Арыз капиталыны нын анытау моделі

1.Меншікті капитал ны – бл жай акция стаушылар алысы келетін ашалай табыс. Капиталды баалауды бірнеше трлері бар. Олар:

Девиденттерді болжамды сім моделі. Меншікті капитал нын есептеу мына формулаа негізделеді:

C_E = + g

Мндаы: С_Е - меншік капитал ны,

Р - бір акцияны нарыты ны,

D₁ - компанияны инвестициялы жобаны жзеге асыруды бірінші жылында уде етілген девиденттер

g – девидентті болжамды жылды сімі.

 

Аталан млодель, девиденттеріні сім клемі траты болатын компаниялара олданылады. Егер бл байалмаса, модельді олданыла алмайды.

Капиталды активтерді нды (баалы моделі CAPM: Capital Assets Price Model)

Аталан модельдерді пайдалану ксіпорын жмысыны табыстылыын сипаттайтын лкен клемді мліметтер бар болуымен траты нарыты экономика шартында аса ке тараан.

Модельді есептелу формуласы:

С_е = C_RF + (C_M – C_RF )

 

Мндаы, C_RF - туекелсіз капитал салымы шін табыстылы крсеткіші,

C_M - нары бойынша орташа табыстылы крсеткіші,

- туекел факторы

 

2. Акцияа пайда модель. Меншікті капитал нын баалау моделі акцияа пайда крсеткішіне негізделеді (девиденттер клеміне емес). Сонымен аталан модельге сйкес, меншікті капиталды ны мына формула бойынша аныталады.

С_Е =

 

Мндаы: П – 1 акцияа пайда клемі

Р – 1 акцияны нарыты ны.

 

3. Туекел шін сыйаы моделі. Аталан модель ерекше орын алады, себебі келісімдік сипатта жреді.

(капитал салымына туекел сыйаысы андай болу керек екендігі жайлы) (ксіпорын мен потенциалды инвестор арасында келісім шарт жасалады) Аталан ксіпорына салынан капитал ны мына формула бойынша бааланады:

С_t = C_k + RP

Мндаы, RP – туекел шін сыйаы.

 

Жоарыда аталан модельдер ішінен мемлекеттік ксіпорындар шін акцияа пайда моделі келеді. Аталан жадайда капитал ны ретінде ксіпорынны жылды пайдасыны оны меншікті аражаттара атынасы болуы ммкін.

С_Е = , Мндаы : П – оны басаруда алан ксіпорынны жылды пайдасы,

S – оны балансы бойынша жылды аяына ксіпорынны меншікті аражаттар сомасы.

Артышылыты акциялар бойынша табыстылы келесі формула бойынша есептеледі:

С_е =

Мндаы: D– акцияа жылды девидент клемі,

Р - акцияны нарыты ны.

 

Капитал ны облигация купоны бойынша тленетін жоары нымен аныталады немесе оны наминал нына пайыз бойынша крсетілген облигацияны наминалды пайыз ставкасы бойынша.

Наминалды н – бл облигация стаушыа эмитент – компания оны теу кнінде тленетін баасы. рине, облигацияны телетін кн ара шыаранда белгіленген.

Облигацияларды шыару кезінде олар наминалды н бойынша сатылады. Осыдан, арыз капиталыны С_d ны облигацияларды наминалды пайыз ставкасымен і_н аныталады.

С_d = і_н

Облигацияны наты табыстылыын баалау шін облигацияны азіргі тадаы ныны моделін олданамыз.

 

V =

 

Мндаы: ІNT – облигация бойынша жылды пайызды тлем

М – наминалды облигация ны

V_в – азіргі тадаы наты облигация ны

N – облигацияны теуге дейінгі мерзім саны

R – облигацияа пайызды ставкасы

Сонымен, облигацияны шыару шартына сйкес фирма – эмитент жыл сайын пайызды тлемдерді : ІNT жне наминалды нды М облигацияны мерзімі аяталуы бойынша тлеуге міндеттенеді. Нарытагы облигация баасы озалыста болса, ал облигацияа тленетін табысты ны згеріссіз алса, онда облигацияны табыстылыы згереді: наты айтанда, нарыты ны тмендеген жадайда облигацияны табыстылыы жоарылайды.

Облигацияны наты табыстылыы ретінде облигацияны соы табыстылыы пайдалынады, яни пайызды ставка облигацичны аымдаы нарыты баамен сатып алып, облигацича табыс алу, келісім шарта оны шыарылуына жарияланан жне облигацичны теу мерзіміне наминалды ны.

Зайымды аражаттарды тиімді ны. Зайымды капиталды ны туралы айтан кезде келесідей аса маызды жадайды ескеру ажет. Акционерлерге тленетін табыстара араанда зайымды капитал бойынша пайызды нім ндіру шыыстар рамында болады.

Осыан орай салыты тлегеннен кейінгі зайымды капитал ны соы табыстылыынан тмен болады.

айта тартылан капитал ны. Жаа меншік капитала талап етілетін табыс бар капитала талап етілітін табыстан жоары болады.

Компанияны осымша акцияларды шыарса, кп жадайда ол бар акциялардан нарыты нынан тменірек алады. Бл жаа акциаларды шыару бойынша осымша шыындар мен байланысты, сонымен атар жаа акцияларды жедел жаппай сатылуын амтамассыз ету тілегімен байланысты, яни оларды нарыты нынан тмен баамен сатылады.