Дрістерті таырыпты жоспары.
Кіріспе
Физиология –жасуша мен жасушаларды жекелеген рылыстарыны мшелерді физиологиялы жйелерді, ттас азаны тіршілігі жайындаы, организмні оршаан ортамен зара байланысы кезідегі реттелу механизмдері жайындаы негізгі тжірибелік -теориялы ылым .
Физиологияны азіргі кездегі даму ерекшелігі- ол талдау баытын тередету- мембраналы, жасушалы процестерді зерттеу, озу мен тежелуді биофизикалы механизмдерін зерттеу, ылым мен техника жетістіктерін олдану, тіршілік етуді табии ортасыны жадайында адамны масата баытталан іс-рекеттерін оып йренуде. Физиология- денсаулыты анытауды, салауатты мір салтын жне адамны жмыса абілеттілігіні ызметтік жадайын болжауды ылыми негізі деп арастырылады.
Физиология- теориялы пндерді негізгі блімі, азіргі кездегі дрігерді алыптастырады, осы серден студент- медик дені сау азаны тіршілік етуіні жалпы задылытарын оып, танып біледі, содан со клиника алдында жне клиникада тетін пндерді оуа кіріседі. Адам организміні тіршілік ету задылытарын тере оып білмей ызметтерді бзылу механизмдерін жне оларды алпына келуін тсініп білу ммкін емес.
Физиологияны зерттеу объектісі болып тірі аза жне оны ызметтік блімдері саналады. Дені сау адам организмін оып йрену болаша дрігерлерге ызметтік диагностика дістерін тез мегеруге, организм жадайын жне бейімделуін баалауа, физиологиялы ызметтерді алыптан ауыту дрежесіне сйкес оны ызмет ету дегейін анытауа ммкіндік береді.
Адам физиологиясыны задылытарын ашу- мір сруді затыын рі арай зарту, трмыс жне ебек жадайын жеілдетуді жне оны сауытыруды ретпен йымдастыру, ауруларды емдеуде жне ауруды алдын алуды жаа дістерін ашуда ажетті жадай болып табылады. Адам организміні алыпты ызметін жне оны физиологиялы жйелерін біліміне профилактикалы, сондай-а клиникалы медицина негізделген.
Физиология-1 типтік бадарламасы арапайым физиологиялы процестерге, физиологиялы ызметтерді нейро-гуморальды реттелуіне, тіршілік ету негізіне, мінез-лыты жйелік механизмдеріне негізделген.
2.2. Пнні масаты:
Студенттерде дені сау адамны организм жйелеріні барлы ызметтеріні задылытары мен оларды реттелу механизмі жайындаы білімін алыптастыру.
Физиологиялы тжірибелік жмыстарды жргізу дадыларын алыптастыру жне нтижесін баалау дадыларын алыптастыруды білу.
Коммуникативті дадыларды дамыту жаа терминдер тсініктемелерді енгізу жолы арылы.
ыты зіреттілікті алыптастыру– физиололгиялы ралдарды олдануды ауіпсіздік техникалы ережелерімен жне клиникаа дейінгі пндерді ыты жаттарыны нормативтері жайында білімдерін алыптастыру (азастан Республикасы Кодексіні негізгі жадайлары «Халы денсаулыы жне денсаулы сатау жйелері жайында». азастан Республикасыны азаматтарыны денсаулыы, санитарлы., табиат орау туралы занамалары. Р білім беру жне ебек туралы задары. 27.07.2007ж., Р фармациялы жне медициналы білім беру концепциясыны реформасы. 24.04.2006 ж., Р білім беруді дамыту бадарламасы. Р жеморлыа арсы заы)
Студентерді алыпты физиология пнін оуа ынталандыру жне ЕВМ базасы мен апараттармен студенттерді зіндік жмыс жасауын алыптастыру жне дамыту, студенттерді жоары дегейдгі дебиеттермен жмыс жасау абілеттіліктерін алыптастыру жне дамыту, студенттерді мір бойы здіксіз білім алуа ынталарын алыптастыру.
2.3. Пнні міндеттері:
· Студенттерде физиологиялы ойлауды алыптастыру.
· Дені сау адамны негізгі физиологиялы сипаттарын ашу, жынысты жне жас ерекшеліктерін;
· Дені сау организмні ызметтік задылытарын жне жалпы физиология, жеке физиология мен адамны интегративті мінез-лы ызметі жаынан аралатын физиологиялы рдістерді реттелу механизмдері;
· Адам организміні тіршілік етуі жайында жйелі білім алыптастыру, ттас азаны оршаан ортамен жне организмні физиологиялы жйелеріні реттелу механизмдерін байланыстыра отырып;
· ылыми экспериментті ткізу шін оны дістемелерімен таныстыру;
· Организмні жне оны жйелеріні ызметтік жадайын баалау дістерін алыптастыру ;
· Физиологиялы ралдарды жмыс аидаларын мегеру.
· Физиологиялы ралдармен жмыс жасау ережерін крсету жне жасау.
· Физиологиялы ралдармен жмыс жасау кезінде ауіпсіздік техникасыны ережелерімен таныстыру.
· Физиологиялы терминдерге анытама беру жне жаа тсініктер енгізу.
2.4.Оытуды соы нтижелері:
Студент тиісті білуге : (Когнитивтік дадылар):
· Пнді, масаты мен міндеттерін жне оны келешек мамандыы шін маызы;
· Дені сау организмні ызметтік задылытарын жне жалпы физиология, жеке физиология мен адамны интегративті мінез-лы ызметі жаынан аралатын физиологиялы рдістерді реттелу механизмдері;
· Медицинада олданылатын дені сау организмні ртрлі ызметтерін зерттеу дістеріні маыздылыы.
- Дені сау организмні ызметтерін зерттеуді е маызды дістеріні принциптерін тсіндіру.
· Организмні жалпы іс-рекетіні жне жйелер мен мшелерді реттелу механизмін жне трлі крсеткіштерді апаратты маыздылыын білу.
· Организмні негізгі ызметтік жйелеріні маызын жне іс-рекеті рылуыны жалпы принциптерін баалау жне тсіндіре білу.
· Тіршілік ету жадайына байланысты организмні мінез-лыыны негізгі трлеріні реттелуіні жне алыптасуыны задылытарын тсіндіру жне баалай білу.
Дадыларды мегеруге тиісті:
Физиологиялы тжірибелерді жргізу (тжірибелік дадылар ):
· Электроэнцефалографии
· Электромиографии
· озу табалдырыын анытау
· Етті жеке жиырылуын тіркеу
· Тісті жене тегіс тетанусты тіркеу
· Тюрк дісі бойынша рефлекс уаытын анатау
· Динамометрия
· Кру ткірлігін анытау
· Трлі-тстіні круді анытау
· Ауа жне сйек арылы дыбыс ткізгіштігін анытау
· Эстезиометрия
· Дм сезуді анытау
· Тиісті негізгі алмасуды анытау
· Таам рационын растыру
· Термометрия
· Кру аймаын анытау
· арашы рефлексін анытау
Коммуникативті дадылар (Аксиологиялы дадылар):
· Студенттерді тірек-имыл жйесі, тері жне оны придаткаларыны рекетін реттейтін физиологиялы рдістер мен жне оларды ралдармен зерттеу дістерін тсінуді алыптастыруды дамыту.
· Жйелер мен мшелерге физиологиялы зерттеу жргізу дадыларын алыптастыру;
· «Студент – оытушы»,«студент- студент» зара атынас дісін жне дадыларды мегеруді алыптастыру.
· Оу топтарында психологиялы климат жасау дадысын алыптастыру.
ыты зіреттілік (Р задарын білу):
· азастан Республикасыны Кодексіні негізгі положениялары «Халыты денсаулыы жне денсаулы сатау жйесі жайында». азастан Республикасыны азаматтарыны денсаулыын орау жне санитарлы, табиаттан орау задылытары жайында.
· Ебек туралы за жайында
· Р білім беру заы жайында 27.07.2007ж.,
· Р медициналы жнефармацевтикалы білім беруконцепциясыны реформасы жайында
24.04.2006ж.
· Р білім беруді дамытуды мемлекеттік бадарламасы.
· Р сыбайлас жеморлы жайында заы.
Білімін здігімен жетілдіру (здігімен іздену жне даму) :
· мір бойы здіксіз білімін жетілдіруге алыптастыруды дамыту.
· з бетінше заман талабына сай дебиттермен іздену арылыі білімін дамыту.
· Апаратты электронды тасмалдау жне ЕЖМ базаларымен жмыс жасау.
· з бетінше тест сратарын шешу, рефераттар презентация, буклет, сзжмбатар дайындау.
· з бетінше дайындалу масатында таырып бойынша оытушыдан кеес алу.
2.5.Пнні пререквизиттері: Химия, медициналы биофизика, молекулярлы биология, анатомия-1, гистология-1, медициналы генетика пндеріне негізделеді.
2.6.Пнні постреквизиттері: "Физиология-2", патологиялы физиология-1, фармакология, патологиялы анатомия-1, микробиология пндеріні негізін райды.
2.7.Пнні ысаша мазмны: Физиологияны баса ылымдармен байланысы, физиологиядаы зерттеу дістері, пн жне мазмны оытылады. Гомеостаз, организмдегі жеке жйелерді ызметіні зара байланысы жайында тсінік.Физиологиялы рдістерді негізгі реттелу механизмі жайында. Іс-рекетті йымдастыруды жалпы аидалары.
Дрістерті таырыпты жоспары.
| № | Дрістерді таырыбы | ткізілу трі | затыы(саатпен) |
| 1. | Физиология пні, жалпы сипаттамасы. озышты, озыш тіндерді биоэлектрлік былыстары. Жрек етіндегі озу рдістеріні ерекшеліктері. | Презентацияны пайдаланып шолу дрісі | |
| 2. | аа, жрек, тегіс еттерді физиологиялы асиеттері. Етті жиырылуы трлері жне механизмі. | Презентацияны пайдаланып шолу дрісі | |
| 3. | Нейрон, трлері, ызметтері. Нейроглия, жйке талшытары, трлері, озуды ткізу механизмі. Синапс жне медиаторлар. Рецепция. озыш тіндерге траты тоты сері. | Презентацияны пайдаланып шолу дрісі | |
| 4. | ОЖЖ-ні жалпы физиологиясы. | Презентацияны пайдаланып шолу дрісі | |
| 5. | ОЖЖ-гі тежелу. ОЖЖ-ні рефлекстерді йлестіру жне координациялау ызметтеріні механизмдері. | Презентацияны пайдаланып шолу дрісі | |
| Автономды жйке жйесіні физиологиясы. Рецепторларды трлері,оларды клиникада маызы. | Презентацияны пайдаланып шолу дрісі | ||
| Физиологиялы ызметтерді гормондар арылы реттеу. Гормондарды жалпы сипаттамасы, жіктелуі. Секреторлы цикл. Гипоталамус-гипофизарлы –адренал жйесі. АПУД жйесі туралы тсінік. | Презентацияны пайдаланып шолу дрісі | ||
| ан Физиологиясы. ан рамы, анны формалы элементтері жне ызметтері. ЭТЖ.Гемолиз.Гемостаз. | Презентацияны пайдаланып шолу дрісі | ||
| Гемодинамика, гемодинамика крсеткішкері, тамырларды жіктелуі, микроциркуляция | Презентацияны пайдаланып шолу дрісі | ||
| Заттар мен энергия алмасуы. Энергиялы алмасу. Таматану. Жылу реттеу физиологиясы Масаты: | Презентацияны пайдаланып шолу дрісі | ||
| Талдаыштар физиологиясы. Талдаыштарды жалпы асиеттері. Кру жне сомалы -сенсорлы талдаыштар. | Презентацияны пайдаланып шолу дрісі | ||
| Есту, тепе-тедік, химиялы талдаыштар. | Презентацияны пайдаланып шолу дрісі | ||
| Организмні ноцицепциялы жне антиноцицепциялы жйелері.Ебектенуді физиологиялы негіздері. | Презентацияны пайдаланып шолу дрісі | ||
| Мінез - лы алыптасуыны жалпы принциптері. Жоары жйке іс-рекеті туралы тсінік. Туа біткен жне жре пайда болан трлері. | Презентацияны пайдаланып шолу дрісі | ||
| Уаытша байланыстарды механизмі. Жоары жйке жйесіні тежелу былысы.ыртысты тежелуді трлері. | Презентацияны пайдаланып шолу дрісі | ||
| Жоары жйке іс-рекетіні типтері. И.П. Павловты І жне ІІ сигналды жйелер туралы ілімі | Презентацияны пайдаланып шолу дрісі | ||
| Есте сатауды физиологиялы механизмдері. Эмоциялар. Мотивациялар. | Презентацияны пайдаланып шолу дрісі | ||
| йы физиологиясы.Ттас іс- рекет жйесіні архитектурасы (П.К. Анохин). | Презентацияны пайдаланып шолу дрісі | ||
| Барлыы | 36 саат |
Таырыпты кнтізбелік жоспарда тжірибелік сабатарды таырыптарын мынадай трде блінді:
| № | Дрістерді таырыбы | ткізілу трі | затыы(саатпен) |
| 1. | Физиология пні, жалпы сипаттамасы. озышты, озыш тіндерді биоэлектрлік былыстары. Жрек етіндегі озу рдістеріні ерекшеліктері. | Презентацияны пайдаланып шолу дрісі | |
| 2. | аа, жрек, тегіс еттерді физиологиялы асиеттері. Етті жиырылуы трлері жне механизмі. | Презентацияны пайдаланып шолу дрісі | |
| 3. | Нейрон, трлері, ызметтері. Нейроглия, жйке талшытары, трлері, озуды ткізу механизмі. Синапс жне медиаторлар. Рецепция. озыш тіндерге траты тоты сері. | Презентацияны пайдаланып шолу дрісі | |
| 4. | ОЖЖ-ні жалпы физиологиясы. | Презентацияны пайдаланып шолу дрісі | |
| 5. | ОЖЖ-гі тежелу. ОЖЖ-ні рефлекстерді йлестіру жне координациялау ызметтеріні механизмдері. | Презентацияны пайдаланып шолу дрісі | |
| Автономды жйке жйесіні физиологиясы. Рецепторларды трлері,оларды клиникада маызы. | Презентацияны пайдаланып шолу дрісі | ||
| Физиологиялы ызметтерді гормондар арылы реттеу. Гормондарды жалпы сипаттамасы, жіктелуі. Секреторлы цикл. Гипоталамус-гипофизарлы –адренал жйесі. АПУД жйесі туралы тсінік. | Презентацияны пайдаланып шолу дрісі | ||
| ан Физиологиясы. ан рамы, анны формалы элементтері жне ызметтері. ЭТЖ.Гемолиз.Гемостаз. | Презентацияны пайдаланып шолу дрісі | ||
| Гемодинамика, гемодинамика крсеткішкері, тамырларды жіктелуі, микроциркуляция | Презентацияны пайдаланып шолу дрісі | ||
| Заттар мен энергия алмасуы. Энергиялы алмасу. Таматану. Жылу реттеу физиологиясы Масаты: | Презентацияны пайдаланып шолу дрісі | ||
| Талдаыштар физиологиясы. Талдаыштарды жалпы асиеттері. Кру жне сомалы -сенсорлы талдаыштар. | Презентацияны пайдаланып шолу дрісі | ||
| Есту, тепе-тедік, химиялы талдаыштар. | Презентацияны пайдаланып шолу дрісі | ||
| Организмні ноцицепциялы жне антиноцицепциялы жйелері.Ебектенуді физиологиялы негіздері. | Презентацияны пайдаланып шолу дрісі | ||
| Мінез - лы алыптасуыны жалпы принциптері. Жоары жйке іс-рекеті туралы тсінік. Туа біткен жне жре пайда болан трлері. | Презентацияны пайдаланып шолу дрісі | ||
| Уаытша байланыстарды механизмі. Жоары жйке жйесіні тежелу былысы.ыртысты тежелуді трлері. | Презентацияны пайдаланып шолу дрісі | ||
| Жоары жйке іс-рекетіні типтері. И.П. Павловты І жне ІІ сигналды жйелер туралы ілімі | Презентацияны пайдаланып шолу дрісі | ||
| Есте сатауды физиологиялы механизмдері. Эмоциялар. Мотивациялар. | Презентацияны пайдаланып шолу дрісі | ||
| йы физиологиясы.Ттас іс- рекет жйесіні архитектурасы (П.К. Анохин). | Презентацияны пайдаланып шолу дрісі | ||
| Барлыы | 36 саат |
Адам физиологиясы пнінен студенттер здері орындайтын жмыстарыны таырыптары (СЖ)
| № | Таырыбы | ткізу трі | Сааты |
| 1. | Биологиялы мембраналар, ультрарылысы, асиеттері, ызметтері. Мембранадан заттарды тасымалдануы, трлері, механизмдері (белсенді, белсенді емес). | Презентация, тест растыру. | 3 са |
| 2. | Бірыай салалы еттерді физиологиялы ерекшеліктері. | Презентация | 3 са |
| 3. | Ми бааны ретикулярлы формациясыны физиологиясы. Лимбиялы жйе. | Презентация | 3 са |
| 4. | аланша, алан серік, айырша бездер | Презентация, глосарий растыру. | 3 са |
| 5. | Адамны рпа рбіту ызметтері | Презентация | 3 са |
| Жыныс гормондары. | Презентация. | 3 са | |
| ан тамырларыны рылысы мен жіктелуі. | Тест, ситуациялы есептер растыру. | 3 са | |
| Лимфа жйесі, тзілуі, айналымы. | Презентация немесе тест растыру. | 4 са | |
| Микроциркуляция. | Презентация | 3 са | |
| Друмендер, трлері, организмдегі маызы | Презентация немесе тест растыру. | 3 са | |
| Несеп тзілуіні нейро-гуморальды реттелуі. Друмендік заттарды блініп шыарылуы | Презентация | 3 са | |
| Бйректі сырта шыарудан баса ызметтері. (Эндокриндік, метаболикалы, гомеостатикалы, реттеу жне т.б). | Презентация, эссе дайындау. | 3 са | |
| Организмні ноцицепциялы жне антиноцицепциялы жйелері. | Презентация, глосарий растыру. | 3 са | |
| Зейін ою. Зерде. Ойлау. Сйлеу. | Презентация. | 3 са | |
| йы мен тс круді физиологиясы. | Презентация. | 3 са | |
| Барлыы | 46 саат |
| № | Таырыбы | ткізу трі | Сааты |
| 1. | Биологиялы мембраналар, ультрарылысы, асиеттері, ызметтері. Мембранадан заттарды тасымалдануы, трлері, механизмдері (белсенді, белсенді емес). | Презентация, тест растыру. | 3 са |
| 2. | Бірыай салалы еттерді физиологиялы ерекшеліктері. | Презентация | 3 са |
| 3. | Ми бааны ретикулярлы формациясыны физиологиясы. Лимбиялы жйе. | Презентация | 3 са |
| 4. | аланша, алан серік, айырша бездер | Презентация, глосарий растыру. | 3 са |
| 5. | Адамны рпа рбіту ызметтері | Презентация | 3 са |
| Жыныс гормондары. | Презентация. | 3 са | |
| ан тамырларыны рылысы мен жіктелуі. | Тест, ситуациялы есептер растыру. | 3 са | |
| Лимфа жйесі, тзілуі, айналымы. | Презентация немесе тест растыру. | 4 са | |
| Микроциркуляция. | Презентация | 3 са | |
| Друмендер, трлері, организмдегі маызы | Презентация немесе тест растыру. | 3 са | |
| Несеп тзілуіні нейро-гуморальды реттелуі. Друмендік заттарды блініп шыарылуы | Презентация | 3 са | |
| Бйректі сырта шыарудан баса ызметтері. (Эндокриндік, метаболикалы, гомеостатикалы, реттеу жне т.б). | Презентация, эссе дайындау. | 3 са | |
| Организмні ноцицепциялы жне антиноцицепциялы жйелері. | Презентация, глосарий растыру. | 3 са | |
| Зейін ою. Зерде. Ойлау. Сйлеу. | Презентация. | 3 са | |
| йы мен тс круді физиологиясы. | Презентация. | 3 са | |
| Барлыы | 46 саат |
2.10. олданылуа арналан дебиеттер
Аза тілінде
Негізгі:
1. Стбаева Х.., тепбергенов А.А., Нілдібаева Ж.Б. Адам физиологиясы (Оулы). – Алматы.: Издательство «Дуір», 2008. 663 б.
2. алыпты физиология. Студенттерге арналан дістемелік нсаулар /Жауапты ред. Махамбетова М.Б., Жумакова Т.А., Байжанова Н.С. – Алматы, 2007.
3. Адам физиологиясы, Сатбаева Х.., Алматы: ТОО ПРИНТ-С, 2008
4. Нормальная физиология, Миндубаева Ф.А., Москва, ГЭОТАР, 2015 г.
5. Адам физиологиясы, Атлас динамикалы сызбалар, аножа М.К., Москва, ГЭОТАР, 2017
осымша:
1. Организмні шартты-рефлекторлы рекеті жне оны нейрофизиологиялы тегершіктері. Жоары жйке іс-рекетіні типтері.Ибраева С.С.. - Астана, 2006
Орыс тілінде:
Негізгі:
1. Руководство к практическим занятиям по нормальной физиологии: Учеб.пособие /Н.Н. Алипов, Д.А. Ахтямова, В.Г. Афанасьев и др.; Под ред. С.М. Будылиной, В.М. Смирнова. – М.: Издательский центр «Академия», 2005. – 336 с.
2. Современный курс классической физиологии (избранные лекции) с приложением на компакт-диске. Под ред. Ю.В. Наточина, В.А. Ткачука. - М.: Геотар-Медиа», 2007. – 384 с.
3. Физиология человека: Учебник /Под ред. В.М.Покровского, Г.Ф.Коротько. – 2-е изд., перераб и доп. – М.: Медицина, 2007. – 656 с.
4. Частная физиология (методическая указания для студентов)./Под ред. А.Д. Соколова - Алматы, 2007.
осымша:
1 Нормальная физиология. Учебник./Пол ред.В.П.Дегтярева, С.М.Будылиной. – М.:ОАО Медицина, 2006.
2.Физиология человека. В 3-х томах. Под ред.Р.Шмидта – 2007г
3.Основы физиологии человека 2-х томах под ред.Агаджаняна Н.А.-443стр. 2007г
4. Практикум по нормальной физиологии.Под ред. Н.А. Агаджаняна.-328с.2007г.
Аылшын тілінде:
Негізгі:
1. Guiton / Hall. Medical physiology /Eddited by W.B. Saunders company. - 2006.
2. K.Sembulingam, PremaSembulingam (eds.). Essentials of Medical Physiology. 2-ndEd. JaypecBrotherspubl.,NewDeili, 2000.
3. Интерактивная физиология -10 систем органов,институциональная версия содержит модули по всем системам органов. ( Interactive Physiology ip the best way to learn the hardest part of AP. 10-system suite)
2.11. Оыту дістері: дрістер, тжірибелік сабатар,ОСЖ, СЖ-ді оыту лгілері.
· Дрістер- шолу жне презентация.
· Тжірибелык сабатар -таырып бойынша тжірибелік жмыстарды орындау ,жмыс нтижелерін жне дістерін талылау , хаттамаларын жазу,ситуациялы жіне тест тапсымаларын орындап, орытындылау.
· ОСЖ-саба таырыбы жне аралы баылау бойынша кеес беру,компьютерлік бадарламамен жмыс істеу ,семинар,пікірталас, тест сратарына жауап беру,тжірибелік жмыстарды здігінен орындау,кестелермен жне оулытармен жмыс жасау, аралы баылау.
· СЖ- дебиеттермен жмыс жасау тест сратарын растыру,таырып бойынша апаратты аудио, видео жне электронды трде крсету, кесте жне буклеттерді дайындау
Дрістер
Орындалу критерийлері
- атысуы
- Дрісті жазылуы
Тжірибелік сабатар
Орындалу критерийлері
- тжірибелік сабатара міндетті трде атысу
- тжірибелік жмыстарды орындалу дістемесін білу
- тжірибелік жмыстарды орындау
- студент міндетті трде дістемелік нсауда крсетілген лгі бойынша тжірибелік сабаты хаттамасын толтыруы
- жмыстар мен орытындыларды дрыс рсімдеу
СЖ
Студент міндетті трде СЖ-ді 1 трін орындауы ажет
СЖ-ді тапсырылуы таырыпты физиология бліміне сйкес аптасынын кешіктірілмеуі ажет.
Орындалу критерийлері СЖ трлері силлабусты СЖ блімі бойынша аны крсетілген.
2.12. Білім баалау ережелері мен критерийлері: