Делетін полимерлерге жне бйым асиеттеріне термотратылыты серін крсетіп, баалаыз.

Полимерлерді бір физикалы кйден екіншісіне ауысуы, осы ауысуларды ерекшеліктері, сонымен атар полимерлерді термотратылыы осы материалдарды деу процестерінде маызды рл ойнайды. Себебі бл сипаттамалар алдын ала ыздыру жне пластикация сатысында жне алыптау мен салындату сатыларында полимерді кйін анытайды. Шынылану жне жмсару температуралары бойынша алдын ала кептіру мен ыздыру температураларын тадайды жне бйымдарды жылутратылыын баалайды.

Термотратылыы тмен полимерлі материалды дегенде термодеструкция нтижесінде балыманы ттырлыы тмендейді немесе жоарылайды (полимерді тігілуі жреді). Тігілу полимер тізбегіне атады береді де, бадаралану дрежесін жне соан байланысты ймалы жне экструзионды бйымдарды анизотропиясын арттырады. Кейде термиялы ыдырау дайын бйымдарды бетіні араюы мен кбіктерді тзілуіне алып келуі ммкін. Термодеструкция бйымдарды беріктілік асиеттеріне кері сер етеді.

Термодеструкция нтижесінде лдіртзілуді температурасы мен уаыты тмендейді, жабындыларды физика-механикалы асиеттері, кейде сндік асиеттері нашарлайды.

36. Термопласттарды аыштыын анытау дістерін крсетііз.

 

Термопласттар 3 физикалы кйде бола алады: атты (кристалды немесе шыны трізді), жоарыэластикалы жне ттыраыш. Полимерді р физикалы кйіне арнайы деу дісі жатады: атты кйінде механикалы дістер (штау, брылау, фрезерлеу жне т.б.). жоарыэластикалыта – пневмо- жне вакуумды алыптау, ию, штамптеу жне баса, ал ттыраышта – ысыммен ю, экструзия, престеу жне т.б. олданылады. деу дістерінен баса полимерді бір физикалы кйден екіншісіне ту температураларын полимерлі материалдарды тасымалдау сипаттамаларын жне бйымды деуді соы сатысында ай температураа дейін салындатуды, оларды алыптайтын ыдыстан шыаранда немесе тасымалдауда деформацияа шыратпау шін білу ажет.

Полимерлерді ауысу температураларын анытау шін термомеханикалы исытарды олданады. Аышты материалдарды белгілі бір температурада жне ысымда каналдардан аып, алыптарды толтыра алу абілеттілігін айтады. Полимерлерді аышты сипаттамасы ретінде ау исытары, балыманы аышты крсеткіші, балыан полимерді спираль тріздес алыпа ау зындыы жне т.б.

Ау исытары белгілі температурада озалу кернеуіні немесе полимер балымасыны эффективті ттырлыыны = /g озалыс жылдамдыына g туелділігі. Кптеген полимерлерді балымалары псевдопластикалы жйелер болып келеді, яни здерін сйытытар сияты, жылжу жылдамдыыны артуынан эффективті ттырлыы кемиді. -ты g артуымен кему сипаты полимер табиатына жне озалу жылдамдыыны интервалына туелді. деу процесінде полимер балымасы жылжуды 10^-4-10^-6 с^-1 жылдамды аралыында деформацияа шырайды, мнда эффективті ттырлы лкен шектерде згереді. Сондытан полимерді аыштыын баалау шін р трлі дістермен деу жадайларына озалыс жылдамдыы жне температурасы максималды ке аймата исытар жиынтыы болатын шарттарды олдану ажет. Осындай ау исытар жиынтыыны кмегімен бірдей немесе р трлі температура-деформациялы жадайларда р трлі полимерлерді аыштыын салыстыруа болады.

Балыманы аышты крсеткіштері термопласт балымасыны 10 мин ішінде берілген кште жне температурада стандартты лшемді капиллярдан сыылатын санды шамасын сипаттайды. Балыманы аышты крсеткіштері р трлі термопласттара р трлі кште жне температурада материалдарды белгілі стандарттарымен аныталады. Сондытан, балыманы аышты крсеткіштері ау исытарына араанда полимерді аыштыы туралы толы млімет береді, себебі бл крсеткіш р трлі маркалы немесе партиялы бір термопластты белгілі температура-деформациялы жадайларда аыштыын салыстыруа ммкіндік береді.

Аыштыты анытау дістері. Полимерлер балымасыны ау исытарын жылжуды 10^-4-10^-6 с^-1 жылдамды аралыында жне балыманы аыш крсеткіштерін анытау шін капиллярлы діс олданады. Капиллярлы типті рылыларда озалу деформациясы белгілі лшемді капиллярлы каналда озалатын полимер балымасыны стационарлы аын озалысымен аныталады. Бл вискозиметрлерде жне g капиллярлы каналда ысымны згеруімен жне полимерді клеміні згерісімен есептеледі.

Ротациялы діс. Бл діс 10^-4-10² с^-1 жылдамды аралыында ау исытарын алу шін олданылады. Ротационды типті вискозиметрлерде озалу деформациясы біруі айналып тратын, екі лшенетін бетті арасындаы уыста жреді. Ротационды вискозиметрлерде озалыс жылдамдыын g жмыс бетіні айналу брышымен есептейді, ал кернеу озалысын – айналатын немесе озалмалы лшенетін бетті айналу моментімен М_к есептеледі. Ротационды лшеуіш рылыларда лшеулерді траты жктемемен (М_к =const) жне траты айналу жиілігінде ( =const) жргізеді.

Кез келген ротационды вискозиметр келесі зататрдан трады: термостат камерасына орнатылан лшеуіш беттерден; жетег (привод) (электрозалтыш немесе еркін тсетін жк); сатылы немесе сатысыз(коробка передач) табыстайтын орап; айналу моменті немесе жмыс бетіні айналу жиілігімен лшеу жйесі.

 

 

Полимерлерді идентификациялау, химиялы рам, бастапы сына, элементтік талдау, химиялы сынау дістеріні ерекшеліктерін атап крсетііз. делетін полимерлерге жне бйым асиеттеріне термотратылыты серін крсетіп, баалаыз.

Полимерлерді идентификациялау – полимерді састыын баса бір танымал осылыспен алдын ала тадап алынан белгілерімен анытау.

Полимерлерді жйелі идентификациялау шін 7 топа бледі жне р топты иденфикациялайды:

1. суда еритін полимерлер;

2. рамында гологен топтары бар полимерлер

3. рамында азот топтары бар полимерлер

4. фенол негізінде алынан полимерлер (ыдыраанда німдерінде фенол бар)

5. крделі эфир топтары бар полимерлер (сабындану, коэффициенті 100 мг/г немесе карбон ышылдарына сапалы реакция)

6. жй эфирлі полимерлер (ыдыраанда німдерінде альдегидтері бар немесе Либерман-Шторх-Моравский сынамасы (проба))

7. кмірсутектер негізіндегі полимерлер.