Таырып 8. ОАМДЫ ДЕНСАУЛЫ САТАУДЫ ЙЫМДАСТЫРУ-ЫТЫ НЕГІЗДЕРІ

Масаты: Студенттер азастан Республикасындаы денсаулы сатау жйесін задылы реттеуді негізгі принциптерін білуі ажет.

азастан Республикасы азаматтарыны денсаулыын орауды ыты амтамсыз ету жйесі келесі негізін алаушы актілерден трады: азастан Республикасыны Атазаы; азастан Республикасы Президентіні нсаулары; азастан Республикасыны задары; азастан Республикасы Парламентіні аулылары; азастан Республикасы кіметіні аулылары; Р ДСМ нормативтік актілері (бйрытар, ережелер, нсаулытар жне т.б.).

азастан Республикасы денсаулы сатау жйесіні ызмет етуі задылы жаттармен амтамасыз етілген. Оларды арасындаы негізгісі – азастан Республикасыны Атазаы (30 тамыз, 1995 ж.) болып табылады. азастан Республикасы Атазаыны 29-бабында:

1. азастан Республикасыны азаматтары денсаулыын орауа ылы.

2. азастан Республикасы азаматтарыны замен бекітілген медициналы кмекті кепілдік етілген клемін тегін алуа ысы бар.

3. Мемлекеттік жне жеке-меншік емдеу мекемелерінде, сонымен атар жеке-меншік медициналы практикамен айналысатын тлалардан аылы медициналы кмек алу замен бекітілген негізде жне ретпен жргізіледі.

Азастан Республикасыны рбір азаматына бл ытар туаннан тиесілі. Бл ытар азастан Республикасыны азаматы болып тран барлы мыры барысында кшінде болады. Денсаулы орауа ысы, тек, мемлекет атысуымен ана іске асатын леуметтік ытара жатады. Мемлекет азастан Республикасыны Атазаында денсаулыты орау ысын бекіте отырып, оларды іске асуын, республикалы жне жергілікті бюджет есебінен медициналы кмекті кепілді клемін крсетумен оса з міндетіне алады..

29-баптан баса азастан Республикасы азаматыны тікелей денсаулыа атысты баса да ытары бар: мір сруге ысы (15-бап), жеке бас еркіндігіне ысы (16-бап), адам жетістіктеріне ол стырмау ыы (17-бап), жеке міріне, жеке басы мен жаня пияларына ол стырмау, з ар-ожданын орау ыы (18-бап), ебек еркіндігі ыы (24-бап), демалыса ыымен бірге (24-бап, 4 б.), тын-жайа ыы (25-бап), меншік иесі болуа ысы (26-бап), мір жне денсаулыа олайлы оршаан ортаа ыы (31-бап), жасына, ауру жадайына, мгедектікке, асыраушысын жоалтан жадайда леуметтік аматамасыз етілуге ысы (28-бап), атан-ананы балаларына аморлы жасап, трбиелеуге ысы (27-бап), білім алуа ысы (30-бап) жне т.б. Атазада бекітілген ытар мен еріктерінен баса, азастан Республикасыны азаматы з кезегінде Атазады, Р задылытарын, баса тлаларды ытарын, ерігін, ар-ожданын рметтеуге міндетті (34-бап).

Халы денсаулыын орау денсаулы сатау жйесіні зыреті шектерінен шыып кетеді. Осыан байланысты, халы денсаулыын орау бойынша рекет азастанды ытарды кптеген салаларын амтиды: кімшілік, азаматты, жер, муниципалды, жанялы, ебек, ылмысты, экологиялы ы.

«Барлы азастандытарды кркеюі, ауіпсіздігі жне жадайын жасарту» «азастан – 2030» стратегиясы замерзімді 4-ші басымды «Денсаулы, білім жне азаматтарды кркеюі» болып табылады. Бл масатты іске асыру стратегиясы келесі компоненттерден трады: аурушылдыты алдын-алу салауатты мір салтын ынталандыру, есірткіге марлы пен есірткі бизнесімен крес, алкоголь жне темекі пайдалануды ысарту, йелдер мен балар денсаулыын жасарту, ана мен бала денсаулыын орау, таматану сапасын жасарту, оршаан орта жне экология тазалыы, таза ауыз суын амтамасыз ету, гигиена жне санитария ережелерін сатау.

Казастан Республикасы Президентіні келесі жыл сайыны халыа жолдаулары денсаулы сатау жйесін жетілдіру бойынша, соны ішінде медициналы кмек сапасы мен нтижелілігін арттыру бойынша тапсырмалар; мемлекеттік-жеке-меншік серіктестік механизмін олдана отырып 100 аурухана рылысы; дрігерлер мен медициналы ызметкерлерді оытуды, аттестациялау жне даярлауды халыаралы стандарттарын оса жалпы халыаралы стандарттара кшу; соы жмыс нтижелерін, яни крсетілген медициналы кмекті сапасын, клемін жне крделілігіне, сонымен атар біліктілік дегейіне арай медициналы ызметкерлерді ебекаысын тлеу; бюджеттік сфера ызметкерлеріні ебекаысын сатылып жоарылата отырып 2012 жыла 2 есе дегейге жеткізу жне т.б. амтиды.

Азаматтарды денсаулыын орауа конституциялы ытарын іске асыру масатында жне азастан Республикасында оларды саталуын амтамасыз етуде біратар задар абылданып, кейін олар 2009 жылды 18 ыркйегінде абылданан «Халы денсаулыы жне денсаулы сатау жйесі» туралы Р Кодексіні негізін алады. Медицина сферасын регламенттейтін 11 зады алмастыран Кодексті абылдау лейтмотиві болып азаматтарды денсаулыын орауа ытарын максималды бекітуге жадай жасау, лтты медицина статусын жоарылатуа, денсаулы сатау аймаындаы отанды задылытарды халыаралы стандарттара келтіру табылады.

Кодексте денсаулы сатау аймаындаы мемлекеттік саясатты станымдары бекітілген:

1) ауіпті, тиімді жне сапалы медициналы кмек алудаы азаматтарды ы тедігін;

2) жеке жне оам денсаулыын сатап ныайту шін мемлекетті, жмыс берушілер мен азаматтарды орта жауапкершілігін;

3) аналы пен балалыты орауды;

4) аысыз медициналы кмекті аысыз кепілді клемін;

5) денсаулы сатау жйесі жмысында профилактикалы баытты басымдыын;

6) медициналы кмекке ол жеткізуді;

7) медициналы кмек сапасын здіксіз жоарылатуды;

8) халыты санитарлы-эпидемиологиялы салауаттылыын;

9) медициналы кмек крсетуде денсаулы сатау мекемелері жмысындаы сабатастыты;

10) оытуды азіргі технологияларын олдана отырып медициналы жне фармацевтикалы білімні здіксіздігі мен сабатастыын;

11) отанды медициналы ылымды мемлекеттік олдауды, ылымны алдыы атарлы жетістіктерін, денсаулы сатау аймаындаы лемдік техника мен тжірибені енгізуді;

12) ерікті жне риясыз донорлыты кеейту;

13) медициналы жне фармацевтикалы ндірісті конкурентабілеттілігін дамыту жне отанды німдерді мемлекеттік олдауды;

14) денсаулыын орауа азаматтарды ытарын амтамасыз етуде оамды бірлестіктерді атысуын;

15) денсаулы сатауды леуметтік, халыты ажеттері мен ттынуын амтамасыз етуге жне мір сапасын жасартуа баыттылыы;

16) салауатты мір салты мен салауатты таматануды алыптастыруа атасалысу;

17) халы денсаулыын, дрілік заттарды ауіпсіздігін, тиімділігін жне сапасын лтты ауіпсіздікті амтамасыз ету факторларына жатызуды амтамасыз ету.

азастан Республикасындаы халы денсаулыы жне денсаулы сатау жйесіні азіргі жадайына талдау жргізу негізінде 2011-2015 жылдара «Саламатты азастан» Мемлекеттік бадарламасын іске асыруды басымды стратегиялы баыттары мен механизмдері аныталан.

Бадарламада ведомствоаралы жне сектораралы зара рекеттестікті ескере отырып жоспарланан іс-шараларды орындауды задылы, инвестициялы, рылымды, экономикалы жне маманды амтамасыз етілуі бойынша шаралар арастырылан. Саланы нарыты атынастара бейімделуі арастырылан: кпырлы меншік формаларыны дамуы, медициналы кмек нарыын тзу, медициналы мекемелер арасында конкуренттік атынастар алыптастыру.

йлестіру материалы: «Рower Point» бадарламасында дайындалан 10 слайд.

дебиет:

1. азастан Республикасыны Атазаы, 30 тамыз 1995 ж.

2. Р Президенті Н.А. Назарбаевты «азастан – 2030. Барлы азастандытарды кркеюі, ауіпсіздігі жне жадайын жасарту» азастан халына жолдау. – Алматы, 1999. – 67 б.

3. «Халы денсаулыы жне денсаулы сатау жйесі туралы» Р Кодексі, 18 ыркйек 2009 ж.

4. азастан Республикасындаы денсаулы сатау жнінде: Негізгі задылы актілер. – Алматы: ЮРИСТ, 2004. – 182 б.

5. Сагиндыкова А.Н. Конституционно-правовые проблемы охраны здоровья граждан в Республике Казахстан. – Алматы, 1997. – 167 б.

6. 2011-2015жылдара «Саламатты азастан» Мемлекеттік бадарламасы, 29 араша 2010 жыл.

Баылау сратары:

1. Денсаулы орауа конституциялы ыны мні неде?

2. «азастан – 2030» стратегиясындаы денсаулы приоритетіні мазмны.

3. Денсаулы сатау жніндегі задылытар нені реттейді?

4. Денсаулы сатауды задылы реттеуге андай ы салалары атысады?

5. Денсаулы сатау аймаындаы мемлекеттік саясатты негізгі станымдары.