Таырып 16. МЕДИЦИНАЛЫ ЫЗМЕТТІ САПАСЫН БАЫЛАУ.

Масаты: Медициналы ызмет сапасын баылауды теориялы жадайымен, денсаулы сатау саласындаы сапаны баылау жйесімен жне денсаулы сатау саласындаы стандарт трлерімен таныстыру.

азіргі уаытта, крделі леуметтік – экономикалы жадайды маызды міндеттері мен мемлекеттік леуметтік саясатты рушы блігі - денсаулы сатау жне халыты ол жетімді, ауіпсіз жне сапалы медициналы кмекпен амтамасыз ету. Халы аралы тжірибеде денсаулы сатау саласында олданылатын, медициналы кмек сапасы (МКС) деп - науасты ажеттіліктеріне сйкес, азіргі медициналы ылым жне технология дегейінде крсетілетін медициналы кмек сапасын сипаттайтын жиынтыты айтамыз. Сонымен атар медициналы кмек сапасына сапалы ксіпке негізделген, дрігерді науаса тиімді жне білікті медициналы кмек крсетудегі дрігер мен науасты зара іс-рекетін жатызуа болады.

Днежзілік Денсаулы сатау йымы (ДД) Еуропалы айматы жне медициналы кмек сапасымен (МКС) амтамасыз ету жне баылауа сйкес 4 негізгі ызмет трлерін есепке алады: ксіптік – емдеу-диагностикалы рдісті технологиясын орындау; науас шін ауіпті жадай, орларды йлесімді олдану, науасты талаптарын барлы медициналы ызмет трлерімен анааттандыру.

Медициналы кмек сапасын баалауда науаса крсетілетін 4 баыттаы медициналы ызмет трлерін есепке алады: 1) медициналы ызметті ол жетімділігі; 2) медициналы кмекті ауіпсіздігі; 3) медициналы ызметті йлесімділігі; 4) науасты медициналы ызметке анааттанушылыы.

Медициналы ызмет сапасыны кілттік критерилері: 1) тиімді жне уатылы крсетілетін медициналы кмек; 2) орларды тиімді пайдалану; 3) науасты ажеттіліктерін анааттандыру; 4) емдеуді нтижелі болуы.

Сапамен амтамсыз етуді баалауды 3 жолына сйкес ( Донабедиан триадасы)

медициналы кмек сапасыны 3 компонентін ажыратады:

- рылымды сапа (рылымды тсіл);

- технологиялы сапа (іс жргізу тсілі);

- нтижелік сапасы (нтижелік тсіл ).

рылымды сапа – бл крсетілетін медициналы кмек сапасын сипаттайтын рам (компонент). «Жадай» тсінігіне кіретіндер: білікті маман, жабдытарды болуы мен жадайы, жабдытарды жйелі олданылуы, оам йлері мен имаратты жадайы, медициналы мекемелерді дрі-дрмекпен амтамасыз ету, жмсалан материалдарды толытыру жне т.б. рылымды сапаа, сонымен атар медициналы мекемелер жне оны материалды-техникалы базасы, мамандармен амтамасыз етілуі, жмысыны йымдастырылуы, сервистік жадайлары (бл жадайды емдеу-профилактикалы мекемелерді (ЕПМ) медициналы ызметті ажетті дегейде крсете алу ммкіндігі деп тсінуге болады), жне де рбір медициналы ызметкерді жекеше іс-рекетіні дегейі де жатады. Тіпті соы жадайда, оны наты бір емдеу-диагностикалы амалдарды орындаудаы білімі, дадылары жне ксіпкерлік сапасы да бааланады.

Технологиялы сапа – бл наты бір науаса йлесімді крсетілген емдеу-диагностикалы шараларды кешенін сипаттайтын медициналы кмек компоненті. Сапамен амтамасыз етуді іске асыруды негізгі станымы - медициналы технологияны орындауда рдісті здігінен ауытуынан немесе наты орындаушыны жіберген атесінен медициналы кмек нтижесіні тмендеуін болдырмайтын жадайды ру.

Нтижелік сапа – бл жоспарланан нтижеге жетуді сипаттайтын медициналы кмек сапасыны компоненті.(жоспарланан). Бааланатын объектіге байланысты жоспарланатын нтижені тсінуге болады: 1) наты бір науасты денсаулы жадайыны динамикасы; 2) есеп беру кезеіндегі емдеу-профилактикалы мекемелердегі (ЕПМ) барлы науасты емделу нтижесі; 3) айматаы халы денсаулыыны жадайы.

Медициналы кмек сапасын баылау жйесіне атынасатындар:

- медициналы ызмет крсететін ызметкерлерді баылауы (сапаны ішкі баылау);

- медициналы ызметті ттынушыларды баылауы ( сапаны ттынушылы баылау);

- медициналы ызмет крсететіндер мен ттынатындара байланыссыз мекеме баылауы ( сапаны сырты баылау).

азіргі тада медициналы ызмет сапасын баылау тсілдеріне сйкес баылауды негізгі ралдары:

1) медициналы стандарттар; 2) емдеу-профилактикалы мекеме (ЕПМ) жмысыны крсеткіштері; 3) сараптамалы баа.

Стандарттар — бл стандарттау туралы жмыстарымен айналысатын органдарымен бекітілген жне міндетті стандарттау объектілеріні талаптары, ережелері, белгіленген нормалары крсетілген нормативтік-техникалы жаттар.

Денсаулы сатаудаы стандарттау – бл денсаулы сатау саласында талаптарды бекітіп жне оны іске асыруда олайлы дегейге жетуге баытталан, денсаулы сатауда олданылатын ызмет, жмыс, технология, нім, жадай сипаты, ережелер жне нормалар. Стандарттауды масаты - халыты медициналы кмекті олжетімділігімен амтамасыз ету жне сапасын басаруда денсаулы сатаудаы нормативтік жаттарды талаптарын сатауды алыпты нормативті адаалау жйесін ру.

Медициналы стандарттауды келесі трлерін ажыратады:

1. кімшілік–айматы блімі бойынша: халы аралы, лтты/мемлекеттік, айматы жне жергілікті/бірлескен.

2. Стандарттау объектілері бойынша: рылымды-йымдастырушылы, ксіпкерлік, технологиялы (медициналы-экономикалы).

3. олданылу механихмі бойынша: жай жне топты.

Р медициналы ызмет сапасымен амтамасыз ету жйесіні жадайы:

Басару дегейін шектеудегі мемлекет саясатына сйкес, азастан Республикасында экономикалы айта ру, медициналы ылым дамуыны жоары даму баыты мен халы аралы тжірибені есепке ала отырып, медициналы ызмет сапасын басаруда жаа жолдарды болу ажеттілігін айындайды.

Медициналы кмек сапасын басаруды міндеттерін іске асыру шін Р кіметіні 2005 жылы 15 желтосандаы № 1327 аулысымен азастан Республикасыны денсаулы сатау Министріні рамында медициналы ызмет сапасын адаалау бойынша Комитет (Комитет), яни мемлекеттік орган рылды. Комитетті медициналы ызмет сапасын адаалаудаы тапсырмасы, халыты сапалы, ол жетімді жне ауіпсіз медициналы кмекпен кепілді трде амтамасыз ету масатында - республикада сынылатын медициналы кмек сапасын, денсаулы сатаудаы стандарттарды саталуын, медициналы кмекті жасарту бойынша шараларды мемлекеттік адаалаумен амтамасыз етуге баытталан.

Комитетті барлы жмыс трлерін шартты трде екі категорияа блуге болады:

Баылау жмысына кіретіндер.

1) денсаулы сатаудаы зырлы органдармен бекітілген стандарттара сйкес крсетілетін медициналы кмекті сапасы мен клемін баылау;

2) лицензиясы бар крсетілетін медициналы кмек трлеріні сйкестігін анытау;

3) медициналы салада бекітілген норматив талаптарына медициналы ызметкерлерді білім дегейіні сйкестігін, медициналы мекемелерді медициналы жабдытармен толытырылуын, бекітілген нормативтергк сйкес таайындалан медициналы німдерді баылау;

Баылау объектілеріне - тр ерекшелігі мен ведомствалы рамына, географиялы орналасуына байланыссыз медициналы іс-рекетті жзеге асыратын физикалы жне зады тлалар жатады. Комитетті вертикальді рылымына медициналы пункттерден бастап ылыми зерттеу институттарына дейін, медициналы кмекті барлы дегейлерінде медициналы кмек сапасын тиімді баылауды іске асыратын айматы блімшелер жйесі кіреді.

Медициналы ызмет толытылыы мен сапасын баылау аймаында мемлекеттік саясатты жзеге асыру функциялары:

1) туелсіз сараптамаа сйкес профильді мамандарды атарынан туелсіз сараптамаа жмылдыру шін мліметтер орын алыптастыру;

2) медициналы ызметпен айналысатын жне зіндік тріне байланыссыз физикалы жне зады тлаларды аккредитациялау;

3) дрігерлік жне медициналы іс-рекеттерді, сонымен атар халы медицинасыны емдеу дістерін лициензиялау;

4) денсаулы сатау саласындаы мемлекеттік мекемелер жетекшілеріні біліктілігіне жне денсаулы сатауды мемлекеттік басаруды жзеге асыратын жергілікті органдар жетекшілеріні ксіптік біліктілігіне аттестация жргізу;

5) санитарлы-гигиеналы жне эпидемияа арсы йым ызметкерлерін оспаанда, медициналы ызметкерлерді біліктілігіне сйкес жоары жне бірінші квалификациялы категорияларын таайындау;

6) крсетілген сратар бойынша азаматтарды шаымдарын арастыра отырып, крсетілген медициналы ызмет жне медициналы кмек сапасы мен дегейіне азаматтарды анааттану дегейін анытау.

Медициналы кмек сапасын баылауа медициналы мекемелерде крсетілетін медициналы кмек клемін баылау мен сапасына сараптама жасау кіреді. Медициналы мекемелердегі сапалы сараптама тадамалы трде жргізіледі, тек кейбір жадайларда міндетті сараптама (ауруды ліммен аяталуы, аурухана ішілік жпалар, емдеудегі асынулар, онкологиялы ауруларды, тберкулезді кездейсо жіберілген жадайлары аныталанда жне т.б.) жргізіледі. Медициналы ызметті сараптамалы сапасыны негізіне, длелденген жне з уаытындаы диагностикалы зерттеуді жне емдеуді, емдеу-диагностикалы шараларды емдеу жне диагностикалау бойынша стандарттара сйкестігіне баа беру.

Медициналы кмек клеміні орындалуына баылау медициналы мекемелердегі есеп-реестріндегі тіркелген тлемдерге сараптама жасау арылы жргізіледі. Осы жргізілген баылауларды нтижелері бойынша емдеу-профилактикалы мекемелерді (ЕПМ) экономикалы шаралары мен бюджеттен аржыландырылуы абылданады. Денсаулы сатау субъектілеріне атысты жзеге асырылатын баылау жмыстары бойынша министрлік ведомстваларыны іс-рекеттерін йлестіру масатында денсаулы сатау Министріні бйрыымен, мемлекеттік санитарлы-эпидемиологиялы адаалау жне медициналы ызмет сапасына баылау жасау бойынша фармация Комитетіні мамандарымен бірге медициналы мекеме біріккен тексеру жргізу реті абылданып, онда олар тексерулер санын ысартып жне баылау ызметі айталанбайтын болды.

Медициналы ызметкерлерді білім дегейіні сйкестігін баылау.

Комитет жмысыны бір баыты денсаулы сатау мекемелеріні жетекшілерін аттестациядан ткізу жне медициналы ызметкерлерге жоары жне бірінші біліктілік категориясын беру. Осы жмыс трін, яни біліктілік категориясын беру шін экзамен ткізуге арнайы комиссия рылып жне оны рамы таайындалды. Бірінші білім категориясы бойынша комиссия мшелеріне жоары медициналы білімі бар мамандардан тадалып алынып, жоары медициналы оу орындары имараттарыны базасында йымдастырылады, ал бірінші жне жоары біліктілік санатын беретін комиссия міткерлеріне орташа медициналы білімі бар мамандардан тадалып алынып, мемлекеттік медициналы колледждер базасында йымдастырылады.

Медициналы іс-рекеттерді лицензиялау – бл денсаулы сатау аймаындаы сапаны басару жйесіні базалы компоненті жне дрігерлік, медициналы іс-рекеттермен шылдану шін физикалы жне зады тлалара рхсат беретін мемлекеттік органны ызметі. Сонымен атар, лицензиялау – бл аз млшердегі талаптармен медициналы іс-рекеттерді орындауда денсаулы сатау субъектілеріні сйкестігін анытау рдісі. Комитетті айматы блімшелері медициналы кмекті жекеленген трлеріне лицензиялауды жзеге асырады: акушерлік, гинекологиялы, неонатологиялы, фтизиатриялы, наркологиялы сараптама, иммунолологиялы, венерологиялы, бала емдеу, халы медицинасы. Жергілікті атарушы органдар (денсаулы сатауды облысты департаменті), жеке медициналы тжірибемен, йымдастырумен, іс-рекеті сол облысты кімшілік-айматы бірлігіні шегіне сйкес келетін жне акушерлік, гинекологиялы, неонатологиялы, фтизиатриялы, наркологиялы сараптамалы, иммунологиялы, венерологиялы, педиатриялы, наркологиялы ызмет трлерін оспаандаы медициналы іс-рекеттерді алан трлерін лицензиялайды,

Денсаулы сатаудаы аккредитациялау жне лицензиялау – сапаны жоарлатуа баытталан екі бадарлама, жне де екі бадарламаны рушы негізгі рамы - сырты баа жне бекітілген стандарттар. Бірата, аккредитациялау – бл лицензиялау рдісі, ал оны масаты – салыстырмалы аз клемде крсетілетін медициналы ызметті тиімділігін жоарлату. Аккредитация - уелде жоары стандартты мезей отырып, ерікті трде ткізіледі, ал лицензиялау барысы – медициналы ызмет крсетушіге е тменгі талаптарды оя отырып, міндетті трде жргізіледі. Аккредитацияны негізгі міндеті - халыа крсетілетін медициналы кмек сапасыны крсеткіштерін жасартуа баытталан медициналы мекемелерді ынталандыру. Медицина саласындаы аккредитациялауды тиімді жйесін ру нтижесі, медициналы ызметкерлерге жне денсаулы сатау жйесіне халыты сенімділігін жоарлату, медициналы ызметті тиімділігін жоарлату есебінен денсаулы сатау саласындаы шыын клемін тмендету болып есептелінеді.

азіргі уаытта азастан Республикасында кіметтік емес йымдардан, яни ртрлі сала кілдерінен тратын туелсіз сарапшылар шешім абылдайтын, туелсіз сараптама жйесі рылуда. Туелсіз сарапшылар ке клемде медициналы ызмет сапасыны сараптамасына, денсаулы сатау мекемелерін аккредитациялауа, медициналы мамандарды аттестациядан ткізуге жне баса да мемлекеттік баылауа рхсат ету жмыстарын орындауа жмылдырылады.

Емдеу рдісіні дрыс жргізілуін амтамасыз ету жне науастарды ытарын орау масатында денсаулы сатауды барлы дегейлерінде рамына науас жне оны кілдеріні бірі, клиницистер, мекеме жетекшілері, сатандыру йымдарыны ызметкерлері, ксіптік біріккен ода кілдері кіретін оамды комиссия ру жоспарлануда.

йлестіру материалы: «Rower Point» бадарламасындаы 10 слайд

дебиеттер:

1. Аканов А.А., Куракбаев К.К., Чен А.Н., Ахметов У.И. Организация здравоохранения Казахстана. – Астана.Алматы, 2006. – 232 с.

2. Муминов Т.А., Камалиев Т.А. Анализ здравоохранения с позиций социального маркетинга.- Алматы, 2003.- 170 с.

3. Отношение населения к своему здоровью и системе здравоохранения: результаты социологического исследования/ под ред. Г.Нокиной, В.Гуревич. – Алматы: «Фонд XXI век», 2002. – 220 с.

4. Девятко В.Н., Куралбаев Б.С., Захаров И.С., Исаев Д.С., Чен А.Н. Ключевые аспекты развития региональных программ общественного здравоохранения. – Алматы, 2004. – 342 с.

5. Медик В.А., Юрьев В.К. Курс лекций по общественному здоровью и здравоохранению. Часть 3. Экономика и управление здравоохранением. – М.:Медицина, 2003. – 392 с.

Баылау сратары:

1. Медициналы кмек сапасыны анытамасы.

2. Медициналы кмек сапасыны компоненттері.

3. Денсаулы сатаудаы стандарттауды анытамасы.

4. Аккредитация мен лицензиялауды ерекшеліктері.

5. Медициналы кмек сапасын баылауды элементтері.