Сот-медицина ызметіні йымдастырылуы жне рылымы
Елімізде сот-медицина сараптамасын:
а) ауданды, ауданаралы, алалы сот-медицина сарапшылары;
) республикалы баыныстаы алалар мен облыстарды сот-медицина сарапшылары;
б) азастан Республикасы Денсаулы сатау министрлігіні Бас сот-медицина сарапшысы жзеге асырады, алалы (Алматы), облысты аа сот-медицина сарапшылары мен Денсаулы сатау министрлігіні Бас сот-медицина сарапшысы арнаулы сот-медицина сараптама мекемелерін - алалы (Алматы), облысты, республикалы сот-медицина сараптама бюросын басарып, олардын бастыы ызметін атарады.
Сот-медицина сараптама бюросыны рамына мына блімдер кіреді:
1) тірі адамдарды сот-медишшалы тргыдан куландыру блімі (емхана);
2) сот-гистология блімшесі мен лікті зерттеу блімі (мйітхана);
3) айаты заттарды сот-медициналы зерттеу блімі (сот-медицина лабораториясы), оны:
а) физикалы-техникалы зерттеу;
) сот-биологиялы зерттеу;
б) сот-химиялы зерттеу блімшелері бар.
Сот-медицина сараптама бюросы:
а) зорлыпен лтірілген немесе зорлысыз лген жадайларда лімні уаытын, сипаты мен себептерін анытау жне анытама, тергеу жне сот органдары ала ойан баса да мселелерді шешу шін ліктерді зерттеу;
) дене жарааттарыны сипаты мен ауырлыгын анытау, жынысгы ылмыстар жнінде сараптама жргізу, сондай-а анытама, тергеу жне сот органдары ала ойан баса да мселелерді шешу сараптамаларын;
б) объектілерге сот-медициналы, физикалы-техникалы жне сот-химиялы зерттеу жргізу жолымен айаты заттара сараптамалар;
в) жеке адамны міріне, денсаулыына жне адір-асиетіне арсы ылмыс жасалан істерді материалдары бойынша жне ксіптік ы бзушылы шін медицина ызметкерлерін ылмысты жауапа тарту туралы істер бойынша сараптамалар жасайды;
г) сот-медициналы клиникалы-анатомиялы конференцияларда емдеуші дрігерлермен бірге сот-медицина оиаларын талылайды.
Бюро бастыы емдеу мен диагностикада табылан кемшіліктер туралы денсаулы сатау органдарына жеткізеді, те жпалы аурулар табылан жадайда хабарлап отырады.
Сот-медицина сараптама бюросында адам патологиясыны наты проблемалары мен арнаулы сот-медицина мселелері ылыми жолмен деліп, кенеттен ліп кету, тасымалдаы жарааттану, нерксіпте жне трмыста улану материалдарына талдау жасалады, сот-медицина сарапшылары мен сот химиктерін мамандандыру жне оларды білімін арттыру жзеге асырылады. Сот-медицина сараптама бюролары денсаулы сатау органдарына жатады жне олар кімшілік-шаруашылы жаынан облысты денсаулы сатау блімдеріне баындырылан. Ауданды, ауданаралы сот-медици-на сарапшылары тиісті сот-медицина сараптама бюроларынын рамына кіреді жне сол бюроларды бастытарына багынады.
Сонымен сот-медицина сараптама бюролары екі жаты баыныштылыта болады: 1) кімшілік-шаруашылы жне аржы жаынан облысты денсаулы сатау блімдеріні басшыларына, ал ылыми-тжірибелік жне йымды жаынан жоарыдаы бюролара баынады. Сонымен бірге блайша баынуа тиісінше шек ойылан. Мысалы, облысты денсаулы сатау бліміні мегерушісі облысты сот-медицина сараптама бюросыны бастыына оны аражатты дрыс жмсамай, аржы тартібін бзып отыранын, сондай-а бюрода олылытар барын: кадрларды нашар іріктеліп алы-натынын, ебек тртібі бзылатынын, т.б. крсете алады. Ал тжірибелік жмыса келгенде, денсаулы сатау блімі мегерушісіні сараптама жргізу сапасын тексеруге, сол сияты сараптама жргізуді таайындауа ыы жо.
Жоары тран сарапшы тарапынан ылыми-тжірибелік жне йымды жаынан басшылы ету мен баылау жасауа да белгілі бір дрежеде шек ойылан. Ол зіне баынышты бюро бастыына актілерді нашар жасалатынын, білікті кадрлар іріктеп алу жаынан кемшіліктер бар екенін, лаборато-рияны нашар жмыс істейтінін, т.б. крсете алады. Біра бірінші сарапшы екішпісі жасаан орытындыны кшін жоя алмайды. йткені сараптаманы жргізілуі жне берілген орытынды шін сараптама жргізген сарапшыны зі ана жауап береді. Егер жоары тран сарапшы орытындыны ате деп тапса, оны айталап сараптама таайындау туралы прокуратурага длелді тініш жасауа ыы бар.
Сот-медицина ызметіні млтіксіз йымдастырылуы, сарапшьшы сот ділдігі органдарына туелсіздігі, оны іс нтижесіне материалды жаынан мдделі болмауы сот-медицина сараптамасыны объективтілігіне жрдемдеседі.