Артериалды ан ысымын ата баылау
Артериалды гипертония бйректі созылмалы ауруларыны жне БТЖ- басты себептеріні бірі болып табылады, сонымен атар, БСА зі артериалды ысымны жоарылауына себепші болады. Асыну ретінде, артериалды ысым БСА- алашы сатысында-а дамуы ммкін, жне бйрек ызметіні жедел тмендеуіне жне жрек-антамыр патологиясыны дамуына келуі ммкін.
БСА-мен науастарда гипертония жасушадан тыс сйыты клеміні жоарылауы нтижесінде, ренин-ангиотензин жйесіні ынталануы, симпатикалы жйені белсенуі, жасушаішілік кальций рамыны жоарылауы нтижесінде, сонымен атар БСА-ны емдеу шін олданатын кейбір препараттарды – кортикостероидтар мен циклоспориндерді серінен болады. БСА-мен науастарда антигипертензивті ем масаты жрек-антамыр ауруларыны ауіп-атерін азайту жне БСА- деуін баяулату болып табылады. Протеинуриясы 24 саатта 1 г-нан жоары науастара артериалды ысымын (А) <125/75 немесе орташа А <92 мм с.б. стап тру сынылады. Протеинуриясы 24 саатта 1 г-нан тмен науастарда масатты А <130/80 мм с.б. немесе орташа артериалды ысым 98 мм с.б. болып табылады. Госпитализациялау жиілігін жне лім санын тмендету шін, артериалды ысымды ата баылау те маызды.
Масатты А-а ол жеткізу шін антигипертензивті препараттарды (АГП) барлы трлері олданылуы ммкін, бл кезде науастарды кбісіне біріктірілген ем ажет болып табылады. БСА бар науастарды барлыы ААФт немесе ангиотензин II рецепторларыны бгеушілерін (АРБ) абылдауы ажет, науастарды кбісі диуретикті талап етеді. шінші препаратты тадау осымша жадайларды жне айсыбір класты тадауа крсеткіштерді болуына байланысты. БСА-ны 3-5 сатысы бар науастарда масатты А <130/80 мм с.б. болып табылады, егер де протеинурия болса, А-н одан да ата баылаан жн (<125/75 мм с.б.) (9, 10 кестелер).
9 кесте –ААФт-ні фармакокинетикалы крсеткіштері мен бйрек функциялары алыпты жне бзылан кезіндегі стартты млшерлері
| Препарат | Т, саат | Бйректік экскреция, % | Стандартты млшері, мг/ту/абылдау саны | ШСЖ 10-30мл/мин/1,73 м2 кезіндегі млшер, мг/ту/абылдау саны |
| Сульфгидрилды тобы бар (SH) | ||||
| Каптоприл | 25-100/3 | 6,25-12,5/3 | ||
| Беназеприл | 2,5-20/2 | 2,5-10/2 | ||
| Зофеноприл | 4,5 | 7,5-30/2 | 7,5-30/2 | |
| Карбоксилды тобы бар | ||||
| Эналаприл | 2,5-20/2 | 2,5-20/2 | ||
| Периндоприл | 27-60 | 4-8/1 | 2-4/1 | |
| Рамиприл | 8-14 | 2,5-10/1 | 1,25-5/1 | |
| Цилазаприл | 8-24 | 2,5-5/1 | 0,5-2,5/1 | |
| Квинаприл | 2-4 | 10-40/1 | 2,5-5/1 | |
| Лизиноприл | 2,5-10/1 | 2,5-5/1 | ||
| Трандолаприл | 16-24 | 1-4/1 | 0,5-1/1 | |
| Спираприл | 3-6/1 | 3-6/1 | ||
| Моэксиприл | 3,75-30/1 | 3,75-30/1 | ||
| Фосфорилды тобы бар | ||||
| Фозиноприл | 10-40/1 | 10-40/1 |
ААФт мен ангиотензин II рецепторларыны бгеушілерін немесе оларды бірлестіріп олданан тиімдірек. ШСЖ-ны <30 мл/мин/1,73 м2-ден тмендеуі кезінде ААФт мен кейбір АРБ-ны емдік млшерін згертуді талап етеді.
10 кесте –АРБ-ны фармакокинетикалы крсеткіштері, бйрек функциялары бзылан кездегі стартты млшерді коррекциялау ажеттілігі.
| Препарат | Т, саат | Бйректік экскреция, % | Стандартты млшері,мг/ту/абылдау саны | ШСЖ 10-30мл/мин/1,73 м2 кезіндегі млшер, мг/ту/абылдау саны |
| Валсартан | 6-7 | 80-160/1-2 | ККр < 10 мл/мин кезінде сарысу креатининін баылау ажет | |
| Ирбесартан | 11-15 | 150-300/1 | Жо | |
| Кандесартан | 4/9-29 | 4-16 мг/1 | И ШСЖ < 30 кезінде 4 мг/ту | |
| Лозартан | 2/6-9 | 50-100/1-2 | Жо | |
| Олмесартан | 14-16 | 20-40/1 | И ККр < 30 мл/мин кезінде стартты млшерді тмендеуі | |
| Телмисартан | 9-17 | 40-80/1 | Жо | |
| Эпросартан | 5-9 | 600-800/1-2 | Жо |
Гипотониясы бар (СА < 90 мм с.б.), калий дегейі > 5 ммоль/л, сарысу Cr >221 мкмоль/л (2,5 мг/дл) науастарда ААФт мен АРБ-мен емді абайлап таайындау ажет. БСА бар науастарда ААФт мен АРБ-н таайындау бйрек ызметтерін немі баылауды талап етеді. Емні басында ШСЖ- транзиторлы тмендеуі ктілетін жадай болып табылады. рі арай ШСФ-н баылау керек.
АРА II-ге АГП-ны осанда айын нефропротективтік сер крсеткен АГП-ны жаа кластарыны кілдеріні – ренин-алискиренні тура тежегіштеріні тиімділігін зерттеу БСА-мен науастарды емдеуде ренин-ангиотензин жйесіні бгеушілерін олдану аясындаы келешектегі баыт болып табылады. Бл препараттарды олдану кезінде гиперкалиемия даму аупі туады, сіресе ШСЖ 30 мл/мин/1,73 м2 тмен боланда калий дегейін баылау ажет.
Диуретиктер ААФт жне ангиотензин рецепторларды бгеушілеріні серін кшейтеді жне гиперкалиемияны даму аупін азайтады. БСА-мен науастарды кпшілігі масатталан алыпты А-а жету шін диуретиктерді ажет етеді. ШСЖ >30 мл/мин/1,73 м2 науастара тиазидтік диуретиктерді тулігіне бір рет, ШСЖ< 30 мл/мин/1,73 м2 боланда ілмектік диуретиктерді (фуросемид, торасемид) тулігіне 1-2 рет таайындау тиімді. Тиазидтік диуретиктер ШСЖ <30 мл/мин/1,73 м2 кезінде сер етпейді. Ісінулер болса тиазидтік диуретиктер мен ілмектік диуретиктерді комбинациясы таайындалуы ммкін. Калий сатаушы диуретиктер БСА- 4-5 сатысында абайлап олданылуы тиіс (ШСЖ <30 мл/мин/1,73 м2). Диуретиктер абылдап жрген барлы науаста А, ШСЖ жне ан сарысуындаы калий концентрациясын баылап отыру ажет. БСА- 1-3 сатысындаы науастарда ілмектік диуретиктерге араанда тиазидтік диуретиктер А-ны тмендеуіне нерлым серлі. ажет боланда антигипертензивті емге сонымен атар, кальций антагонистері мен бета-бгеушілерді осуа болады. Рефрактерлік гипертензия кезінде реноваскулярлы жне т.б сияты екіншілік гипертензия себептерін іздеу ажет.