Электрмен жабдытау схемаларыны рылу принциптері.

Электрмен жабдытау жйелеріне ойылатын жалпы талаптар.

Рационалды трде орындалан ндірістік ксіпорынны электрмен амтуды жаа жйес келесідей талаптарды амтамасыз етеді: немділік, электрмен амту сенімділігі, іске асыру ауіпсіздігі мен ыайлылыы, электр энергиясыны сапасы, жйе иілгіштігі (ары арай даму ммкіндігі), орек кзіні ттынушыны электр ондырыларына максималды трде жаындауы, сонымен атар рылыс-монтажды жмыстарды орындау мерзімі ыса болу керек.

Электр амту слбаларына (ЭС) ойылатын талаптармен оны параметрлері ттынушы сенімділігіні дегейі мен уатына байланысты.

ПУЭ-мен сйкес бірінші дегейлі электр абылдаыштар (Э) шін екі зара резервтелетін туелсіз орек кздері арастырылады. Екінші дегейлі Э-тар екі зара резервтелетін туелсіз орек кздерімен электр энергияны амтамасыз ету сынылады. ЭС МЕСТ 13109-97 «жалпы таайындалу бойынша электрмен амтамасыз ету жйелерінде сапа нормалары» сйкес ажетті млшерде электр энергиямен амтамасыз етуі керек.

Сана (максималды) уатыны шамасы бойынша ксіпорынды блуге болады: мини – бірліктен жздікке кВт дейін, кіші (са) – 3-5 Мвт дейін, орташа – от 5-75 МВт, ірілері – 75-500 МВт, те ірілері (гиганттар) - 1000 МВт-а жуы.

ндірістік ксіпорындарды ЭС-і келесі негізгі принциптер арылы дамуы керек: К электр энергияны ттынушыа максималды трде жаын болуы; негізгі дамытуымыз керек, трансформация баспалдатарыны саны, р кереуге жіберілген электр энергия ммкіндігі бойынша максималды болуы керек. Станцияларды ЭС-імен электр байланыстары электрмен амту сенімділігін амтамасыз етуі ажет, электр энергияны таралуы оректі магистралды слбалары бойынша іске асырыланы жн. Радиалды слбалар сйкестенуге негізделу кезінде олданылуы ммкін; ЭС ксіпорынны технологиялы торабыны Э орегі станция астарыны р трлі бааналар шинасымен іске асырыланы жн, ал зара байланысты агрегаттар бір ана шина баанасынан оректенуі керек; электр торабыны барлы элементтері жктеме астында болуы керек, ол жоалтуларды тмендетуге серін тигізеді, ЭС элементтеріні жеке жмысын олданан жн: желілерді, шина бааналарыны, ток ткізгіштерді, трансформаторларды, Т жне Р токтарын тмендетуге арналан трансформаторлар; электр амту сратары рылыс жне технологиялы сратармен бірге шешілуі керек.

Электрмен амтуды жобалау шін ндірістік ксіпорындарда технико-экономикалы негіздемелер (ТЭО) жне айматарды рылысына негіздемелер жргізіледі. ТЭО-де айматы ны жне технико-экономикалы негізгі крсеткіштер аныталады. ТЭО бар болан кезде бір стадияда техникалы жмыс істеу жобасы жргізілуі тиіс. Екі стадияда жобалау – техникалы жоба жне жмыс сызбалары – ірі жне крделі ндіріс жиындарында жіберіледі; жаа технологияны олдану кезінде; рылысты крделі шарттарында жасалады.

Жобалау кезінде орнатылан ретте ескерілген типтік жобаларды олдануды арастыран жн, сонымен атар жаа рациалды шешімдерді енгізу жне жаа электротехникалы ондырыны енгізуді арастыран жн.

Тсініктеме хаты наты, рі аны болуы керек, онда есептеу нтижесі крсетіледі. Есептер абылданан шешімдерді длелдеу шін жасалады, ол жобаны архивті кшірмесіне осымша рретінде жазылады. Электрмен амтуды техникалы жобасын дайындау кезінде торапа ксіпорынды осу шін йымнан техникалы шарттар мен рсат алынуы керек.

Техникалы шарттар келесідей техникалы жаттамадан труы керек: а) ксіпорын орегі алынатын электр тораптары мен ИП-ны берілуімен жне жобаланатын ксіпорынды орнатумен байланысты слбалы жоспар. Осы ттынушыларды есептеу жктемесі жне уаты мен 8-10 жылда оны арту ммкіндіктері крсетілуі керек; б) ксіпорынны электрмен амтуы крсетіліп отыран ауданны электржйесіні электрлі слбалары; в) ксіпорынды оректеуге арналан энергожйені сынатын зындытары; г) ИП бір желілі принципиалды слбалары; д) ИП шинасындаы ауыту шектері мен жмыс кернеуі; е) екі мерзімге арналан максималды жне минималды режимге арналан абылдаушы жобаланатын станцияларда немесе ИП шиналарында бастапы мерзімде КЗ шфазалы токты раушы мерзім мні; ж) КЗ тогы 0,2 с кейін; з) орнатылан КЗ тогы; и) келесі сратар бойынша энергожйелерін крсету жне ойылатын талаптар: реактивті уат компенсациясы, релелік ораныс, автоматика, телемеханикаландыру жне диспетчеризация, электр энергия саны, трансформаторларды жнделуі, майшаруашылыы жне т.б.

Бастапы мндері бар ндірістік айматарды электрмен амтуды ішкі жйесін жобалау шін келесідей болады: 1) барлы мекемелер орнатан генералды жоспар, жоарывольтті желілерді трассалары, жер беті, автожолдарды, теміржолдарды абсолютті белгілері; 2) электр жктемелеріні сипаттамасы мен рамы, электр энергия шыыны; 3) р агрегатты, айматы, цехті электрмен амту сенімділігіне ойылатын талаптар. Бірінші дегейді электр абылдаыштары; 4) климатты жне геологиялы берілгендері: жерасты суыны дегейі, жерасты коммуникациясыны тсемдер зонасы топыраыны температурасы; зауытты ртрлі жерлеріні электрлік кедергісі, рамы, температурасы, жерасты суыны сипаты; сейсмикасы жне т.б; 5) метеорологиялы жадайлар: жел жылдамдыы мен баыты, ауа ылалдылыы, жылды жауын кндер саны; ауаны максимальды, минимальды жне орташа температурасы; тайаты; ауаны химиялы активті газдарымен жне буларымен, шамен жне т.б. ластануы; табии жарытылы; 6) кштік электр ондырысыны (паспорты) жне зауыт объектілеріні электрмен жарытану мліметтері; 7) ондырыларды рылуы жайлы цехтарды жоспары (сызбалар); 9) ндірістік сипаттама бойынша мліметтері; ртке жне жарылыса ауіпті жадайлара; температураа, ылалдылыа, шадануына, жерасты суыны жне ауаны ластануына; 10) зауыт торабына осылан (егер бар болса), тыс ттынушыларды жктеме бойынша мліметтері (субабоненттер).

Орек кздері.

К негізгілері электрстанциялар болып келеді (оны ішінде генераторлы кернеу), жеке меншік ТЭЦ жне энергожйелерді ауданды станциялары. 90-жылдарды басында энергожйелерде 110-220 кВ кернеуде ауданды станциялардаы шиналардан ттынушылар оректену тенденциясы белгіленген, ол генератор тораптары мен ттынушыны гальваникалы трде байланыстыруа міттенеді. Кптеген Электр станцияларда электр энергияны ттынушылара арналан РУ 6, 10 жне 35 кВ арастырылан, бар уат жаын ауданды станцияа 110 жне 220 кВ кернеуімен беріледі. Жеке электрстанцияларда (ТЭЦ, ГЭС) ксіпорындардаы рылыстар келесі жадайларда болады: буда немесе ысты суда ксіпорынны ттынуы; алды жанармай ксіпорынны бар болуы жне электрстанцияларда оны олданылу ммкіндіктері; энергожйені энергожйені уатыны жетіспеуі; жоары талаптары бар ерекше ЭП топтарыны болуы, яни, электр амтуды резервтеу. Олар электржйені электрлі тораптарымен электрлі трде байланыста болуы керек.