Таырып 15. ДЕНСАУЛЫ САТАУДАЫ МАРКЕТИНГ

Масаты:Денсаулы сатаудаы маркетинг негіздерін зерттеу.

"Маркетинг" (аылшын тілінде - marketing) деген ымны негізінде «нары» деген тсінік жатыр (аылшын тілінде - market). Бл тсінікті жалпы аланда нарыты іс-рекеттерді жобалап пайымдайды.

Маркетинг – бл ндірісті йымдастыру бойынша мамандарды халы ажеттілігін анааттандыруда алдын ала срастыру арылы аныталан сраныс жне алдаы кірісті кздей отырып баытталан, німді сату жне ызметті жзеге асыру бойынша жасалынатын кешенді іс-рекеті. Маркетинг рылымында е маызды элементі ажеттілік тсінігі болып табылады.

Маркетингтік іс-рекет амтамасыз етуі керек:

- белгілі бір сраныс динамикасында жне рылымында сатып алушыларды тадауы мен арты баалайтын нарыы сенімді, ол жетімді, уатылы, яни фирмаларды ызмет жасауыны сырта жадайы туралы апаратпен амтамасыз ету;

- бсекелестерді тауарларына араанда, нары талаптарын толыымен амтамасыз ететін тауар трлерін ндіруді;

- жзеге асыруды максималды ммкін адаалаумен амтамасыз ететін нарыа, сраныса жне ттынушыа ажетті іс-рекетпен амтамасыз ету.

Маркетингті мні ысаша айтанда: ттынушылара жне сраныса сйкес ндіру. Маркетингті негізінде бастапы болып адам сранысы мен ажеттілігі ала ойылады.

Маркетингті мнінен келесі станымдар туындайды:

- ндіру-сату жмысында соы тжірибелік нтижеге жету кзделеді. Нарыта тауарларды тиімді ткізу ксіпорынны кздеген за мерзімді масатынада белгілі бір блшегін игеру мніне сйкес болуы;

- маркетингтік іс-рекеттерді баыттарын шешуде ткізуді, ндіруді жне зерттеуді шоырлануы;

- ксіпорынны маркетингтік жмысыны за уаытты нтижесіне баыттау. Бл тауар нтижесіні негізін деу арылы болжамды зерттеуге ерекше зейін оюды талап етеді.

Маркетинг тжырымы - нарыта сраныса сынылан жне медициналы ызмет пен тауарлара сйкес міндеттер мен масаттар оюды арасытыру.

Сраныс – бл белгілі бір уаыт аралыында белгілі бір баамен, оны кірісін, баасын, салыстырмалы трде алынан баасын ескере отырып ттынушыны сранысына ие болатын тауарлар немесе ызметтерді саны. Сраныс ттынушыны р трлі баамен сатып алатын німні баасымен байланысты жне німні санын крсетеді.

Бл тауара ттынушыны сраныс клемі мен тауар баасы арасындаы байланыс, оны ттыну дегейі жне тауар баасы арасындаы кері байланыс болатындыын хабарлайтын сраныс заына сер етеді. Бл екі себепке байланысты туындайды: біріншіден, ттынушы баа тмендеген кезде тауара кп млшерде ие болысы келеді ( кіріс сері), екіншіден, бааны тмендеуі нтижесінде оны серінен салыстырмалы трде баса таураларларды да баасы арзандайды жне оны айтадан алпына келтіру салыстырмалы трде пайдалыра болып келеді (орынын басу сері)

Ттынушыа тауарларды (ызметтер) арастыру жне тадау кезінде арашанда баса да салыстырмалы варианттарыны болатындыын ескеру ажет. Ттынушы зіне ажетті затты сатып алуды шешу кезінде, мысалы дрі - дрмектерді сатып алудан ол зіне азы-тліктен тсетін пайданы арастыруды шектейді Бл баа нын тсіру немесе жіберілген ммкіндік шыыны деп аталынатын салыстырамылы шыын болып табылады. Ттынушы ктілген игіліктен алынатын жоары анаат шін баса да бір маызы тмен игілікті рбан етуге даяр болады.

Ттынушыны негізгі масаты - анааттандыруды айындайтын шартты экономикалы пайданы барынша жоарлату. Ол ттынушы тадауыны негізгі факторы болып табылады. Пайда ымын, те-мте жеке - дараланан тсінік деп арастыру керек. Мысалы, бір адама пайдалы нрсе екінші бір адам шін млдем пайдалы болмауы ммкін.

Пайда табу ттынылатын нім саныны жоарлауына байланысты згеріп отырады. Сондытан да ызмет пен тауарларды жалпы жне шекті айырмашалаан білу ажет. Шекті пайда табу - німні рбір келесі бірлігін ттынудан алынан осымша пайда жне ол ттынушы тауарды осымша бірлігін олданудан анша жеке кіріске ие боланын крсетеді.

Сранысты клемі мен баасына байланысты бааны згеруіне сйкес згертілген ажетті игілікті крсететін исы сраныс крініс табады.

Тауар баасына сраныс шамасыны сезімталдыы икемділік сраныс деп аталады жне бааны аз млшерде згеру нтижесінен туындайтын сраныс шамасыны пайызды згеруі трінде крініс табады. Сранысты баалы икемділігі - бааа сер етуі ммкін стратегиялы шешемдерді іске асыру салдарын болжамдауа кмектеседі. Мысалы, икемділік крсеткішіні кмегімен, медициналы ызметке белгіленген бааны ктеру нтижесінде мекеме кірісіні аншалыты згеретінін болжамдап айтуа болады. Икемділік сранысында бааны ктерілуі сатушы кірісіні азаюына алып келеді. Ал икемділікке жатпайтын сраныста бааны ктерілуі жалпы кмекті жоарлатады жне де бааны тмендеуі кезінде де осы туелділік саталынады.

Сраныса сер ететін сырты орта факторларыны ішінде ттынушыны пайдалану тріне кп млшерде, длелді ттынушы сранысы сер етеді: 1) бір-бірімен байланысты тауарлар баасы; 2) ттынушы кірісі, 3) ттынушы тадауы, 4) болашата ктілетін баа.

сыныс- сатушыны базарда ойылан таураларды сатудаы ниеті мен абілеті. сыныс клемі- бл сатушыны белгілі бір уаыт аралыында сатуа ниеттенген тауар клемі. сынысты клемі тауарды баасына жне баса да сыныс факторларына байланысты болады.

Егер, нары сранысы - барлы сатып алушыларды жалпы саны болса, ал нары сынысы – жекеше сыныстарды осынды саны, жалпы сатушыларды сыныстар жиынтыы болады.

сынысты нсыз факторлары жне детерминантами болып табылатындар:

1) орлара бааны згеруі; 2) технологияны згеруі, 3) баса да тауарлара бааны згеруі, 4) ктілетін баа згерісі.

Нарытаы сыныс пен сранысты тедігі сатушы мен сатып алушыны шыаратын жалпы кірісін жоарлатады.

Ттынушылы немесе ттынушылы арты кіріс- сатушы, здеріні есептеулері бойынша тауар мен сома шін шыныменен тлейтін соманы алып тастааннан кейінгі, кірісіні аншалыты тсетінін анытап ойан жне тлеуге дайын, баалар арасындаы айырмашылы, Бл – экономикалы артуды жасы крсеткіші болып табылады.

Ал, енді нарыты баса жаынан жне сатушыны нарыта ызмет істеуінен тсетін кірісін арасытарамыз. Сатушыны жасы жадайы сатып алушыны жасы трмысымен сас.

ндірісті артышылыы - сатушыны ндірісте стап аланнан артылан сомасы. (сатушыны табысы нарыты жмысына байланысты).

Медициналы ызметте сыныс пен сранысты алыптасуы, сонымен атар бааны туындауы кптеген факторлара байланысты болады. Осыан сйкес халыты денсаулыын сатау нарыта медициналы ызметті тиімді жмыс жасауына байланысты, біра біратар бір-бірімен арым-атынастаы нарытара, сіресе, орлар нарыымен байланысты болады. (ебек нарыы, медициналы рал-жабдытар нарыы, дрі-дрмектер нарыы жне т.б.) Сонымен атар, медициналы ызмет нарыында - сатушы ретінде, ал орлар нарыында - сатып алушылар ретінде денсаулы сатау жйесін йымдастыру.

Денсаулы сатау – ызмет крсету саласы. ызмет крсетуде материалды жне таза ызмет трлерін дрыс блу . Денсаулы сатауда сынылатын ызметтерді негізгі блігі таза ызмет категориясына жатады (рентгендік бейнелер, электрокардиограммалар, дрігер ойымен клиникалы диагноз оюдаы тіркелген шипашатарды есептемегенде). Денсаулы сатауда ксіптік іс-рекеттерді нтижесі тікелей адамны іске асыруына байланысты болып жне арашанда жеке сипата ие болады. Бл, ажетті нтиже (сер) шектелген маман топтарыны немесе бір ана адамны іс-рекетімен де крініс табады. Сонымен атар денсаулы сатаудаы нтижелілік, жмсалан шыын шамасымен де байланысты емес. Мысалы, дрі-дрмектік пайдалануды аса жоарлату мен процедураны кп олданудан біз жазылып емделген «сер» науасты креміз

Медицинада аса кп немесе аз сериялы ндіріс болмайды. Денсаулы сатауда ызметті алдын ала жне керегінен арты крсетіп, кейінірек сранысты туындауы мен осы зіндік тауарды іске асуын кту керек емес. Денсаулы сатау ызметіні нарыында (бл кптеген таза ызмет трлеріне тн) осы ызметті барлыы емес, тек науаса крсетілген ызмет туралы ана мліметтер шыарылып отырады.

йлестіру материалы: «Rower Point» бадарламасындаы 10 слайд

дебиеттер:

1. Аканов А.А., Куракбаев К.К., Чен А.Н., Ахметов У.И. Организация здравоохранения Казахстана. – Астана.Алматы, 2006. – 232 с.

2. Веснин В.Р. Основы менеджмента.— М., 1996.— 470 с.

3. Мескон М.Х. Основы менеджмента (перевод с английского).— М., 1997.

4. Муминов Т.А., Камалиев Т.А. Анализ здравоохранения с позиций социального маркетинга.- Алматы, 2003.- 170 с.

5. Котлер Ф. Основы маркетинга.-М., 1992.

Баылау сратары:

1. Деснаулы сатаудаы маркетингті анытамасы.

2. Сраныса сер ететін факторлар.

3. Сранысты трлері.

4. Медициналы ызмет тадаандаы ажетті мліметтер.

5. Медициналы ызмет сынысына ср ететін факторлар.