Есептерді шешуде программалау ммкіндіктерін олдану
Есептік-графикалы жмыс №2.
Жмысты масаты - Есептерді шешуде программалау ммкіндіктерін олдану жйесіні кмегімен лкен ылыми жобаларда, олимпиадалы крделі есептерді жне шешімі микрокалькулятора сыймайтын есептерді есептеуге, тез рі наты жауап алуа ммкіндік береді.
Есеп 1. Негізгі алгоритм трлерін жне бір сана жйесінен баса сана жйесіне аудару дістерді олданып 2.1.1 тапсырма программасын ру керек. Программа ранда бастапы мндерді бірнеше рет енгізу ммкіндігін арастыру ажет (мысалы программа бір рет орындаланда бірнеше санды аудару ажет).
Шешуі:
Берілген бадарламаны жасау шін маан берілген 3 таырыпты файлдар ажет болды:
#include<iostream.h>
#include<math.h>
#include<conio.h>
Сонымен атар бірлшемді массив жне цикл параметрлері (цикл for ) ажет болды.
Берілген сана жйесі: онды сана жйесі
Ауыстырылатын сана жйесі: он алтылы сана жйесіне
Ауыстырылатын сан: 314521
| басы |
| K=’y’ |
| K=’y’ |
| енгізу а |
| a>0 |
| S=’0’+s |
| a/16=0 |
| a/16=15 |
l UIZUqM3w+XAwDAFWS8H8pXezZjHPpUEr4rUVfqFEuHnoZvRSsQBWccKme9sRIcFGLvTGGQHdkhz7 bDVnGEkOz8lbO3pS+YxQORDeWzt5vTvvn09H01HSSwan017SL4re81me9E5n8dmweFbkeRG/9+Tj JK0EY1x5/gepx8nfSWn/6HYiPYr92KjoMXroKJA9/AfSYfR+2jvdzDXbXBlfnVcBqDs471+ifz4P 98Hr1/di8hMAAP//AwBQSwMEFAAGAAgAAAAhAESYbiTaAAAAAwEAAA8AAABkcnMvZG93bnJldi54 bWxMj0FLAzEUhO+C/yE8wZvNtpSg674tahH3omAr4jHdPDfBTbJs0nbrr/d50uMww8w31WryvTjQ mFwMCPNZAYJCG40LHcLb9vHqGkTKOhjdx0AIJ0qwqs/PKl2aeAyvdNjkTnBJSKVGsDkPpZSpteR1 msWBAnufcfQ6sxw7aUZ95HLfy0VRKOm1C7xg9UAPltqvzd4j5PXHyar39v7GvWyfnpX7bppmjXh5 Md3dgsg05b8w/OIzOtTMtIv7YJLoEfhIRlgs5yDYZbVDWCoFsq7kf/b6BwAA//8DAFBLAQItABQA BgAIAAAAIQC2gziS/gAAAOEBAAATAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAABbQ29udGVudF9UeXBlc10ueG1s UEsBAi0AFAAGAAgAAAAhADj9If/WAAAAlAEAAAsAAAAAAAAAAAAAAAAALwEAAF9yZWxzLy5yZWxz UEsBAi0AFAAGAAgAAAAhAJigIThhAgAAdwQAAA4AAAAAAAAAAAAAAAAALgIAAGRycy9lMm9Eb2Mu eG1sUEsBAi0AFAAGAAgAAAAhAESYbiTaAAAAAwEAAA8AAAAAAAAAAAAAAAAAuwQAAGRycy9kb3du cmV2LnhtbFBLBQYAAAAABAAEAPMAAADCBQAAAAA= ">
| S=’15’+s |
y i98e3R27KU2anI4GyOPvEN34/Qmilh77Xsk6p8ODE8uCao90EbvSM6l2e6Ss9F7GoNyuAn49X8fK jUKAoOrcFBvUFcyuzXEscVMZeENJgy2eU/d6yUBQop5orM0o7ffDTESjP3jYQwOOb+bHN0xzhMqp p2S3nfrdHC0tyEWFkdKohjbnWM9SRq3vWO3pYxvHEuxHLszJsR297n4Mkx8AAAD//wMAUEsDBBQA BgAIAAAAIQBXpBTO2wAAAAUBAAAPAAAAZHJzL2Rvd25yZXYueG1sTI/BTsMwEETvSPyDtUjcqE0r IEmzqRCoSBzb9MJtEy9JSmxHsdMGvh5zKsfRjGbe5JvZ9OLEo++cRbhfKBBsa6c72yAcyu1dAsIH spp6Zxnhmz1siuurnDLtznbHp31oRCyxPiOENoQhk9LXLRvyCzewjd6nGw2FKMdG6pHOsdz0cqnU ozTU2bjQ0sAvLddf+8kgVN3yQD+78k2ZdLsK73N5nD5eEW9v5uc1iMBzuIThDz+iQxGZKjdZ7UWP EI8EhFWSgohu+vQAokJIUgWyyOV/+uIXAAD//wMAUEsBAi0AFAAGAAgAAAAhALaDOJL+AAAA4QEA ABMAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAFtDb250ZW50X1R5cGVzXS54bWxQSwECLQAUAAYACAAAACEAOP0h /9YAAACUAQAACwAAAAAAAAAAAAAAAAAvAQAAX3JlbHMvLnJlbHNQSwECLQAUAAYACAAAACEAA1+d pE0CAABgBAAADgAAAAAAAAAAAAAAAAAuAgAAZHJzL2Uyb0RvYy54bWxQSwECLQAUAAYACAAAACEA V6QUztsAAAAFAQAADwAAAAAAAAAAAAAAAACnBAAAZHJzL2Rvd25yZXYueG1sUEsFBgAAAAAEAAQA 8wAAAK8FAAAAAA== ">
| a=a/16 |
| Шыар s |
| Шыар k |
| соы |
1-сурет
2-сурет
Есеп 2. Белгілі базалы алгоритмдік структураны олданып, келесі жмысты орында. Резервуар клемі V, жмысты клемі Vr=90, сйы клемі Vg. Резервуар шеберінін радиусы r толтыру биіктігі h. Сйыты клемі резервуарды жмыс клемінен асса, келесі сз «перекрыть клапан». Олай болмаса, «не требуется».
Шешуі:
Берілген бадарламаны жасау шін маан берілген 4 таырыпты файлдар ажет болды:
#include<iostream.h>
#include<math.h>
#include<conio.h>
#define Pi 3.1415926
Сонымен атар тадау операторы if ажет боп тр.
3-сурет
4-сурет
Блок схема:
| басы |
| Енгіз h |
| V=a*b*h |
| V>Vr |
| ' Perekryt klapan!' |
| ' Ne trebuetsya' |
| соы |
Есеп 3.f(x) функциясын [a; b] интервалында h адаммен тап.
Берілгені:
1. f(x)=3 
-1; (-2;3]; h=0.4; Орта арифметикалы мні, минимал мнін тап.
2. шыаранда нсаыза сйкес цикл операторын олданыыздар.
3. Шешуі:
4. Берілген бадарламаны жасау шін маан берілген таырыпты файлдар ажет болды:
5. #include<iostream.h>
6. #include<math.h>
7. #include<conio.h>
8. #include<stdio.h>
9. Сонымен атар цикл (do while ) , тадау операторы if пайдаланды.
5-сурет
6-сурет
7-сурет
| Басы ( |
| X=-3 r=1 m=y |
| x=x+0.5 |
| x<6 |
| srednegeometricheskaia |
| min |
| соы |
| f(x)=3 -1;
|
Есеп 4.l - гидравликалы кедергі коэффициентін анытау шін l(Re) туелділігі олданылады. Г.2 кестесінде берілген мндерді олданып, Рейнольдс саны Re-ні h адаммен згеру аралыында гидравликалы кедергі мндерін есептеп, оларды экрана шыару керек. Re саныны е кіші жне е лкен мндеріне сйкес гидравликалы кедергілерді айырмасыны модулін табу керек;
Шешуі:
1. Шарт: K= 0.2; D=0.34; интервал [1600;4200].
| басы |
| K=0.2 |
| D=0.34 |
| K=0 |
| sr:=0 |
| =1600,4200 |
|
| pt:=p-e*(t-293) |
| Re |
| k:=k+1 |
| srednee znachenie |
| соы |
8-сурет
9-сурет
2.1.5 Есеп. 1.1.7 тапсырмасын орындау программасын рыыздар. Нтижелерін экрана форматтап шыарыыздар. Программаны негізгі меню ішінен 1.1.7 тапсырмасыны а, б немесе в тарматарын тадау ммкіндігі болсын.
a) Су бырда ішкі диаметрі 610 мм аып жатыр. Орташа жылдамды 2.4 м/с. Клдене бырды ауданын тап. бырды минималды диаметрін тап, кніне 6000м³ су тседі.
b) Рейнольдс санын тауып, аын типін анытау
1. D=610; Сйы трі су; Аын жылдамдыы = 6,2; Сйы тыыздыы= 962; Абсолют = 4.2/10000.
Шешуі:
Берілген бадарламаны жасау шін маан берілген таырыпты файлдар ажет болды:
#include<iostream.h>
#include<iomanip.h>
#include<math.h>
#include<conio.h>
Сонымен атар тадау операторы switch case жне if пайдаланды.
| басы |
| p |
| D=610 V=2.4 |
| P=1 |
| S=3.14/4*sqr(d) vv=v*s dd=sqrt(vv*4/(1.3*3.14)) |
| s |
| P=2 |
| v3=6000/(24*3600) d3=sqrt(4*v3/(3.14*2.4)) |
| P=3 |
| po=980 m=9.61/10000 Re=d*v*po/m |
| D |
| v |
| d |
| R<=2100 |
| Соы |
| v |
| d |
| D |
| po=980 m=9.61/10000 Re=d*v*po/m |
| Re |
| R<10000 |
| Re |
| Re |
| R>10000 |
| (Турбулентный) |
| Ламинарлы |
| Турбулентті |
| соы |
10-сурет
11-сурет
12-сурет
13-сурет
14-сурет
15-сурет
2.1.6 Есеп. 1.1.8 тапсырмасын орындау программасын рыыздар. Нтижелерін экрана форматтап шыарыыздар.
а) Платиналы терморезисторды кедергісі берілген интервал температурасында (Т1;Т2) Нт адаммен белгілі R0 кедергісінде;
b) терморезистор кедергісі R(T1;T2) Нr адаммен,температураны тап.
| № вар. | R0 | (Т1; Т2) | hT | R(T1; T2) | hR |
| (600;200) | (90;40) |
Шешуі:
Берілген бадарламаны жасау шін маан берілген таырыпты файлдар ажет болды:
#include<iostream.h>
#include<iomanip.h>
#include<conio.h>
#include<math.h>
#define a 0.00385
Сонымен атар тадау операторы switch case жне for циклды параметрі пайдаланды.
Блок схема:
| T1< >180 |
| Rt=R0*(1+a*T1) |
| Rt |
| T1=T1+h1 |
| R0=80 t:=600 |
| басы |
| R<=90 |
| T=(R/R0-1)/a |
| R |
| R=R+h2 |
| соы |
16-сурет
17-сурет
18-сурет
19-сурет
2.1.7 Есеп.a жне b векторлары берілген (Г.3 кестесі). Осы векторларды зындытарын, оларды скаляр кбейтіндісін, арасындаы брышты косинусын табу керек. Мндерді олданушы енгізетіндей болсын жне осы есептеулерде олданылатын формулалар бойынша анытама шыару керек.
| № 11 вар. | a=(x1,y1,z1); b=(x2,y2,z2) |
| a(0,6,4); b(2,9,6); |
Шешуі:
Берілген бадарламаны жасау шін маан берілген таырыпты файлдар ажет болды:
#include<iostream.h>
#include<math.h>
#include<conio.h>
#include<iomanip.h>
Сонымен атар, негізінен сызыты трлендіру олданылдым.
| басы |
| соы |
| a1,a2,a3,b1,b2,b3 |
| moda=sqrt(sqr(a1)+sqr(a2)+sqr(a3)) modb=sqrt(sqr(b1)+sqr(b2)+sqr(b3)) ab=a1*b1+a2*b2+a3*b3 ug=ab/(moda*modb) |
| енгіз р |
| p='Y' |
| |a|=sqrt(sqr(a1)+sqr(a2)+sqr(a3)) |b|=sqrt(sqr(b1)+sqr(b2)+sqr(b3)) a*b=a1*b1+a2*b2+a3*b3 cos = a*b/(|a|*|b|) |
| a,b,sp,cos |
| moda modb ab ug |
20-сурет
2.1.8 Есеп. Сусымалы заттарды сатауа астыы жаы конус болан цилиндрлік бункер олданылады. (сурет 2.8).
| h конуса |
| h |
| R |
| rh |
| j |
Сурет 2.8 – Сусымалы заттарды сатауа арналан бункер
Егер йылан затты h биіктігі бункерді конусты блігінен hконус аспаса, онда оны клемі 
формуласы бойынша есептеледі, мнда rh – h биіктік боландаы конусты блікті радиусы, 
туелділігімен аныталады. Егер де йылан затты h биіктігі бункерді конусты блігінен жоары болса, онда конус клеміне бункерді цилиндрлік блігіні клемін осамыз 
. Г.4 кестесіндегі мліметтерді олданып бункердегі затты клемін жне j брышын табыыз. Экрана йылан затты клеміні [0,h] аралыында h биіктіккетуелділігін шыарыыз (адам 0,25).
Есептік-графикалы жмысты орындау шін олданатын программалау тілі малім кеесімен тадалынады. Тапсырмаа тсініктеме дайындау ажет. Барлы тапсырмалар электроды трде - дискте тапсырылсын. Тсініктеме нса тапсырмасынан, блок-слбадан, программадан, шыарылан жауаптардан тру керек.
| № вар. | Бункерді Параметрі (м) |
| h конус=3, h=6, R=2 |
Шешуі:
Берілген бадарламаны жасау шін маан берілген таырыпты файлдар ажет болды:
#include<iostream.h>
#include<math.h>
#include<conio.h>
#include<iomanip.h>
Сонымен атар цикл параметрлері for жне тадау оператор if пайдаланды.
21-сурет
Блок схема
| басы |
| w=0.25 |
| hkon=4 |
| hw=0 |
| hw<=h |
| hw<=hkon |
| v=3.14*sqr(hw*r/hkon)/3*hw |
| v=3.14*sqr(hw*r/hkon)/3*hw+3.14*sqr(r)*(hw-hkon) |
| V |
| соы |
| hw=hw+w |
| h=3 |
| r=2 |
орытынды
Мен бл есептеу-графикалы жмыс арылы Turbo C++ программасыны ммкіндіктерін оып, оларды есептерді шешуде олдандым.
Сандарды аудару дістерін жне Turbo C++ программасын олданып берілген санды онды сана жйесінен сынылан сана жйесіне (екілік, сегіздік, оналтылы) аудару программасын рдым.
Turbo C++ программасын олданып а жне b санына сынылан арифметикалы операцияны олдандым.Инженерные категориясынан трлендіру функцияларын олданып бір лшем бірліктен баса лшем бірлікке ауыстыру программасын рдым.
Функция программасын трыздым. Клемі V резервуар берілген. Оны жмысшы клемі Vr, Резервуардаы сйыты клемі Vg. Резервуар негізінде радиусы r шебер немесе жатары a жне b тртбрыш жатыр, толтыру биіктігі h. Сйыты клемі резервуарды жмыс клемінен аса бере толтырушыа ажетті хабарлама жіберу керек. ЕСЛИ логикалы функциясын олдандым. “Суды жабыыз!” хабарламасы ызыл фонда шыты, ал толмаан жадайда “ажет емес” хабарламасын крсетім. Шартты форматтауды олданып резервуар толуын крсетім. Осыларды бріні программасын растырдым. Тедеулер жйесін кері матрица дісімен жне Крамер дісімен шештім.
осымша кестені мліметтерін олданып негізгі кестеде ажетті есептеулерді орындадым.
дебиеттер тізімі
1. Безручко В.Т. Практикум по курсу «Информатика». Работа в Windows, Word, Excel. - М.: Финансы и статистика, 2003.
2. С.Г.Хан, Н.В.Сябина, Г.А.Мастекбаева. Информатика. Методические указания к выполнению лабораторных работ (для студентов всех специальностей). – ч. 2. – Алматы: АИЭС, 2002
3. Маликова Л.В., Пылькин А.Н. Практический курс по электронным таблицам MS Excel. – М.: Горячая линия – Телеком, 2004.
4. Мюррей Катрин. Microsoft Office 2003. Новые горизонты. - М.: Питер, 2004.
5. Информатика. Базовый курс. Учебное пособие для вузов под ред. Симоновича С.В. - СПб: Питер, 2003.