аржы ралдарыны пруденциальді реттелуі.
1. Банкты апиталыныорнатан к е тменгі млшері
Ø 1. Банкты капиталыны орнатан е тменгі млшері кіметті аржы нарыы мен аржы жымдарын реттеу мен адаалау бойынша укілетті органымен бекітіледі.
2009 жылды 1 шілдесінен бастап Астана жне Алматы алалары шін – 5000 000 000 теге, баса айматар шін – 3 000 000 000 теге.
2011 жылды 1 шілдесінен бастап Астана жне Алматы алалары шін – 10 000 000 000 теге, баса айматар шін – 5 000 000 000 теге.
2. Меншіктік капитал жеткіліктілік коэффициенті
Ø к1 = КI – ИК / А 0,06 кем емес
Ø К2 = К (I+II+III) – ИК / Ар – Пс
0,12 кем емес
3. Бір арыз алушыа шаандаы туекелді е жоары млшері
«Бір арыз алушы» терминін оган банкты талаптары бар немесе талаптар туындап алуы ммкін кез-келген жеке жне зады тла деп тсіну керек.
Банкты туекел млшеріні бір арыз алушыа шаандаы атынастан оны банктаы меншікті капиталына міндеттері бойынша аспау керек:
Ø банкпен ерекше арым-атынаста байланысан тлалар болып табылатын арыз алушылар шін (k3.1), – 0,10.
Ø баса да арыз алушылар шін (k3) – 0,25
Ø 4. тімділік коэффициенті
тімділік келесі коэффициенттермен сипатталады:
Ø банкты аымдаы тімділік коэффициенті;
Ø жедел тімділік коэффициенті к 4–1, к 4–2 жне к 4–3;
Ø жедел валюталы тімділік коэффициенті к 4–4, к 4–5 жне к 4–6.
Жедел тімділік пен жедел валюталы тімділік коэффициентіні е аз мне мынадай млшерде орнатылады:
Ø K4 - 0,3;
Ø К4-1 – 1;
Ø К4-2 – 0,9;
Ø К4-3 – 0,8;
Ø К4-4 – 1;
Ø К4-5 – 0,9;
Ø К4-6 – 0,8.
Банкты аымдаы тімділік коэффициенті k4 банкты орташа айлы жоары тімді активтеріні саналан сыйаыны есепке алуды талап етуге дейінгі міндеттерді орташа айлы млшеріне арым-атынасы ретінде есептелінеді.
Ø Жедел тімділік коэффициенті к4-1 банкты орташа айлы жоары тімді активтеріні жеті кнге дейін осанда теуге дейінгі алан мерзіммен жедел міндеттерді орташа айлы млшеріне арым-атынасы ретінде есептелінеді.
Ø Жедел тімділік коэффициенті к4-2 бір айа дейін осанда теуге дейінгі алан мерзіммен, жоары тімді активтерді осанда банкты орташа айлы жоары тімді активтеріні бір айа дейін осанда теуге дейінгі алан мерзіммен жедел міндеттерді орташа айлы млшеріне арым-атынасы ретінде есептелінеді.
Жедел тімділік коэффициенті к4-3 ш айа дейін осанда теуге дейінгі алан мерзіммен, жоары тімді активтерді осанда банкты орташа айлы жоары тімді активтеріні ш айа дейін осанда теуге дейінгі алан мерзіммен жедел міндеттерді орташа айлы млшеріне арым-атынасы ретінде есептелінеді.
Жедел валюталы тімділік коэффициенті к4-4шет елдік валютада орташа айлы жоары тімді активтеріні жеті кнге дейін осанда теуге дейінгі алан мерзіммен осы шет ел валютасында жедел міндеттерді орташа айлы млшеріне арым-атынасы ретінде есептелінеді.
Жедел валюталы тімділік коэффициенті к4-5 шет елдік валютада бір айа дейін осанда теуге дейінгі алан мерзіммен, жоары тімді активтерді осанда орташа айлы жоары тімді активтеріні бір айа дейін осанда теуге дейінгі алан мерзіммен осы шет ел валютасында жедел міндеттерді орташа айлы млшеріне арым-атынасы ретінде есептелінеді.
Ø Жедел валюталы тімділік коэффициенті к4-6 шет елдік валютада ш айа дейін осанда теуге дейінгі алан мерзіммен, жоары тімді активтерді осанда орташа айлы жоары тімді активтеріні ш айа дейін осанда теуге дейінгі алан мерзіммен осы шет ел валютасында жедел міндеттерді орташа айлы млшеріне арым-атынасы ретінде есептелінеді.
Ø 5. Ашы валюта позицияларыны шектері
Ø Ашы валюталы позиция – бл жеке шет ел мемлекетіні (шет ел мемлекеттеріні топтары) валютасында немесе тазартылан баалы металдар, банк міндеттеріні (талаптарыны) алдында осы шет ел валютасында немесе тазартылан баалы металдарда талаптарынан асып тсуі.
Ø зын валюиалы позиция - бл жеке шет ел мемлекетіні (шет ел мемлекеттеріні топтары) валютасында немесе тазартылан баалы металдар талаптары (активтер мен шарттар талаптарыны жиынтыты соммасы) банк міндеттерінен (міндеттер мен шартты міндеттерді жиынтыты соммасы) асып тсетін осы шет ел валютасында немесе тазартылан баалы металдардаы ашы валюталы позиция.
Ø ыса валюталы позиция – бл жеке шет ел мемлекетіні (шет ел мемлекеттеріні топтары) валютасында немесе тазартылан баалы металдар талаптары (міндеттер мен шартты міндеттерді жиынтыты соммасы) банк міндеттерінен (активтер мен шарттар талаптарыны жиынтыты соммасы) асып тсетін осы шет ел валютасында немесе тазартылан баалы металдардаы ашы валюталы позиция.
Ø Банкты валюталы нетто-позициясы банкты зын позициясыны жиынтыты соммасыны барлы шел ел валюталарыны арасындаы (баалы металдармен тазартылан жне ыса позицияларды жиынтыты соммасыны барлы шет ел валюталары (тазартылан баалы металдар)) айырмашылыы ретінде есептелінеді.
Ашы валюталы позицияны келесі шектерін орнатылуды:
Ø 1) банкты меншікті капиталы клеміні 12,5 пайызынан аспайтын млшеріндегі Standard & Poor's агенттілігінен «А» тмен емес туелсіз рейтингі немесе екі рейтингі агенттілігіні біріні дегейіне сас рейтингі жне «Еуро» валютасы бар, сонымен атар тазартылан баалы металдарды шет елдік мемлекеттер валюталары бойынша ашы валюталы позиция шегі (зын жне ыса);
Ø 2) банкты меншікті капиталы клеміні 5 пайызынан аспайтын млшеріндегі Standard & Poor's агенттілігінен «А» тмен емес туелсіз рейтингі немесе екі рейтингі агенттілігіні біріні дегейіне сас рейтингі бар, шет елдік мемлекеттер валюталары бойынша ашы валюталы позиция шегі (зын жне ыса);
Ø 3) банкты меншікті капиталы клеміні 25 пайызынан аспайтын млшеріндегі валюталы нетто-позициясыны шегі.
Ø 6. Банкты негізгі аржылары мен баса да аржылы емес активтерге инвестицяи юды е лкен млшерлі коэффициенті.
Банк инвестициясыны млшеріні негізгі аржылары мен баса да аржылы емес активтерді з капиталына (k6) атысы 0,5 аспау керек.
Негізгі аражат пен баса да аржылы емес активтер келесілерден трады:
Ø 1) жер, имараттар мен рылыстар;
Ø 2) рылып жатан (орнатылатын) негізгі аржылар;
Ø 3) компьютерлі рал-жабды;
Ø 4) тасымалдау аржылар;
Ø 5) жала беруге арналан негізгі аржылар;
Ø 6) аржылы лизингке алынан негізгі аржылар;
Ø 7) баса да негізгі аржылар;
Ø 8) лицензиялы бадарламамен амсыздандыру;
Ø 11) баса да материалды орлар;
Ø 12) капиталды салымдар бойынша арызды арыз.