Арым- атынасы нашар баламен жеке даралы жмыс жргізу

Ерекшеліктері

Эмоцианолды озыштыы тым жоары адамдара, басалара араанда рекетті трлі эмоциогендік бзылысыны байалуы тн, басаша айтанда, ол тек я болып ана оймай, трлі жадайларда орыныша, трасыз кіл кйге тез берілгіш болады. Осындай адамдара негізінен емделіп, зіні эмоционалды-еріктік сферасын трлі ырынан, сіресе, эмоционалды моторлы сферасын жаттытыру ажет.

ядыпен кресу шін адамдармен трлі иын зара арым-атынаста болатындай жадайларда жаттыу керек.

Балалы шатан бастап жыма тез бейімделіп, жымда жмыс істегенді нататын адамдарда яды млдем болмайды немесе лсіз байалады.

Кейбір ата-аналар балалары олылытара жаман рекеттерге бармауы, ортасынан жаман деттерді йренбеуі шін оларды жымнан тыс стайды. Кейін балалары ялша жне кпшіл емес болып скенде тсінбей де алады. Сондытан да ата-ананы е басты масаты баласын жым ішінде мір сріп жне жмыс істетіп йрету, з рбыларына дрыс арым-атынас жасап баса адамдар да оан дрыс арайтынына кзін жеткізу керек.

Кейде ересек адам зін жымда стай алмай, трбиесіздігінен, білмей алуынан дрыс емес адам жасайды. Содан со жадайды тым ауыр абылдап, з ателіктерін зіне кешіре алмай алады. Осыдан кейін оны ядыы одан бетер жоарлап кетеді. Сондытан да жымда мінез-лыты негізгі ережелерін біршама жасы білу де ядыпен кресуді бір жолы бола алады.

Ерекше назар аудартатын, ол - тпелі, яни жынысты жетілу кезіндегі пайда болатын ядыпен кресу. Осы мселе лі де болса дрыс орына ойылып, дрыс жынысты трбие беруге жнді кіл блінбей келеді. Осылайша ядыты туу себептерін арастыра отырып, оны кресу жолдарын да табуа болады.

Мектепке дейінгі мекемелердегі делдалдардегеніміз балалар немесе оларды топтарыны арасында туындаан келіспеушілікті шешу жолдарын іздестіретін, шешуге кмек беретін, арнайы бадарламаны оыан балалар. Оларды масаты - дауласып жатан екі жатара дрыс араласу немесе бірін-бірі дрыс тсінісуіне кмек беру, келіспеушілікті шешуге ммкіндік беру.

Д.Шапиро мектепке дейінгі мекемелердегі делдалдылыты келесі позитивті функцияларын крсетеді:

1. Келіспеушіліктерді шешуді альтернативті жолдары туындайды.Балалар арасындаы келіспеушілікті болдырмау шін, олара здерімен жасты балалар кмектеседі, мнда олар деттегідей ш ммкіндіктерді олданады. Мектепке дейінгі мекемелерті администрациясынан кмек срау, тбелесу, немесе даулы ситуациядан ая тарту.

2. Келіспеушілік о процеске айналады.Делдалдылы бірлесіп рекеттесуі, «жеу-тылу» принципі бойынша емес, келіспеушілікті бірі-біріні ызыушылытарына сай шешілу ммкіндіктерін ашады.

3. Бір-бірімен арым-атынаса тсушілігі жасарады.Келіспеушілікіге сай кернеу мен ызалану сезімдері басылады, мектепке дейінгі мекемелертегі орта атмосфера жне балалар арасындаы арым-атынастар жасарады.

4. Дисциплина жасарады.Мектепке дейінгі мекемелер міріне делдалдылыты енгізу дисциплинаны жасартаты, балаларды сабатан шеттетілуі азаяды.

5. Балалар келіспеушілікті тек шешу жолдарын ана йренбейді.Делдалдылыа иелену процесінде балалар белсенді тыдау дадыларын, лидерлік жне басада пайдалы коммуникативті рекеттерді йренеді.

Сонымен атар мектепке дейінгі мекемелер трбиешідеріні мндай жмысты балалармен жргізгенде алынан пайданы крсеткені жн.

Айтыландарды барлыын эмпирикалы крсеткіштермен аргументтеуге болады. Медиаторлыа оытатын бадарламаны эффектілігін анытау шін, ртрлі оу орындарына жргізілген зерттеулер бойынша, келіспеушіліктерде зара жасты балалар медиаторлар болуы арылы алынан нтижелерді 85-95 %-інде келіспеушілікілер о шешілді. Медиаторлы бадарламаны оыту арылы мектепке дейінгі мекемелертерде балаларды келіспеушілік сратары бойынша мектепке дейінгі мекемелер трбиешііне немесе кімшілігіне срануыны саны азайды жне балаларды мектепке дейінгі мекемелертен тыс жерлерде келіспеушілікті шешу шін медиациялы жне гімелесу рекеттерін олдануды йрене білді. Джонсондар мысал ретінде трбиешіні айтанын келтіреді: «Бадарламаны енгізбей транда, балалар келіспеушілікті жеіске жету жне тылатын крес ретінде крді, жаымсыз ситуациядан ашып кету шін барлы жауапкершілікті трбиеші мойнына ілетін» (Johnson D. and R.,1994). Шапироны крсеткіштері бойынша АШ-та жргізілген зерттеулерге байланысты мектепке дейінгі мекемелертік делдалды рекет, мектепке дейінгі мекемелертегі балаларды саба жіберу санын, бзышылы жадайларыны жне баланы сабатан шеттетілуіні санын азайтты.