Funkcja gospodarczo - organizatorska.

Cechy totalitaryzmu.

*wg Friedricha i Brzeziskiego - zawarli je w swojej ksice "Totalitarian Dictatorship and Autocracy"

-oficjalna ideologia, skadajca si z oficjalnej doktryny obejmujcej wszystkie istotne aspekty ludzkiej egzystencji, która ma wyznawa, co najmniej pasywnie kady czonek spoeczestwa. Ideologia ta skupia si na planowaniu przyszego idealnego stanu ludzkoci.

-monopartyjno: jedna masowa partia, zorganizowana hierarchicznie, stojca wyej od biurokracji pastwowej lub cakowicie z ni spleciona

-rozbudowana tajna policja, system terroru (fizycznego i psychicznego) kierujcego si nie tylko przeciwko jawnym "wrogom" reimu, ale te przeciwko arbitralnie dobranym klasom spoecznym

-monopol kontroli wszystkich rodków masowego przekazu

-monopol dysponowania wszelkimi rodzajami broni

-scentralizowane zarzdzanie gospodark, kontrola wszelkich zrzesze i organizacji

- terrorystyczny system policyjny.

27) Pastwo faszystowskie.

*Pastwo faszystowskie charakteryzuje si:

-dyktatorskim sprawowaniem wadzy,

-monopartyjny system parlamentarny.

-Funkcje ustawodawcze i wykonawcze przejmowa wódz: we Woszech Duce - Mussolini, który czy rónorakie stanowiska znane z pastw demokratycznych: prezydenta, premiera, zwierzchnika si zbrojnych oraz gównodowodzcego.

-eliminacja faktycznych opozycyjnych jak i domniemanych przeciwników politycznych.

-Mussolini dysponowa potnym urzdem „OVRA”, który czy zadania policyjne, kontrwywiadowcze i ogólnonarodow walk propagandow.

-wszystkie stanowiska, zarówno te najniszego jak i najwyszego szczebla, obsadzane byy czonkami zaplecza politycznego wodza, czyli jedynej partii sprawujcej wadz: Narodowa Partia Faszystowska.

-Zachowywano pewne pozory parlamentaryzmu. Posów obywatele wybierali z jednej listy wyborczej.

-Parlament odgrywa rol propagandowo-edukacyjn dla spoeczestwa.

-Sdownictwo stanowio niezalen wadz, jednake tworzono specjalne sdy partyjne, obyczajowe oraz dono do obsadzania stanowisk sdziów oraz prokuratorów przez ludzi zwizanych ze sprawujc opcj polityczn. Docelowo program pastwa faszystowskiego zakada cakowite przejcie sdownictwa przez odpowiednie organy partii.

28) Modele pastw federacyjnych.

*Wyróniamy pastwa federalne, które powstay na podou:

-narodowociowym i etnicznym, np. Szwajcaria, Belgia, Rosja

-jednoczenia si mniejszych wspólnot terytorialno-politycznych (np. Niemcy - skadaj si z landów, które posiadaj wasne konstytucje, wadze ustawodawcze, wykonawcze, sdownicze), USA (kady ze stanów ma wadze stanowe, na szczeblu ogólnopastwowym wadze federalne)

*Na wybór federalnej organizacji pastwa wpyw ma jego wielko, due pastwa maj trudnoci z administrowaniem, std wybór federalizmu. Przykadem tego jest USA, Kanada, Meksyk, Brazylia, Rosja, Argentyna, Australia, Pakistan, Indie.

29) Zadania i funkcje pastwa.

-organizacja pastwowa jak kada inna organizacja polityczna ma swój okrelony cel i przeznaczanie.

-funkcje - oczekiwanie zwizane z funkcjonowaniem pastwa

-zadania - konkretne kompetencje pastwa w okrelonych dziedzinach

-cele pokazuj obiektywnie charakter pastwa

*Cele:

1.dobro ogóu

2.zapewnienie bezpieczestwa

3.ochrona wasnoci i interesów ogóu narodu

*Wg Ehrlicha "przez cel pastwa trzeba rozumie, co orodek decyzji politycznej wyznacza jako cel organizacji pastwowej".

*Ziszczenie celu staje si moliwe poprzez dziaania czstkowe organów pastwowych i mobilizacj si spoecznych.

*Uwarunkowania:

-moliwoci realizacyjne

-obecne wzorce cywilizacji dominujcej (megatrendy cywilizacyjne)

Przeznaczeniem pastwa jest urzeczywistnianie wytyczonego celu pastwa

*Funkcje wynikajce z istoty pastwa:

-funkcja ochrony terytorium przed zagroeniem zewntrznym (ochrona panowania na okrelonym terytorium, obecnie - cao spoeczestwa, rzdzcy i rzdzeni)

-funkcja zagwarantowania pokoju zewntrznego (organizacja pastwowa gwarantuje pokój wewntrzny)

a)Hobbes "Lewiatan"

b)sia przestaa wystarczaj do utrzymania pokoju, potrzebne byo przyzwolenie spoeczne

-funkcja gospodarcza pastwa

a)cigania podatków

b)pastwo wspóczesne - nie tylko podatki - pastwo podejmuje dziaania wielowymiarowe, bezporednie, pastwo podmiotem gospodarczym i regulacyjnym

-funkcja socjalne

a)najpóniej rozwinita

b)wczeniej pastwo nie musiao si troszczy o dobro jednostek (przychodzio to z rozwojem pastwa)

c)podstawowe prawa socjalne - pastwa gwarantuje sprawiedliwy system dystrybucji dóbr

*Funkcja zewntrzna:

-konieczno takiego uoenia stosunków wewntrznych, aby suyy one rozwojowi i niezawisoci

-w niemieckiej nauce o pastwie - dominacja tej tezy do koca II W - Max Weber - piewca tej tezy

-polityka o prominencji nacjonalistycznej

-zjednoczenie Niemiec wg Webera - wybryk modzieowy - zjednoczenie Niemiec oznaczao potrzeb realizowania funkcji zewntrznej pastwa, sta si pocztkiem wielkomocarstwowej polityki Niemiec

30) Funkcja socjalna pastwa.

-dziaalno w socjalnej sferze stosunków spoecznych zmierzajca do zabezpieczenia spoecznego jednostek ludzkich

-rodki pochodz przede wszystkim ze róde pastwowych (podatki, datki fundacji), jak i prywatnych (datki ludzi)

1.ubezpieczenia spoeczne

-obowizkowe i powszechne

-wiadczenia na rzecz rodziny, ludzi starych, niezdolnych do pracy, w przypadku wypadku przy pracy, urlop macierzyski, becikowe, zasiek wychowawczy, zasiek opiekuczy

-emerytury, renty rodzinne, dla inwalidów, dla kombatantów

-rolnicy objci s rentami i emeryturami

2.ochrona zdrowia

-opieka zdrowotna (leczenie szpitalne, ambulatoryjne), suba medyczna, opieka spoeczna ludnoci

-ksztatowanie warunków zdrowotnych rodowiska czowieka

3.pomoc spoeczna

-pomoc dla bezrobotnych, inwalidów, rodzin wielodzietnych i patologicznych, sierocice

-wiadczenia rodowiskowe - pienine, materialne

-wiadczenia instytucjonalne - pobyt w domach opieki, zakadach opiekuczych

4.zapewnienie zatrudnienia siy ludzkiej

-popieranie nowych inwestycji

-bodce finansowe i formy pomocy wspomagajce regionaln i sektorow mobilno ludzi

-ksztacenie i doszkalanie zawodowe

-rozwijanie poradnictwa zawodowego sucego przekwalifikowywaniu

5.polityka ochrony pracy

-ochrona stosunku pracy pomidzy pracodawc a pracownikiem (np. czas pracy)

-ochrona przed niebezpieczestwami zwizanymi z wykonywaniem danego zawodu (np. górnicy)

-ochrona modziey pracujcej (zakaz pracy dla maoletnich do 15 roku ycia), ochrona kobiet w pracy

6.zabezpieczenia przed zagroeniami w pracy

-zabezpieczenia na wypadek bezrobocia, chorobowe, nastpstwa nieszczliwych

wypadków, zasiki dla bezrobotnych nie objtych ubezpieczeniem

31) Funkcja kulturalno-wychowawcza pastwa.

-dziaalno pastwa w sferze kulturalnej i wychowawczej

*Funkcja kulturalno wychowawcza (inaczej funkcja kulturalno owiatowa) - pastwo buduje system edukacyjny i wspiera ycie kulturalne. Dziaalno pastwa w sferze kultury moe ogranicza si do wspierania inicjatyw podejmowanych przez róne rodowiska spoeczne. Pastwo totalitarne wykorzystuje t funkcj do indoktrynacji spoeczestwa.midzy wszystkimi funkcjami pastwa zachodzi cisy zwizek, z którego wynika konieczno wspópracy organów pastwowych realizujcych poszczególne funkcje.Funkcja kulturalna take jest rozumiana jako zapewnienie edukacji, upastwowienie instytucji kulturalnych i rodków masowego przekazu.

Funkcja gospodarczo - organizatorska.

*Funkcja gospodarczo-organizatorska pastwa przejawia si w wielu krajach o gospodarce rynkowej w formie interwencjonizmu pastwowego. Ingerencja pastwa w: sprawy zatrudnienia, redystrybucji dochodu narodowego, zarzdzania gospodark, wprowadzania elementów programowania, nacjonalizacji lub prywatyzacji pewnych dziedzin wytwarzania dóbr lub usug.

Dziaania gospodarczo-organizatorskie pastwa wystpuj te w przypadku kadego pastwa w postaci ochrony gosp. przed nadmiern ingerencj z zewntrz poprzez ca, kontyngenty, ograniczenia kapitaowe, ograniczenia importowe, eksportowe.

33) Funkcja zewntrzna.

-caoksztat dziaalnoci pastwa w stosunkach z innymi pastwami oraz organizacjami i wspólnotami midzynarodowymi

*Funkcja zewntrzna pastwa - zawiera w sobie t jego aktywno, która wykracza poza terytorium pastwa. Funkcja ta obejmuje gównie zadania zwizane ze stosunkami z innymi pastwami i organizacjami midzynarodowymi. Podejmujc dziaania na arenie midzynarodowej, pastwo przede wszystkim ma na wzgldzie interesy wasnej racji stanu, a wic pragnie zapewni sobie spokój i bezpieczestwo.Funkcja ta jest caoksztaetem dziaalnoci prowadzonej w zakresie stosunków z innymi pastwami i organizacjami midzynarodowymi,zmierzajcej do ochrony interesów, których rzecznikiem jest dane pastwo.

34) Kryteria wyodrbniania funkcji pastwa.

*Funkcje pastwa wyznaczane s przez spoeczestwo.Funkcje s pewnymi oczekiwaniami spoeczestwa od pastwa które legitymizuj pastwo.Pastwo wie si z wieloma funkcjami(take cele i zadania). Mona powiedzie, e funkcje pastwa s determinowane przez spoeczestwo.Celem pastwa jest dobro spoeczestwa i dlatego to ono wyznacza kryteria wyodrbniania funkcji pastwa. Równie kryterium wyodrbniania funkcji pastwa moe okrela kierunek dziaalnoci pastwa i opierajc si na tym kryterium pastwo moe okreli swoje funkcje wewntrzne i zewntrzne.

36) Pojcie rewolucji.

*Rewolucja - przejcie od jednej formy spoeczno-ekonomicznej do drugiej

-gbokie przemiany spoeczne i polityczne

-gruntowna przebudowa spoeczestwa i pastwa

-zmiana struktury klasowej

-walka o wadz pomidzy antagonistycznymi klasami (dychotomia)

-szczytowym okresem rewolucji spoecznej jest rewolucja polityczna

-wynika z fermentu spoecznego

-podmiotem rewolucyjnym s szerokie masy spoeczne

-sia motoryczna rewolucji -klasa uciskana (wd. Ehrlicha)

*sytuacja rewolucyjna – niezdolno rzdzenia przez dotychczasow klas spoeczn. Kryzys w podejmowaniu decyzji i normalnym funkcjonowaniu wadzy publicznej, a nowe siy wysuwaj dania zmian niemoliwych do przeprowadzenia bez zmiany klasy rzdzcej i maj w tych dziaaniach poparcie znacznej czci spoeczestwa.

*podmioty rewolucji – masy, tumy, klasy, warstwy, grupy spoeczne, partie polityczne, elity rewolucyjne, rzdy rewolucyjne. Ich rola zaley od wielu czynników takich jak: poparcie spoeczne, aktualna sytuacja, nono koncepcji i programów, metody dziaania itd.

*przebieg rewolucji – obejmuje dwie fazy:

-wystpuj dziaania zmierzajce do zdobycia wadzy politycznej i ustanowienia orodka kierujcego sprawami publicznymi. Mog one przebiega metodami walki zbrojnej lub w drodze wyborów, a ich celem jest ustanowienie instytucji politycznych reprezentujcych interesy nowej klasy rzdzcej

-podejmowane s dziaania wprowadzajce i utrwalajce przemiany w sferach: ekonomicznej, socjalnej i kulturowej.

*wynik rewolucji:

1.zwycistwo - wprowadzenie nowego adu w sferze spoecznej i politycznej przez masy rewolucyjne

2.klska - zatrzymanie przemian spoecznych, siy kontrrewolucyjne stosuj rodki represji wzgldem mas rewolucyjnych

3.kompromis - przyjcie przez obie strony regu kompromisowych, ze wzgldu na stan równowagi si pomidzy stronami

*Rodzaje rewolucji:

1.feudalna - u ich podoa lea konflikt pomidzy siami wytwórczymi a stosunkami produkcji, których trzon stanowili waciciele niewolników. W wyniku obalenie wacicieli niewolników powstaje system feudalny.

2.buruazyjna - ma swoje ródo w konflikcie pomidzy siami wytwórczymi a feudaln form wasnoci prywatnej. Rewolucje te doprowadziy do powstania pastwa kapitalistycznego.

3.socjalistyczne - maja swoje ródo w tym, i siy wytwórcze rozwijajce si w ramach kapitalistycznych stosunków produkcji na pewnym etapie nie mog ju by racjonalnie wykorzystane, gdy wymagaoby to zmian wasnociowych i funkcjonalnych pastwa kapitalistycznego. )

37) Pojcie reformy.

*Reforma - zmiana w yciu politycznym, gospodarczym, spoecznym, kulturalnym

-ma wymiar ilociowy, nie wymaga uycia przemocy

-agodny charakter, przebiega stopniowo i etapami, proces dugotrway

-ma miejsce w ramach tego samego typu pastwa, adu ustrojowego i porzdku prawnego, chocia prowadz do zmian konstytucyjnych i instytucjonalnych

-nie zmieniaj ustroju gospodarczego odpowiadajcego grupom spoecznym i wadzy, ale mog zmienia okrelone zaoenia ustrojowe i instrumenty wadzy pastwowej

-ma na celu ulepszenie danej dziedziny ycia ludzkiego, charakter fragmentaryczny

-atwe do akceptacji ze strony spoeczestwa i zyskujce jego przychylno

-charakter zmieniajcy oblicze ycia i powodujcy skutki doskonalce jego mechanizm i pooenie ludzi

-podmiotem dokonujcym reformy jest orodek wadzy (czasami pod wpywem nacisków spoeczestwa)

-cele osigane s w duszym wymiarze czasowym

-wikszo reform na charakter adaptacyjny - dostosowanie istniejcych instytucji do zmian ycia spoecznego. Mog mie te charakter innowacyjny lub regulacyjny, ale to rzadziej

*Rodzaje reform:

1.polityczne- dotycz systemu politycznego, jego otoczenia

2.gospodarcze - dotycz mechanizmów gospodarczych

3.socjalne - dotycz polityki socjalnej pastwa, ustanawiania instytucji socjalnych

4.owiatowe - dotycz systemu edukacji, wdraania wiedzy,

5.administracyjne - dotycz podziau terytorialnego pastwa, struktury administracyjnej, reform na szczeblu centralnym i lokalnym

38) Pojcie transformacji.

*Transformacja - pojecie nowe, zwizane z przeobraeniami ustrojowo-politycznymi i spoeczno- ekonomicznymi w pastwach Europy rodkowej i Wschodniej (byego ZSRR)

-ustrojowa - decyduje o charakterze pastwa, gboka reforma pastwa, przebiega od rzdów autorytarnych do demokratycznych

-systemowa - ma charakter globalny, powoduje radykalne przeobraenia spoeczestwa i przyjcie modelu pluralistycznego

-przeobraenia o charakterze rewolucyjnym w drodze reform

-na drodze nacisków spoecznych

-dotyczn podstaw ustrojowych pastwa

-gruntowna przebudowa spoeczestwa i pastwa

-przemiana od socjalistycznego systemu spoecznego do pastwa liberalno-demokratycznego, gospodarki wolnorynkowej

*Transformacja ustrojowa dotyczy przemian:

1.modelu wadzy politycznej (dopuszczenie do rzdów si demokratycznych, w Polsce-czerwcowe wybory parlamentarne 1989r, i zwycistwo si solidarnociowych)

2.modelu systemu partyjnego (przejcie od monopartyjnoci do pluralizmu partyjnego; utrata dominujcej roli partii komunistycznej)

3.powstania elit politycznych (zerwanie z nomenklatur partyjna i przejcie do ksztatowania pluralistycznej elity politycznej)

4.sposobu wyaniania organów wadzy politycznej (przywrócenie wybieralnoci i powoywania na stanowiska publiczne wedug regu demokracji politycznej)

5.zmiany podmiotu sprawowania wadzy publicznej (przesunicie si najwaniejszego orodka podejmowania decyzji politycznych z komitetów partyjnych na rzd powoany z wikszoci parlamentarnej i posiadajcego jej poparcie).

42) Pastwo socjalne.

*Pastwo socjalne (nazywane równie pastwem dobrobytu lub opiekuczym) - oznacza pastwo gwarantujce kademu obywatelowi minimalne standardy (dotyczce dochodu, ycia, mieszkania, wyksztacenia, opieki zdrowotnej, socjalnej). Mona je uwaa za naturaln konsekwencj rozszerzania idei demokratyzacji na sfer opieki spoecznej. Zakada, e zadaniem pastwa jest:

1.w sferze spoecznej rozszerzanie systemu wiadcze i ochrony socjalnej (np. ubezpieczenia na wypadek choroby, kalectwa, bezrobocia), zagwarantowanie wszystkim obywatelom dochodów minimalnych i równych praw w dostpie do usug socjalnych (np. mieszkania, wyksztacenia, opieki zdrowotnej);

2.w sferze ekonomicznej, pastwo ma ingerowa w ycie gospodarcze, wykorzystywa wszystkie dostpne mu instrumenty do pobudzania gospodarki, utrzymywania pozytywnych tendencji, zwalczania inflacji i bezrobocia;

3.w sferze ustroju politycznego demokracj oraz likwidacj wszelkich form politycznej dyskryminacji (np. kobiet, mniejszoci etnicznych, mniejszoci seksualnych).

47) Pojcie polityki wg Ryszki.

*F. Ryszka: panowanie, rzdzenie i wywieranie wpywu; polityka to planowe i zorganizowane denie do zdobycia oraz utrzymania wadzy - deniu odpowiadaj okrelone dziaania ludzi.

*Planowe i zorganizowane denie do zdobycia i utrzymania wadzy. Denie któremu odpowiadaj okrelone dziaania ludzi.

-Denie do zdobycia i utrzymania wadzy odbywa si w ramach organizacji pastwowej, pojmowanej historycznie, geograficznie, instytucjonalnie lub do takiej organizacji zmierza.

-Wadza zjawiskiem relacjonalnym a nie substancjonalnym.

-Wadza decydowa moe o yciu ludzkim, kto godzi si na podporzdkowanie wadzy przyjmuje i wadza moe da ofiar. Taka wadza to wadza polityczna.

-Sia wadzy tosama ze skutecznoci dziaania, skuteczno zalena od prawdopodobiestwa urzeczywistniania decyzji

-Zasig wadzy - liczba jednostek podlegajca decyzjom wadzy

-Dziedzin wadzy aktywnoci ludzkie podlegajce wadzy

-Polityk przejawy sprawowania wadzy

48) Pojcie i typy kultury politycznej.

*Kultura polityczna to zbiorowy i zobiektywizowany oraz zintegrowany caociowo dorobek, osadzony w czasie i przestrzeni, dostpny dowiadczeniu caej zbiorowoci lub przynajmniej pewnym grupom, bdcy rezultatem twórczego i przetwórczego wysiku pokole, obejmujcy materialne i niematerialne wytwory dziaa ludzkich, w tym take systemy wartoci i wzory zachowa, których jdrem jest polityka, w tym osobliwie wadza, zdobycie i utrzymanie jej i wykorzystanie.

*Koncepcje kultury politycznej wg G.A. Almonda oraz G.B Powella:

-Kultura polityczna jest caoksztatem indywidualnych postaw i orientacji politycznych uczestników danego systemu. Jest to sfera subiektywna, leca u podstaw dziaa polityczncy i nadajca im znaczenie

*Skadniki:

-orientacja poznawcza (wiedza)

-orientacja afektywna, emocjonalna (wi, zaangaowanie)

-orientacja oceniajca, wartociujca (sdy i opinie)

*G. Almond i S. Verba wyrózniaj 3 typy kultury politycznej:

1.Kultura zaciankowa (parafialna):

-zainteresowanie jednostek i grup spoecznych ogranicza si do ram zacianka

-kultura waciwa dla afrykaskiej spoecznoci plemiennej

-nie wystpuj wyspecjalizowane role polityczne

-system polityczny nastawiony na utrwalenie zaciankowoci a nie jej zmian

2.Kultura podporzdkowania (poddacza):

-wystpuj postawy jednostek i grup spoecznych nastawione na oddziaywanie ze strony systemu politycznego

-ocena dziaa politycznych i instytucji przez grupy spoeczne i jednostki

-nastawienie na podporzdkowanie si dziaaniom systemu politycznego

-waciwa dla spoeczestw ksztatujcych systemy demokratyczne lub dla systemów autorytarnych

3.Kultura uczestnictwa:

-denie jednostek i grup spoecznych do zdobycia wiedzy o podmiotach polityki i ich dziaaniach, strukturach i organizacji sytemu politycznego

-czonkowie spoeczestwa staraj si wyrobi pogldy polityczne

-postawy i zachowania jednostek zmieniaj si pod wpywem informacji i oddziaywa przywódców i elit politycznych

50) Legitymizacja wadzy politycznej.

-sprowadza si to do prawowitoci wadzy, czyli uprawnienia rzdzcych do podejmowania wicych decyzji przy równoczesnej aprobacie rzdzonych. Wynika ona z akceptacji sposobu przejawiania si nadrzdnoci i podrzdnoci w sferze polityki oraz uznania autorytetu politycznego rzdzonych.

Najprociej - legitymizowana wadza opera si na czynnym, dobrowolnym przyzwoleniu rzdzonych

*Typologie legitymizacji

1.Almond i Powell:

-Legitymizacja normatywna - oparta na legalimie prawnym

-Legitymizacja spoeczna - oparta na poparciu wadzy przez spoeczestwo

2.David Easton:

-Legitymizacja ideologiczna - oparta na akceptacji gównych zasad, wedug których wadza funkcjonuje.

a)okrelenie celów i zasad systemu

b)wyrónienie ideaów, celów

-Legitymizacja strukturalna - oparta na prawowitoci, legalnoci i praworzdnoci reimu; akceptacja spoeczna dla panujcego porzdku prawnego

-Legitymizacja personalna - oparta na szacunku dla konkretnych osób sprawujcych wadz; rol podstawow speniaj zachowania osób sprawujcych wadz

3.Max Weber:

-Legitymizacja legalna - oparta o prawomocno wadzy

-Legitymizacja charyzmatyczna - oparta o szczególne cechy charakteru przywódcy

-Legitymizacja tradycyjna - oparta na tradycji, do której odwouje si wadza

4.Beethan:

-legalizacja regu - gdy wadza jest sprawowana i zdobyta zgodnie z przyjtymi reguami, systemem prawa i zwyczajem

-legalizacja przekona - musi istnie minimum przekona dotyczcych regu wadzy pomidzy grupami wadczymi a podporzdkowanymi

-legalizacja zachowa - grupy podporzdkowane daj czynny wyraz, przyzwolenie, wyraone w konkretnych zachowania, np. pójcie na wybory

*Legitymizacja wadzy przez wyrónienie dwóch lub wicej elementów:

-normatywna - wadza zdobyta i prowadzona zgodnie z normami i zasadami konstytucyjnymi i innych aktów prawnych. Jest to formalistyczne potraktowanie kwestii legitymizacji. Dotyczy dwóch dziaa:

1.dojcia do wadzy

2.sposobu sprawowania wadzy

-spoeczna - w opinii spoecznej wadza i sposób jej sprawowania jest uprawniony i zgodny z akceptacj spoeczn. Punkt szerszy ni w przypadku l.normatywnej. Dotyczy dwóch dziaa:

1.grupy rzdzcej

2.sposobu sprawowania wadzy.

51) Pojcie polityki wg Maxa Webera.

*M. Weber: polityka to denie do udziau we wadzy lub do wywierania wpywu na podzia wadzy, czy to miedzy pastwami, czy tez w obrbie pastwa miedzy grupami ludzi, jakie ono obejmuje; polityka to rodzaj samodzielnej kierowniczej dziaalnoci, zespól dziaa podejmowanych w zamiarze uczestnictwa we wadzy.

*Polityka jest deniem do udziau we wadzy, do wywierania wpywu na podzia wadzy midzy pastwami lub w obrbie pastwa midzy grupami jakie ono obejmuje

-Dwie sfery polityki, midzypastwowa oraz w obrbie pastwa

-Polityka zwizana z przemoc lub grob jej uycia

-Czowiek który zaangauje si w polityk nie jest moralnie czysty, polityka jest "si diabelsk"

52) Koncepcja politycznoci Carla Schmitta.

Karl Schmidt za antynomi w polityce uzna relacje wróg - przyjaciel co pozwala sformuowa podzia na "my" i "oni". Wg tej zasady polityczne jest wszystko to gdzie moliwe jest wyodrbnienie tych dwóch grup konfliktowych. Relacja nie dotyczy jednak jednostek, nie mona jej odnosi do sfery prywatnej.

53) Pojcie wojny.

Podzia wojen:

-sprawiedliwe i niesprawiedliwe

-wojny zaczepne i obronne (wyznacznikiem strategia wojskowa)

-narodowo-wyzwolecze, kolonialne (charakter)

-lokalne, wiatowe (zasig)

-pastwowe, wiatowe (podmiot)

-take religijne, sukcesyjne

1.Wojna w okresie przedpastwowym:

-wojna jest najszybszym i najskuteczniejszym rodkiem poszerzania terytorium

-wojna czsto bywa wojn prywatn, czsto ma charakter upieczy

-wadca eby móc prowadzi efektywn wojn musia umacnia pastwo przez co sama wojna nabraa charakteru pastwowego

2.Wojny pastwowe:

-wojna staje si stanem prawnym midzy pastwami (waciwie od pokoju westfalskiego 1648)

-legitymizacj do prowadzenie wojny ma pastwo

-wojna ma swój pocztek i koniec uregulowany prawnie

3.Wojny wspóczesne:

-s dugotrwae, nie maj ani pocztku ani koca

-wojny s prowadzone wg strategii "na podtrzymanie"

-wojny przestay by waciwie wojnami pastwowymi

-wojny prowadz do rozbicia pastw narodowych

-nastpia komercjalizacja i prywatyzacja dziaa wojennych

-do asymetrycznej strategii nale: partyzantka i terroryzm

*Karl Schmidt: Suwerenem jest ten kto rozstrzyga o wojnie.

*Sun-Tsu: Wojna jest spraw dla pastwa najwaniejsz, jednak pastwo powinno robi wszystko aby wojny unikn.

*Clausewitz "O wojnie": Wojna to akt przemocy majcy na celu zmuszenie przeciwnika do speniania naszej woli lub te wojna jako kontynuacja polityki przy uyciu innych rodków. Wojnie towarzyszy idea zniszczenia, wojna ma wasn gramatyk. Jest najwyszym wyrazem narodowej woli.

*Cyceron: Wojna to rozstrzygnicie sporu przy uyciu siy

*Grocjusz: Stan prawny midzy pastwami przy którym stosuje si rodki przymusu

Decyzje polityczne.

*Decyzja polityczna - wiadomy i ukierunkowany akt nielosowego, nieprzypadkowego wyboru jednego dziaania ze zbioru dziaa politycznych lub powstrzymania si od dziaa. Decyzje polityczne okrelaj cele, metody i rodki realizacji interesów grup spoecznych i jednostek. Decyzje polityczne wi si z aktywnoci zorganizowanych grup spoecznych walczcych o wadz publiczn lub wywierajcych wpyw na ni.

*Kto moe by decydentem (podmiotem decyzji politycznej):

-jednostki lub zbiorowoci (o charakterze kolektywnym)

-podmiot trway (instytucja), lub specjalnie do tego powoany

*Uwarunkowania w jakich powstaje decyzja:

1.czas

2.przestrze polityczna

3.wiedza decydenta

-Potoczna lub naukowa.

-Dostojewski wyrónia trzy rodzaje: prawidowe: a).niewiedza i b).pena wiedza, i najgorsza systuacja: c).pówiedza decydenta.

4.ilo wariantów do wyboru

5.sposób wyboru (preferencje i ososbowo decydenta). Moe on podjc decyzje uwzgldniajc:

-etyk odpowiedzialnoci (bierze pod uwag skutki swojej decyzji).

-etyk przekona

-dowiadczenie

-preferencje do ryzyka

-preferencje do mediacji, negocjacji.

*Poziomy decyzji politycznej:

-lokalny

-regionalny

-centralny

-ponadpastwowy

*Typologia wg W. Lamentowicza:

-Decyzje strategiczne - dugofalowe cele grup politycznych, organizacji i instytucji, ustalane przez organy kierownicze. Znajduj najczciej wyraz w programach politycznych przedmiotów rzdzcych i rogramach rozwoju spoeczno-gospodarczego.

-Decyzje taktyczne - okrelane w skali kilku miesicy lub lat, cele i sposoby realizacji decyzji strategicznych. Maja z reguy zasig ogólnokrajowy i reguluj wiele rónych sfer ycia spoecznego. Tworz je administracja pastwa i parlament.

-Decyzje operacyjne - krótkookresowe i bezporednie dziaania wykonawcze wynikajce z decyzji strategicznych i taktycznych. Bieca praktyka polityczna. Podejmowane sa na rónych szczeblach struktury pastwa i w rónych ogniwach systemu politycznego. S elementem stosowania prawa.

*Typologia w zalenoci od warunków podejmowania decyzji

-Warunki optymalne - decydent posiada rozleg i rzeteln wiedz o warunkach, celach, metodach i skutkach planowanego dziaania. Efekty s pewne i znaczne.

-Warunki ryzyka - decydent posiada wiedz tylko o prawdopodobnych kierunkach zmian i wynikach dziaania, pozytywnych i negatywnych, nie moe jednak dokadnie okreli stopnia ich prawdopodobiestwa, opiera si na przyblieniu.

-Warunki niepewnoci - nieznane s nawet prawdopodobiestwa zmian, nie ma adnej wiedzy o kierunkach, tempie i rezultacie zmian. Decydent opiera si na intuicji i wczeniejszych wzorcach dziaania.

*Optymalizacja decyzji politycznej - osiganie najlepszych rezultatów przy ograniczonych nakadach, moliwociach i wysikach ludzkich.

Kryteria optymalizacji politycznej wg S. Zawadzkiego:

1.zgodno z systemem wartoci

2.efektywnoc (najwicej korzyci spoecznych i ekonomicznych przy najmniejszym nakadzie rodków)

3.kojarzenie interesów biecych i perspektywicznych oraz potrzeb akceptacji spoecznej dla decyzji politycznej.

55) Pojcie systemu politycznego.

*System polityczny - ogó organów pastwowych, partii politycznych i grup spoecznych (formalnych i nie formalnych) uczestniczcych w dziaaniach politycznych w ramach danego pastwa oraz ogó generalnych zasad i norm regulujcych wzajemne stosunki miedzy nimi (dawniej system rzdów)

-organy pastwa - przewidziane konstytucja, ustawami i innymi aktami prawnymi organy ustawodawcze, wykonawcze, sadownicze, kontrolne.

-Partie polityczne - reprezentujce interesy ronych grup spoecznych, s elementem podstawowym z pkt. widzenia sprawowania rzdów we wspóczesnym pastwie.

-Organizacje spoeczne - stowarzyszenia, zwizki zawodowe.

-Grupy formalne - np. kocioy i zw. wyznaniowe.

-Grupy nieformalne - np. mniejszoci narodowe, gr. rasowe wystpujce w danym pastwie.

*Podsystemy:

-Instytucjonalny - np. samorzdy

-Regulujcy (normatywny) - normy prawne

-Funkcjonalny - formy zarzdzajce, kierowanie opinii publicznej

-Komunikacyjny - przepyw informacji miedzy instytucjami

*Elementy skadowe systemu politycznego:

-Wspólnota polityczna

-Reim polityczny

-Instytucje polityczne

*D. Easton jest zwolennikiem koncepcji- behawiorystyczno-funkcjonalnej, w której system polityczny jest okrelany jako zachodzcy w obrbie poszczególnych wspólnot (takich jak pastwo, partia polityczna, zwizek zawodowy, zrzeszenia przedsibiorstw) dynamiczny proces spoeczny, którego istot jest przetwarzanie impulsów spoecznych w decyzje i dziaania polityczne. Na system polityczny wedug tej koncepcji skada si wic caoksztat zasad dotyczcych organizacji i form dziaania wadzy politycznej, nie za caoksztat istniejcych instytucji prawnopolitycznych.

56) Etyka odpowiedzialnoci i przekona w polityce.

*Etyka odpowiedzialnoci - najwaniejsze dla polityka w ocenie jego etyki s skutki dziaa politycznych

*Etyka przekona - najwaniejsze w ocenie etyki s wyznawane przez polityka wartoci

58) Interwencjonizm pastwowy.

Funkcja gospodarczo-organizatorska pastwa przejawia si w wielu krajach o gospodarce rynkowej w formie interwencjonizmu pastwowego. Ingerencja pastwa w: sprawy zatrudnienia, redystrybucji dochodu narodowego, zarzdzania gospodark, wprowadzania elementów programowania, nacjonalizacji lub prywatyzacji pewnych dziedzin wytwarzania dóbr lub usug.

Dziaania gospodarczo-organizatorskie pastwa wystpuj te w przypadku kadego pastwa w postaci ochrony gosp. przed nadmiern ingerencj z zewntrz poprzez ca, kontyngenty, ograniczenia kapitaowe, ograniczenia importowe, eksportowe.

59) Teorie wadzy politycznej.

1.Znaczenie substancjonalne - przedmiotowe

-wadza jako przedmiot posiadania - "mam wadz", "kto ma wadz"

2.Znaczenie stosunków midzy ludmi

-pewien sposób zachowania jednych osób w stosunku do drugich

-wadza ujawnia si tutaj w postaci racjonalnej, w relacji midzy podmiotami - jeden podmiot moe decydowa o zachowaniu drugiego podmiotu

3.W sensie podmiotowym:

-waciwo wydawania polecenie, nakazu lub zakazu innym podmiotom

4.W sensie procesu decyzyjnego

-cao procesu mona okreli mianem procesu decyzyjnego majcego charakter wadzy

5.Wadza polityczna jako najbardziej powszechna ze wspóczesnych spoeczestwach - charakteryzuj j nastpujce cechy:

-stosunki midzy ludmi - nadrzdno/podporzdkowanie

-podzia na rzdzcych i rzdzonych

-wadza bywa zorganizowana w formie zinstytucjonalizowanej - organy, urzdy

-procesy decyzyjne oparte na dziaaniach czstkowych wielu podmiotów politycznych

6.Wadza publiczna - sformalizowana wadza grupy spoecznej posugujca si przymusem w realizacji okrelonych zada i celów

7.Wadza polityczna - wszelka zorganizowana wadza w oparciu o przemoc, wadza jednej grupy ludzi w warunkach spoeczestwa zrónicowanego spoecznie

8.Wadza pastwowa - wadza wyodrbniona, specjalnie powoanego aparatu przemocy, na podstawie katów normatywnych pastwa i dziaajcego w ramach mu przyznanych penomocnictw - najwszy krg znaczeniowy wadzy