Химиялы машина жасаудаы рылымды материалдарды коррозиясыны трлерінні ерекшеліктеріне сипаттама берііз.

Металдар мен балымаларды коррозиясы. Коррозия дегеніміз – металдарды агрессивті сырты орта серінен бліну процесі. Химиялы машина жасауды конструкторлы материалдары жоары коррозияа тратылы, яни оршаан ортаны коррозиялы абілетіне арсы тру абілетіне ие болуы керек.

Коррозиялы тратылы ртрлі факторлара туелді боландытан салыстырмалы ым: агрессивті орта тріне, химиялы активті компоненттерді рылысынан, ортаны озалу жыдамдыынан , температура, ысым жне т.б. мысалы, кміртекті болат концентрлі ккіт ышылыны серіне траты, алайда сйытылан ккірт ышылы серіне трасыз. Кптеген силикатты материалдар ртрлі концентрациядаы ккірт ышылы серіне траты, алайда фторсутек серіне трасыз.

Металдарды коррозиялы тратылыы ртрлі дістермен аныталады. Е ке таралан діс тере тоттану крсеткіші болып табылады. Тере тоттну крсеткіші – коррозия нтижесінде жылдар те металл алыдыыны жаруын сипаттайтын шама.

Металдарды коррозиясы химиялы жне электрохимиялы механизм бойынша туі ммкін.

Электрохимиялы коррозия – метала электролит жне ылалды газдар сер еткенде пайда болады жне екі параллельді процестермен сипатталады: тотыу жне тотысыздану. Коррозияны бл трі электр тогы ту арылы жреді жне нтижесінде гальваникалы элементтер тзіледі. Коррозиялы бзылулар металдарды біртектілігімен, оспаларды болуымен, металл рылысыны немесе ораышты абатыны бзылуымен, ерітінді рамыны трасыздыымен, ртрлі блшектерді деформациялы тесіздігімен, температура ртрлілігімен жне баса факторлара байланысты.

Электрохимиялы коррозияны жылдамдыы ерітіндіні концентрациясы мен ерітіндіні озалу жылдамдыына, металды рамы мен рылысына, анодты жне катодты бліктердегі коррозиялы німдерді ерігіштігі, температура, ысым жне т.б. байланысты.

Химиялы коррозия – ра газдарды жне сйы неэлектролиттерді метала сері кезінде, сонымен атар неметала электролиттерді сері кезінде пайда болады.

Химиялы коррозияа мысал ретінде газ коррозиясы жатады – жоары температура жне ысымда металдарды оттегі жне баса газдармен рекеттесу процесі. Процесс нтижесінде металл бетінде ораышты асиетке ие оксидті абыша тзіледі. Бндай абышаны алыдыы 1-5мм-ден милиметрді онды блшегіне дейін згере алады. Оксидтік абышаны сызыты термиялы кеею коэффицентіне (СТКК) металды СТКК жаын болса ораышты асиеті жоары болады.

Химиялы коррозияны жылдамдыы температура мен ысыма туелді.

Жоары температура кезінде химиялы коррозия нтижесінде кміртекті болатты кміртексізденуі жреді:

Fe3C + O2 = 3Fe +CO2

Fe3C + CO2 = 3Fe + 2CO
Fe3C +2H2O = 3Fe + CO2 + 2H

Жоары температура жне ысымда кміртексіздену гидрлену есебінен жреді:

Fe3C + 2H2 = 3Fe + CH4

Салыстырмалы тмен температура жне жоары ысымда метала кміртек оксидіні сер етуі нтижесінде карбонилдар тзілуі жреді:

Me +nCO = Me(CO)n

Химиялы машина жасаудаы рылымды материалдарды трлері жайлы жалпыламалы трыдан тсініктеме берііз.

Рылымды материалдарды трлері

Химиялы машина жасауда олданылатын конструкциялы материалдар шартты трде трт класа блінеді:

— болаттар ;

— шойындар ;

— трлі тсті металдар жне орытпалар ;

— металл емес материалдар немесе композициялы материалдар .

Болаттар

Болат темірді рамында 1-2% шамадан асырпайтын кміртекпен орытпасы. Одан баса болат рамына кремний, марганец, сонымен атар ккіртті жне фосфорды оспалары кіреді.

Болаттар химиялы рамына байланысты бірнеше топа блінеді:

— кдімгі сапалы кміртекті;

— конструкциялы кміртекті;

— оспалананконструкциялы жне т.б.;

Шойын

Химиялы машина жасауда рамына никель, хром, молибден, ванадий, титан, бор жне т.б. оспалаушы элементтер кіретін оспаланан шойындарды ке олданады.

Шойындарды барлы оспалаушыларды жиынтыына арай ш топа бледі :

— аз оспаланан — оспалаушылар 3%-а дейін;

— орташа оспалланан — оспалаушылар 3-тен 10%-а дейін;

— жоары оспаланан — оспалаушылар 10%-дан кп.