Вернадскийді биосфера мен ноосфера концепцияларына тоталыыз.
«Биосфера» термині ылыми дебиеттерге 1875 ж. австрия геологы-алымы Эдуард Зюсс енгізген.
В. И. Вернадский (1863-1945) бл терминді пайдаланды жне биосфера туралы ілімді жасады.
Егер «биосфера» тсінігімен, Зюсс бойынша, жер абыыны 3 сферасындаы (атты, сйы, газ трізді) тірі азалары байланыстырылса, ал В. И. Вернадский бойынша е басты роль тірі азаларды геохимиялы кштерге блінеді.
Сонымен, биосфера тсінігіне азаны згертуші іс-рекеті кіреді, азіргі уаытта ана емес, сонымен бірге, ткендегі де іс-рекет кіреді.
Тірі азалары бар азіргі уаыттаы биосфераны блімін азіргі замана биосфера немесе необиосфера деп атайды, ал кне биосфераа палеобиосфера немесе ткен биосфера жатады.
1) Биосфера- орталытанан жйе. Биосфераны орталы буыны тірі азалар (тірі заттар) болып табылады. (антропоцентризм)
2) Биосфера-ашы жйе. Биосфераны мір сруі сырттан келетін энергиясыз ммкін емес. Биосфера рашан кн сулесі тседі.
3) Биосфера-зін-зі реттелуші жйе. Бл жйеге йымдасты гомеостаз тн.
4) Биосфера-кп трлілікпен сипатталатын жйе. Кптрлілік кез-келген экожйені жне биосфераны тратылыын негізгі шарты.
5) Биосфераны маызды асиеті – заттар айналымын амтамасыз ететін механизмдерді болуы жне солара байланысты жеке химиялы элементтерді жне оларды осылыстарыны таусылмастыы.
Ноосфера (гр. – сана жне – орта, шар) немесе Антропосфера (грек. antropos — адам, spera — абы) — биосфераны жаа жадайа кшкен дегейі; адамны саналы трде жргізген іс-рекеттерінен туындайтын жер сферасындаы барлы згерістер мен оларды дамуын анытайтын басты фактор;аламдаы адамзатты мекендейтін аясы. Адам баласы уаыт пен кеістікке атысты биосфера шегінде жне арышта мір сре алады. Біра адамзатты траты мекені — Жер..[1]
Ноосфера – аыл-ой сферасы деген тсінікті алаш 1927 жылы француз алымдары Э.Леруа (1870 – 1954) мен Тейяр де Шарден Пьер (1881 – 1955) енгізген.
XX асырды 30 – 40-жылдары ноосфераны материалистік трыдан сипаттап жазан В.И. Вернадский болды. Ол ноосфераны биосфера мен оамны зара арым-атынасынан туындайтын тіршілікті жаа формасы, бл саналы, аыл-ойы жетілген адамзатты баыттауымен алыптасатын биосфераныжаа эволюциялы жадайы деп тсіндірді.
Ноосфера – табиат задылытарыны оамны ойлау задарымен жне леуметтік-экономкалы задылытармен тыыз байланысып жататын бірттастыын (бтіндігін) басарушы жоары тип. ылыми-техникалы прогресті арынды дамуы брын игерілмеген жерлерді игеріп, брын пайдаланылмай келген табиат байлытарын пайдаа асырып оймай, арыш кеістігін, аламшарларды игеруге, ядролы арулар жасауа ммкіндік берді.[2]
Ноосфераны пайда болуы мен дамуы
Жер аламшарындаы органикалы дние эволюциясыны бірнеше кезедерін ажыратады. Бірінші кезе — заттарды биологиялы айналымы пайда болып, биосфераны алыптаса бастауы. Екінші кезе — тіршілікті крделене тсіп, кп жасушалы организмдерді пайда болуы. бл екі кезеді ылымда биогенез, яни тіршілікті толы мнінде пайда болу кезеі деп атайды. Биосфера эволюциясыны шінші кезеі — адам оамыны пайда болуымен ерекшеленеді.
Биосфера эволюциясыны келесі жаа кезеі — азіргі дегейі. Мны ылымда ноосфера кезеі деп атайды. Грекше "noos" аыл-ой, сана, "sphaira" — шар деген ымды білдіріп, "саналы абы" деп аталады. Ноосфера — адамны санасы, аыл-ойы шешуші рл атаратын биосфераны жаа эволюциялы дегейі.
Ноосфера ымын ылыма 1927 жылы француз алымдары Э.Лepya мен П.Тейяр де Шарден енгізді. Оларды ымы бойынша ноосфера биосферадан да жоары дегейдегі, бкіл аламшарды амтитын "ойлау абыы".
1930—1940 жылдары В.И. Вернадский ноосфера туралы ілімді дамытып, терендете тсіндірді. Ол ноосфераны биосфера эволюциясыны жаа сапалы дегейі, биосфера мен адам оамыны байланысында пайда болан деп орытынды жасады.
В.И. Вернадскийді пікірі бойынша: "Ноосфера — табиат пен оам задылытары зара бірігіп сер ететін бірттас жоары жйе". Биосфераны ноосфераа ласуы кезінде бкіл адамзат бірігіп шешетін мселелерге ерекше кіл блу ажеттігін алым атап крсетті.
Ноосфера кезінде бкіл адам баласыны аыл-ойы, санасы, ылымы жне леуметтік ебегі бір арнаа тсуі керек. Адам мен табиат арасындаы арым-атынасты адамны саналы аыл-ойы басаран кезде ана жеіске жетеді деп атап крсетті. Ноосфера кезінде табиат пен оам арасындаы зара байланыс айын байалады. Бл кезде бкіл адамзат шін ылымды дамытып, табиатты да, оамны да бір-бірімен йлесімді ркендеуіне жол ашылу керек. Бл кезде рбір жеке тланы да суіне кіл блінеді.
Вернадскиді биосфера мен ноосфера туралы ілімі жне оны биосфераны азіргі дегейін тсіндіру шін маыздылыына тоталыыз
«Биосфера» термині ылыми дебиеттерге 1875 ж. австрия геологы-алымы Эдуард Зюсс енгізген.
В. И. Вернадский (1863-1945) бл терминді пайдаланды жне биосфера туралы ілімді жасады.
Егер «биосфера» тсінігімен, Зюсс бойынша, жер абыыны 3 сферасындаы (атты, сйы, газ трізді) тірі азалары байланыстырылса, ал В. И. Вернадский бойынша е басты роль тірі азаларды геохимиялы кштерге блінеді.
Сонымен, биосфера тсінігіне азаны згертуші іс-рекеті кіреді, азіргі уаытта ана емес, сонымен бірге, ткендегі де іс-рекет кіреді.
Тірі азалары бар азіргі уаыттаы биосфераны блімін азіргі замана биосфера немесе необиосфера деп атайды, ал кне биосфераа палеобиосфера немесе ткен биосфера жатады.
1) Биосфера- орталытанан жйе. Биосфераны орталы буыны тірі азалар (тірі заттар) болып табылады. (антропоцентризм)
2) Биосфера-ашы жйе. Биосфераны мір сруі сырттан келетін энергиясыз ммкін емес. Биосфера рашан кн сулесі тседі.
3) Биосфера-зін-зі реттелуші жйе. Бл жйеге йымдасты гомеостаз тн.
4) Биосфера-кп трлілікпен сипатталатын жйе. Кптрлілік кез-келген экожйені жне биосфераны тратылыын негізгі шарты.
5) Биосфераны маызды асиеті – заттар айналымын амтамасыз ететін механизмдерді болуы жне солара байланысты жеке химиялы элементтерді жне оларды осылыстарыны таусылмастыы.
Ноосфера (гр. – сана жне – орта, шар) немесе Антропосфера (грек. antropos — адам, spera — абы) — биосфераны жаа жадайа кшкен дегейі; адамны саналы трде жргізген іс-рекеттерінен туындайтын жер сферасындаы барлы згерістер мен оларды дамуын анытайтын басты фактор;аламдаы адамзатты мекендейтін аясы. Адам баласы уаыт пен кеістікке атысты биосфера шегінде жне арышта мір сре алады. Біра адамзатты траты мекені — Жер..[1]
Ноосфера – аыл-ой сферасы деген тсінікті алаш 1927 жылы француз алымдары Э.Леруа (1870 – 1954) мен Тейяр де Шарден Пьер (1881 – 1955) енгізген.
XX асырды 30 – 40-жылдары ноосфераны материалистік трыдан сипаттап жазан В.И. Вернадский болды. Ол ноосфераны биосфера мен оамны зара арым-атынасынан туындайтын тіршілікті жаа формасы, бл саналы, аыл-ойы жетілген адамзатты баыттауымен алыптасатын биосфераныжаа эволюциялы жадайы деп тсіндірді.
Ноосфера – табиат задылытарыны оамны ойлау задарымен жне леуметтік-экономкалы задылытармен тыыз байланысып жататын бірттастыын (бтіндігін) басарушы жоары тип. ылыми-техникалы прогресті арынды дамуы брын игерілмеген жерлерді игеріп, брын пайдаланылмай келген табиат байлытарын пайдаа асырып оймай, арыш кеістігін, аламшарларды игеруге, ядролы арулар жасауа ммкіндік берді.[2]
Ноосфераны пайда болуы мен дамуы
Жер аламшарындаы органикалы дние эволюциясыны бірнеше кезедерін ажыратады. Бірінші кезе — заттарды биологиялы айналымы пайда болып, биосфераны алыптаса бастауы. Екінші кезе — тіршілікті крделене тсіп, кп жасушалы организмдерді пайда болуы. бл екі кезеді ылымда биогенез, яни тіршілікті толы мнінде пайда болу кезеі деп атайды. Биосфера эволюциясыны шінші кезеі — адам оамыны пайда болуымен ерекшеленеді.
Биосфера эволюциясыны келесі жаа кезеі — азіргі дегейі. Мны ылымда ноосфера кезеі деп атайды. Грекше "noos" аыл-ой, сана, "sphaira" — шар деген ымды білдіріп, "саналы абы" деп аталады. Ноосфера — адамны санасы, аыл-ойы шешуші рл атаратын биосфераны жаа эволюциялы дегейі.
Ноосфера ымын ылыма 1927 жылы француз алымдары Э.Лepya мен П.Тейяр де Шарден енгізді. Оларды ымы бойынша ноосфера биосферадан да жоары дегейдегі, бкіл аламшарды амтитын "ойлау абыы".
1930—1940 жылдары В.И. Вернадский ноосфера туралы ілімді дамытып, терендете тсіндірді. Ол ноосфераны биосфера эволюциясыны жаа сапалы дегейі, биосфера мен адам оамыны байланысында пайда болан деп орытынды жасады.
В.И. Вернадскийді пікірі бойынша: "Ноосфера — табиат пен оам задылытары зара бірігіп сер ететін бірттас жоары жйе". Биосфераны ноосфераа ласуы кезінде бкіл адамзат бірігіп шешетін мселелерге ерекше кіл блу ажеттігін алым атап крсетті.
Ноосфера кезінде бкіл адам баласыны аыл-ойы, санасы, ылымы жне леуметтік ебегі бір арнаа тсуі керек. Адам мен табиат арасындаы арым-атынасты адамны саналы аыл-ойы басаран кезде ана жеіске жетеді деп атап крсетті. Ноосфера кезінде табиат пен оам арасындаы зара байланыс айын байалады. Бл кезде бкіл адамзат шін ылымды дамытып, табиатты да, оамны да бір-бірімен йлесімді ркендеуіне жол ашылу керек. Бл кезде рбір жеке тланы да суіне кіл блінеді.