Баалы ааздара инвестицияларды сипаты мен жіктелуі

Инвестиция деп – экономикалы р саласына ксіпкерлік кіріс, пайыз немесе капиталды сіру масатымен капитал трінде салынан жиынты шыысты айтамыз (шаруашылы субъектіні ныны жне соан сйкес оны меншіктеушісіні л ауатыны суі). Инвестиция былай жіктеледі:

1. лескерлік – жай жне артышылыты акциялар;

2. арызды – облигация, азынаша векселдері, депозиттік сертификаттар жне т.б.

Инвестицияны айнар кзі:

а) айта ралан н (таза кірісті жина блімі);

б) орланатын амортизация;

в) Кредиттік ресурстар.

Инвестициялар келесі белгілері бойынша сыныпталуы ммкін:

3.Салым уаытына байланысты:

ыса мерзімді – иелік ету мерзімі 1 жыла дейінгі. Бл уаытша аша аражаттарын орналастыру масатымен оай ткізілетін нарыты нды ааздар компанияларыны инвестициялары.

за мерзімді – иелік ету мерзімі 1 жылдан жоары.

мерзімсіз инвестиция.

за мерзімдік жне мерзімдік инвестициялар – бл осымша пайда немес компанияа сер ету масатымен аша аражаттарын орналастыру, мндай салым трі осы саладаы мекемелерді жеке операцияларына араанда мейлінше тиімді болу себебінен нды ааздар сатып алынады.

4.Таайындалуына байланысты:

аржылы – нды ааздара салым.

наты (млікке салым) – материалды ндірістік босалы орды суіне субъектіні негізгі капиталына салым.

5.алыптасуына байланысты – алашы, екінші ретік.

6.мір сру формасына байланысты – жат жзінде жретін, жатсыз жретін.

7.лтты керек жараына байланысты – отанды, шетелдік.

8.олдану типіне байланысты – инвестициялы (капиталды), инвестициялы емес.

9.Иелік ету тртібіне арай – жеке, оамды.

10. Шыару формасына арай – эмиссиялы, эмиссиялы емес.

11. Меншік формасына арай – мемлекеттік, коорпаративтік.

12. Айналым сипатына арай – нарыты, нарыты емес.

13. Туелдік дегейіне арай – аз туекелділікпен, туекелділігі жоары.

14. Кіріске байланысты – кірістік, кірістік емес.

15. аржы салымыны формасына байланысты.

16. арызды – нды ааздар мен міндеттемелерге инвестициялар.

17. лескерлік иемденуші – белгілі бір субъектіні капиталдаы немесе мліктегі лесі, біра уаытты шектеулігімен байланысты (туекелді немесе еншілес компанияларды инвестициялары)

18. жеке дара жобалар.

19. Экономикалы мніне байланысты (ы тріне) – мліктік, міндеттемелік.

20. Халыаралы жне отанды стандарттара сай бухгалтерлік есепте инвестициялар былай блінеді:

а) аржылы БЕС 8 «аржы инвестицияларыны есебі жне оан дістемелік нсаулар».

б) Еншілес, туелді жне бірге баыланатын шаруашылы субъектіні инвестициялы БЕС 13 «Консалидирленген аржылы есеп беру мен еншілес серіктестіктерді инвестицияларыны есебі» жне оан дістемелік нсаулар; БЕС 15 «Біріккен ызметке атысу лесіні аржылы есеп берулерде крінеді» жне олара дістемелік нсаулар.

2. аржылы инвестицияларды иемдену кезінде сатып алу нымен есептелінеді, сонымен оса брокерлік сыйаы мен банктты ызмет шін сыйаылар сияты иемденумен байланысты шыындарды да ескеру ажет.

Иемденуге дейінгі есептелген пайыз, дивидент рамына кіретін н бойынша аржы инвестициясын иемдену есепте сатып алушыны сатушыа тлеген пайызын алып тастааннан кейінгі сатып алу нымен крсетіледі.

нды ааздар инвестициясындаы сатып алу ны мен теу ныны айырмашылыы оларды иемдену кезеінде инвестормен амортизацияланады.

Бухгалтерлік баланста ыса мерзімді аржы инвестициялары былай крсетілелі: аымды н; сатып алу жне аымды нны е аз баасымен. Егер ыса мерзімді аржылы инвестиция сатып алу жне аымды нны е аз баасымен ескерілетін болса, балансты н не жиынты портфель негізінде, не инвестиция трімен, не жеке инвестиция негізінде аныталуы ммкін.

ыса мерзімді аржылы инвестицияларыны аымды ны згеруіні салдарынан алынан кіріс немесе зиян оларды пайда болан есеп беру кезеінде крсетіледі.

за мерзімді аржылы инветициялар бухгалтерлік баланста тмендегідей болып крсетіледі:

1. сатып алу ны бойынша;

2. айта баалау есебіне нымен;

3. портель негізінде аныталатын аымды жне сатып алатын ныны е аз баасымен;