жне оларды оса емдеу ажет. Гипосенсибилизациялы емді жргізу ажет болуы ытимал: венаа 100 мг 5% аминокапрон ышылын Натрий хлоридіні изотониялы ерітіндісінде тулігіне бір рет 5 кн бойы ю немесе натрийді 30%-тік тиосульфатын немесе схема бойынша гистаглобинмен емдеу. Теріні ышуына арсы аэрозоль тріндегі аллергодилді немесе гистиметті немесе ментолды 0,5-1% ерітіндісін немесе 1% лимон ышылыны ерітіндісін жау сынылады. ышынуа арсы кортикостероидты мазьдар немесе кремдер (элоком), радон ваннасы немесе гипнотерапия да жасы эффект береді.

 

Анафилаксиялы шокдегеніміз адам міріне ауіп тудыратын жадай. Сол арыншалы жіті жетіспеушілікпен асынатын шоктарды кардиовас-кулярлы трінен (миокард инфарктындаы, аритмиялардаы, кпе артериясыны эмболиясындаы) айырмашылыына анафилаксиялы шокты бастапы кезінде тамырларды жіті жетіспеушілігіні дамуы жатады.

Клиникалы крінісі: Анафилаксиялы шокты дамуы аллергендермен атынастан со бірнеше секундта немесе минуттарда дмуы ытимал. Осы асыну нерлым тезірек дамыса, ол сорлым ауыр дрежеде крініс береді жне ол кезде артериялы ысымны кенеттен тез тмендеуі тн болады.

Жеіл дрежесінде артериялы ысымны с/б 20-30 мм-ге тмендеуі байалады; орташа дрежесінде артериялы ысымны кенеттен стірт тмендеуі салдарынан жалпылай мазасызды, алшылдап тоу, суы терді шыуы, жрегіні ауы, аритмиялар, ентігу, есегіреу белгілері байалады; ауыр дрежесінде те тез дамыан айын коллапс, кома, кз арашыыны кееюі, зрді стай алмауы, жрегіні немесе тынысыны тотап алуы дамиды. Анафилаксиялы шокты 5 варианты бар: гемодинамикалы, асфиксиялы, церебралы, абдоминалды жне зіндік (типтік).

Типтік (зіндік) вариантында лаындаы шуылды естілуі мен басыны айналуы, терісіні ышуы мен нашып ауыруы, ішіні кйіп тру сезімі мен тыныс алуыны иындау сезімі, жрегіні ысып ауыруы, ішіні бруі мен жрегіні айнып сулары тез дамиды. Асфиксиялы варианты ларингобронхоспазмні деуінен жне жтыншаты ісінуінен жіті тыныс жетіспеушілігіні кпе аурулары бар адамдарда дамуымен сипатталады. Абдоминалды варианты таамды аллергиясы бар адамдарда немесе аллергендерді ішке тсулері кездерінде (дрілерді, таамдарды) іш рсаындаы атты стамалы ауырсынулармен, жрегіні айнуы мен сулармен, диареямен сипатталады. Церебралды варианты есінен айрылумен, эпилепсиялы тартылулармен, миды ісіну синдромымен сипатталады жне анафилаксиялы шокты е ауыр трімен абаттас болады.

Анафилаксиялы шокты ІІІ кезедегі демікпелік статуспен, сепсистік немесе жараатты шоктармен, рентгенконтрастты заттар немесе транквилизаторлар немесе альфа-адреноблокаторлар секілді гистамино-либераторларды енгізгенде дамитын анафилактоидты жалан аллергиялы реакциялармен салыстырмалы ажыратулар жргізу керек.

Емі:

1. Аллергендерді алып тастау;

2. Вазоконстрикторлы, кардиотоникалы жне бронхолитиктік серлер беретін дріні енгізу (адреналин);

3. Алмастыру емін беретін жне абынуды алдыы жне соы фазалары медиаторларыны блінуін тежейтін дріні енгізу (глюкокортикостероидтар);

4. Айналымдаы анны клемін алпына келтіру (тамшы трінде ан алмастырыштарды енгізу).

Алашы емдік шаралар: организмге аллергендерді тсулерін тотату – шаан жндікті инесін алып тастау, сол жерге суы басу, шаан жерден проксималды жгут салу немесе атты таып тастау, науас адамды шаласынан Тренделенбург позасында жатызу, жоары тыныс жолдарын тазалау жне ашу, оксигенотерапия, адреналин енгізу (0,04-0,11 мкг/кг/мин). Адреналинді енгізу ерекшеліктері:

- Егер артериялы айын гипотония дамымаса, онда 0,3-0,5 мл 1% адреналинді тері астына егу;

- Егер артериялы айын гипотония болса, онда 1 мл 30,1% адреналинді (1000 мкг) 400 мл изотониялы ерітіндіде венаа тамшылап енгізу керек;

- Осындай оспаны дайындап лгермеген жадайда 0,2-1,0 мл 0,1% адреналинді 20 мл изотониялы ерітіндіде артериялы ысымны ктерілуіне сйкес 30-60 секунд аралыта венаа баяу енгізіп отыран жн;

- Егер адреналинді венаа енгізу ммкіндігі болмаса, онда оны интратрахеалы жолмен немесе сйек ішіне немесе асистолия кезінде – жрек ішіне енгізуге болады.

Ауыр аымдаы науас адамдара адреналинмен атарлас анны клемін лайту масатында кристаллоидты коллоидты ерітінділерді жне венаа глюкокортикостероидтарды да (метилпреднизолонды 120-130 мг дозада) енгізген жн. венаа тамшылап

Егер адреналинді енгізгеннен кейін минутына 120 соудан артатын тахикардия дамыса немесе артериялы ысымны бей-берекетсіз артуы байалса, онда норадреналин олданылуы тиіс.

Метаболизмдік ацидозды реттеу шін венаа тамшы трінде 250-500 мл 4% натрий бикарбонаты ерітіндісін енгізу керек.

стамды бронхоспазм дамыан кезде сальбутамол немесе теротек немесе венаа эуфиллин 2,4% - 5-10 мл олдану керек.

Коллапс тратанып айтпаан кезде адералинді айталап титрді трде (0,04-0,11 мкг/кг/мин) жне мезатон немесе норадреналинді енгізу керек жне гиповолемияа арсы емдік шараларды жргізу ажет.

Анафилаксиялы шокты баса да аллергиялы реакциялара (эозинофильді инфильтраттар, айталанбалы есекжем, т.б.) айналып кетпеуі масатында энтералы діспен глюкокортикоидтармен емдеу жргізіле беруі тиіс жне емге антигистаминді дрілерді осу ажет.