Жобалы талдауды мні

Инвестициялы жобаны трлері

Жобаны коммерциялы орындалуын талдау

Техникалы талдау

Аржылы талдау

Экономикалы талдау

Институционалды талдау

Туекелді талдау

 

1. Егер жоба инвестицияны тартумен байланысты болса, онда ол «инвестициялы жоба» деп аталады.

детте ксіпорынны кез келген жобасы, алай болса да, инвестицияны тартуымен байланысты болады. Жалпы жоба тсінігі бойынша жоба – бл белгілі бір масата жетелейтін ксіпорынны іскерлігін згерту жайлы арнайы сыныс. Жобаларды дет бойынша тактикалы жне стратегиялы деп ажыратады. Соысыны атарына меншік тріні згерісін (арендалы ксіпорынды, акционерлік оамды, жеке ксіпорынды, біріккен ксіпорындарды жне т.с.с. ру) немесе ндіріс сипатыны тбегейлі (жаа нім ндірісі, толы автоматтандырылан ндіріске кшу т.с.сс( згерісін арастыратын жобаларды жатызады. Тактикалы жобалар, детте, шыарылатын нім клеміні згеруімен, нім сапасын жоарылатумен жне ондырыларды жаартуымен байланысты болады.

Ксіпорынны наты бір жобаа атысты инвестициялы іскерлігіні жалпы реттелуі жобалы цикл трінде алыптасады жне ол циклды келесі кезедерге ие.

2.Жобалы талдау тжірибесі жобаларды зірлеу тжірибесін жалпылауа жне типтік жобаларды атап айтуа ммкіндік береді.

Саланы пісіп-жетілуін (кемелденуін) оны даму жадайыны трт тріні біреуіне жатызу арылы талдау алыптасан: эмбрионалды, спелілік, пісіп-жетілген немесе ескірген.

Жобаны талдауды жалпы тізбегі:

Алдын ала талдау

 

Экономикалы талдау жо

Коммерциялы талдау И

Техникалы талдау И

аржылы талдау И

Экономикалы талдау И

Институционалды талдау И

Туекелді талдау И

Жоба абылданады Жоба абылданбайды

 

3. Соы жылдары статистикасына араса, лемдегі фирмаларды банкрота шырау дегейі шамамен 80% болады. Банкроттыты негізгі себебі – маркетингті жеткіліксіздігі.

Маркетингтік талдау – ттынушылар мен бсекелестерді талдаудан трады. Ттынушыларды талдау ттынушылы сранысты, нары сегментін жне сатып алу процесіні сипатын анытауы ажет. Сонымен атар, негізгі бсекелестерді де талдауын жргізу ажет. Маркетингтік талдауды нтижесі негізінде маркетингтік жоспар жасалады..

Сраныс пен ткізуді талдау барысында келесідей сратар арастырылуы ажет:

1. Наты сатып алушы кім?

2. німді сатып алу себебі?

3. Сатып алу алай жргізіледі?

4. андай апарат ажет жне оны алай жинауа болады?

Нарыты рылымды зерттеуді бсекелестерді анытаудан бастаан жн, сонымен атар жана атысушыларды (болаша бсекелестерді) нарыа кіру мні мен ммкіндігін баалау ажет.

Маркетингтік жоспар жобаны рамдас блігі болып табылады. Оны жасау кезінде маркетолог тмендегі сратара жауап беруі ажет:

1. нім аншалыты жасы жасалан?

2. баа белгілеуді дрыс стратегиясы аншалыты жасы аныталан?

3. тауарды нарыа жылжытуды дрыс стратегиясы аныталды ма?

4. сатып алушы мен сатушыны тиімді байланысын амтамасыз етеді ме?

орытындылай келе, маркетингтік талдауды жоспарды талдаудаы мні зор, себебі ол жобаны мір сру абілеттілігін баалау шін ажетті нарыты апаратты алуа ммкіндік береді.

4. Инвестициялы жобаны техникалыталдаудыны міндеті болып табылады:

* жоба масатына сай келетін технологияны анытау;

* жергілікті шарттарды талдау, соны ішінде шикізатты, энергияны, жмыс кшіні нын талдау;

* жобаны жоспарлау мен жзеге асыруды потенциалды ммкіндіктерін тексеру.

Егер з технологияды пайдалану ммкін болмаса, онда шетелдік технология мен рал-жабдытарды тарту ммкіндігін талдау жргізіледі.

1) шетелдік фирмамен бірлескен ксіпорын – ішінара инвестициялау жне барлы технологиялармен толы амтамасыз ету;

2) технологиялы ноу-хауды жргізетін рал-жабдытарды сатып алу;

3) «turn-key»- жабдыты сатып алу, завод рылысы;

4) «product – in – hand» - «turn-key» + ксіпорын жаа німді шыарана дейін персоналды оыту;

5) ндіруге лицензия сатып алу;

6) шетелдік технология жаынан техникалы кмек.

5.Инвестициялы жобаны аржылы бліміні жалпы схемасы арапайым тізбекпен жреді:

1) ксіпорын жмысыны ткен ш жыл ішіндегі аржылы жадайын талдау;

2) инвестициялы жобаны дайындау кезіндегі ксіпорынны аржылы жадайын талдау;

3) німні негізгі трлерін ндіруді шыынсыздыын талдау;

4) инвестициялы жобаны жргізу процесіндегі табысты жне аша аындарын болжау;

5) инвестициялы жобаны тиімділігін баалау.

6.Экономикалы талдау - мемлекет азынасын лайтудаы жоба салымына сер етуді баалаудан трады, яни экономикалы талдау процесі барысында жобаны жзеге асырудан компания басшыларын емес, мемлекетті пайдалылыын анытауы ажет.

Экономикалы талдауды ажеттілігі неде? Егер нары толы еркін болса, онда экономикалы талдау жргізуді ажеті жо, себебі компания иесіне тиімді зат бірмезгілде басаларына да тиімді. Еркін нарыты негізгі белгілері тмендегідей:

1. сатушылар мен сатып алушыларды кптігі;

2. барлы ндірістік факторлар (ебек, капитал,материалдар) мобильді;

3. баалар сатушылар мен сатып алушыларды тілектеріне байланысты еркін белгіленеді;

4. нарыа жаа компанияны кіруі шін кедергілер жо.

7. Институционалды талдау - инвестициялы жобаны йымды, ыты, сяаси жне кімшілік жадайда есепке ала отырып табысты орындау ммкіндігін баалайды. Инвестициялы жобаны бл блімі аржылы жне санды емес, яни оны басты міндеті – инвестициялы жобадаы ішкі жне сырты факторларды жиынтыын баалау болып табылады.

Ішкі факторларды баалау келесідей схема бойынша жргізіледі:

1. ндірістік менеджментті ммкіндігін талдау. Нашар йымдастырылан менеджмент е жасы деген жобаны блдіруі ммкін.

2. ебек ресурстарын талдау. Жобаны жзеге асыруа тартылатын ебек ресурстары жоба технологиясында олданылатын дегейге сйкес келуі керек. Мысалы, ксіпорындаы ндіріс мдениеті жасалып жатан жобаа сйкес келмеуі ммкін, осы жадайда жмыскерлерді оыту немесе жаа жмыскерлерді жмыса алу ажеттігі туындайды.

3. йымды рылымды тадау. Ксіпорында абылданан йымды рылым жобаны дамуын тотатпауы ажет. Ксіпорындаы шешім абылдау процесі мен оны орындау жауапкершілігін блу алай жзеге асырылатынын талдау ажет.

Сырты факторларды талдау тмендегідей 2 аспектімен шартталады:

4. мемлекет саясаты;

5. мемлекетті малдауы (олдауы).

Аталан факторларды жалпы мемлекет экономикасы масштабындаы ірі міндеттерді шешуге баытталан ірі инвестициялы жобаларды арастыру шін ажет. Бл жерде аса мызды фактор малдау шін уаыт факторы. Жоба техникалы, аржылы жне экономикалы атынастарда мінсіз крініп, жобаа аржы салуа дайын инвестор да бар болып, біра мемлекет шешімі бгеліп жатса немесе 1-2 жыла кейінге алдырылса, бл жадай аса ауіпті крінеді. Осыны нтижесінде инвестор аржыны баса жобаа салады.

8. Туекелді талдау барлы згерістерді, яни (нашарлау жаына да, жасару жаына да) есебін сынады. Жобаны жзеге асыру барысында мынадай элементтер згеріске шырайды: шикізат ны, капитал шыындары ны, ызмет крсету ны, сату ны, баалар жне т.б. Нтижесінде орытынды параметр, мысалы пайда кездейсо болады. Ал туекел ытималды тсінігін пайдаланады. Мсыалы, туекел шыына шырау ытималдыына те. Жоба факторларыны згерістері аншалыты ірі диапазонда болса, онда соншалыты жоба лкен туекелге барады.

орытындылай келе, соы инвестициялы жоба бизнес-жоба трінде ресімделеді. Бл бизнес- жоспарда жоарыда аталан барлы сратар крініс табады.