Термошгу. Термошгуді маыздылыын крсетііз.

Термошгу – бл температураны серінен полимерлі материалдан алынан ттікті (трубка) «отырызу» немесе сыу процесі. Шгу кезінде ттік шгетін беткі абата оны рельефтерін айталай отырып жне берік, герметикалы жабынды тзіп, тыыздалып жатады.

Неліктен термоттіктер температураны серінен балып, аып кетпейді, себебі оларды ішінде «клдене тігілу» процесі жреді. Полимер рылымында мндай згерістер электронды немесе гамма сулелермен, пироксидті немесе силанды діспен алынады. Полимерді тігілген рылымын оны бал температурасынан жоары температураа дейін ыздыруа болады. Ттікті ажетті лшемін тадаанда шгу коэффициентіне, басаша айтанда ттікті ішкі диаметрі анша есе кішірейетінін ескеру ажет. Ол термошгетін ттікті тріні функционалды ерекшеліктеріне туелді 2:1-ден 6:1-ге дейін ауытиды.

азіргі кезде термоотыратын лдірлер тама німдерін, банкілерді, бутылкаларды, галантереялы жне шаруашылы бйымдарды, газет, журнал, кесе тауарлары жне т.б. орауа олданылады.

Бл ораыштарды дстрлі лдірлермен салыстырандаы ерекшеліктері:

· Тауарды тыыз сыу серінен кіші клемді ылып орау;

· лдірді массасыны жеілдігі;

· Арзандыы жне тартымдыы;

· Тауарды оршаан ортаны серінен сенімді орау.

Шгу дрежесі келесі факторлара туелді:

1. Полимерлерді асиеттеріне жне табиатына (молекулаларды тарматалуына, тігу дрежесіне, кристалдану дрежесіне, тыыздыына), сонымен атар композиция рамына;

2. лдірді алуды технологиялы режимдеріне жне жадайларына (температура, сыып шыару жиілігіне, экструзия жылдамдыына жне т.б.);

3. Шгуді болу шарттарына (уаытына, термокамерада лдірді стау температурасына т.б.).

Технологиялы параметрлерді шгуге серін арастыранда баытына сйкес келетін сорып (вытяжка) шыаруды жиілігі шгуді артуына келеді. Барлы жадайда тізбекті саны ана артып оймай, соруды баытында полимерді аморфты фазасыны баытталу дрежесі де артады.

ндіруді жоарылату бойыны баытыны шгуіні артуына келеді, ал клдене шгу згеріссіз алады. лдірді алыдыыны артуы шгуді тмендеуіне келеді (1 сурет). Бл кбінесе 100 мкм-ден жоары алыдыты німде жасы байалады жне алыдыыны артуы сорыш валкаларды жылдамдыыны тмендеуімен немесе экструдерді німділігіні артуымен тсіндіріледі.

Термопласттарды ішінен кристалды полимерлерді шгуі е жоары болады, себебі оларды клемдік жне сызыты кеею температуралы коэффициенті жоары. ысыммен юда кейбір термопласттар шін шгу: полиамид – 0,8-2,5%, тмен тыыздыты полиэтилен 1,5-3,0%, жоары тыыздыты полиэтилен 2,5-8%, полипропилен 1,3-3,5%. Аморфты полимерлер тменгі шгуімен сипатталады: полистирол 0,4-0,6%, поливинилхлорид 0,5-1,0%, полиметилметакрилат 0,5-1,0%. Термопласттара жне реактопласттара толтырыштарды енгізу клемдік жне сызыты кееюді температуралы коэффициентін жне шгуін тмендетеді. рамында шыш заттарды жне ылалдылыты болуы шгуді артуына келеді.

Шгуге алыптау температурасы лкен серін тигізеді. Реактопласттарды пресстеуде жне юда алыптау температурасыны артуымен атаю процесі толы жне лкен млшерде шыш жне ылалдылыты блінуіне жне шгуді артуына келеді. Аморфты термопласттарда ысыммен юда шгу алыпты температурасына туелді. алыпты температурасы тмен болан сайын, сорлым салындау жылдамдыы жоары жне шгуі тмен болады. Кристалды полимерлерден жасалан бйымдарды шгуі де алыпты температурасын тмендеткеннен тмендейді, бл жадайда жылу тез беріледі де, кристалдану процесі толы жрмейді.

17. Инфраызыл жне ультраклгін спектрофотометрия жолдарыны маыздылыын крсетііз.

Кез келген затты И-аймата жтылуы атомаралы ашытыты (валентті тербелістер) жне байланыстар арасындаы брыштарды (деформациялы тербелістер) згерістерімен байланысты атомдарды тербелістеріне негізделген.

И-спектр затты тадамалы сипаттамаларыны бірі. Полимерлерді идентификациялау шін И-спектрометрде полимерді спектрін (лдір, KBr-мен таблетка трінде, ерітінді трінде) тсіру керек. Спектр жарыты интенсивтілігі мен толын зындыына немесе толын санына туелділік трінде беріледі. Полимерді спектрі жасы шешілетін болуы керек. Полимерлі материалдарды идентификациялауда бірінші ос байланысты валентті тербелістеріні (3000 жне 1680-1640 см-1) жтылу жолатарын жне осы байланыстарды деформациялы тербелістеріні жтылу жолатарын (990-660 см-1) анализдейді. Егер олар бар болса, онда полимерді аныпаан полимерлер атарына жатызуа болады. рі арай сипаттамалы жиіліктер кестесін пайдаланып, баса жтылу жолатарын белгілі бір атом топтарына жатызады.

Спектрді интерпретациясын р трлі топтарды жтылу жолатарыны бір-бірін басып кетуі немесе кейбір факторларды серінен ыысуы иындатады.

Кейбір топтарды сипаттамалы жиіліктеріні диапазондары:

3600-3100 см-1 – гидроксилді, біріншілік жне екіншілік амин топтары;

2400-2100 см-1 – СС, СN немесе С=С=С байланыстары;

200-1500 см-1 – карбонилді топтар (альдегидтер, карбон ышылдары жне оларды туындылары),алкендер, ароматты осылыстар жне гетероциклдер, C=C, C=N,N=N байланыстар;

3100-3000 см-1 – СН-байланыстарды валентті тербелістері3000-280 см-1 – алкилді топтарды СН-байланыстары;

2270 см-1 – C=N-байланыстары;

1724 см-1 – крделі эфирлік топтардыы C=O-байланытарыны валентті тербелістері.

Сонымен атар, И-спектроскопия дісімен молекулааралы жне молекулаішілік сутектік байланыстарды анытап, зерттеуге болады.