КВ кернеуде жоары желідегі ыса тйыталу процесіні жрілуі.

Жйені жеке нктелерінде тоты .т. тізбегінде кенеттен кобеюуі мен кернеуді тсуі .т. зардабы болып табылады. .Т. кезінде пайда болан доа машиналар мен аппараттарды жне т. б. рылыларыны жартылай жнетолы бзылуына кеп соады.Электр ондырыларыны тармаындаы тоты кобеюі .т. жанасу нктесінде ток ткізгіш бліктер мен изоляторлара едуір механикалы ыпал етеді. .Т. тоы ткен кезде бкіл электрлік аппараттар мен ток ткізгіш бліктерді бзылуы болмас шін дрыс тадалуы керек.

3 фазалы .т. келесі шартпен сипатталады, слбаны симметриялылыы, фаза аралы нлге те фазалы кернеуді .т. орнында:

; .

Электр желідегі нерксіптік ксіпорындарды ыса тйыталу тоын есептеу, электр желілері мен жйесіндегі -ны есептеуге араанда бірнеше айырмашылы бар.

йткені турбо жне гидрогенераторлы электр станцияны, бірнеше орек зінен оректенуін, тарматалан жне крделі шеберлі слбаны жмысын, алыс уе байланыс желісіні рамын, айын трансформация коэфицентін ескермеуге болады.

ИП ксіорындарыны уатына байланысты .т. тоын есептеуде 2 трлі жадай сипатталынады. Олар шексіз уат жйесінен оректенетін тізбектегі .т. жне шектелген уат генератор жолындаы .т.. Шексіз уат жйесі ретінде шартты трде шиналарда,кернеу кзі тоты кез келген згерістерінде осылан тізбекте. Бл орек кзіні ерекшелігі .т. тізбегіне араанда аз млшердегі зіні кедергісі.

.Т. энерго жйесінен оректенгенде (шексіз уат) шиналар жйесінде кернеуді згермеген жадайында .т. тоты периодты амплитуды уаыт бойынша згермейді: . Егер ксіпорында орек кзі болан жадайда (кбінесе ЖЭС) немесе ксіпорына жаын мада орек кзі орналасан болса, онда .

Кернеуі 1 кВ дейінгі ондырыларды .т. тоын есептеуге араанда кернеуі 1кВ асатын .т. тотарды есептеуді зіндік ерекшеліктері бар. Бл ерекшеліктер мынадай электрмен амтамасыз ету жйесінде элменттерді активті кедергілері ескерілмейді, егер мынадай шарттар орындалса , мндаы жне – элементті суммалы активті жне реактивті кедергілері, электрмен жабдытау жйесіні нктесіне дейін .т.. .Т. тоын анытау кезінде жоары кернеулі озалтыштан оректенуіе ескереді. СД оректенуді соы жне снген то мнін ескереді..Т. соы тоы тек АД-оректенгенде ескеріледі.

.Т. тоын есептеу шін электрмен оректену слбасы жасалды. Соны негізінде орын ауысу слбасын жасайды (50-сурет).Есептелген слба бір желілі слбаны оай трі. Бл слбада СЭС-ті барлы элементтері жне параметрлері крсетіледі. .Т. тоына сер ететін бл жерде .т. тоын анытау нктелері беріледі. Орын алмасу слбасы – электрлі слба, есептелген слбаа сйкес. Бл слбада барлы магнитті байланыстар электрлі байланыстармен алмастырылан жне барлы элементтері кедергілермен берілген.

 

50 сурет.

 

.Т. тоын атаулы немесе салыстырмалы бірліктерде есептейді. Егер есептеу атаулы бірліктерде жргізілсе, онда .т. тоын анытау шін барлы электрлі шаманы кернеу сатысына .т. орына келтіру керек. Практикалы есептеулерде .т. тоы шін номиналды кернеу шамасыны орнына орташа мні олданылады. Аппараттар мен ткізгіштерді тадау есептеген кезде р сатыны есептеу кернеуін 5% Uном жйесінен кбірек деп алады: 515; 340; 230; 154; 115; 37; 24; 18; 15,75; 13,8; 10,5; 6,3; 3,15; 0,69; 0,525; 0,4; 0,23; 0,133кВ.

Салыстырмалы бірліктер мен есептегенде барлы шамаларды базисті шамалармен салыстырады. Оны ішінде базистік уат жне базисті кернеу алынады.

Базисті уат ретінде ГПП бір трансформатор уаты алынады немесе салыстырмалы бірлік ретінде, мысалы: 100 немесе 1000МВА. Негізгі саты шін, есептеген кезде .т. орнында алынады. Бл жадайда

; .

Егер оректену кзі – кшті (уатты) электрлік бірлестік берілген орытынды кедергі мнімен , немесе , онда мндай бірлестікті энерго жйені болады, шина ттынушылардан кедергісіне алшатанан кезде энерго жйе бойынша малматтар болмаса, онда есептеуді шірген тоы бойынша есептейді, электр жйелері байланыс шиналарында орналасан.

Энергожйе бойынша малматтар болмаса, онда есептеуді шіру тоы бойынша есептейді, электржйе байланыс шиналарында орналасан. шіру тоын тоына теестіріп, содан кейін ; ; немесе анытайды.

Электр озалтышты (СК, СД жне АД) .т. орнын ескеру шыарылады, егер де электрозалтыш .т. орнымен тікелей байланыста болса жне алыс емес орналасу керек (300 метрден кп емес). озалтыштан шыан .т. тоы трансформаторды сатысымен .т. орнынан алшатанан немесе осарланан реакторды орамдары, шейінде ескерілмейді.

Бірлік уаты 100кВт болан жадайда АД ыпалы есептелмейді, егер олар .т. орнынан трансформаторды сатысымен алшатананда. Кез келген уат шамасында, егер олар .т. орнынан бір немесе екі трансформатор сатыларымен алшатанса немесе егер жйені негізгі тоы . .Т. орнына тек кедергісі бар элементтер арылы жеткізіледі (желі, трансформатор жне т.б.).

Синхронды генератор ажет егер РП ТЭЦ-ке осыланда генератор уаты 6-20кВ те боланда. Бл жадайда ажет есептеу: , , аса ткізгіштік индукциалы кедергі , аса ткізгіштік ЭК , сну уаыт тратысы апериодты рамы шфазалы тоты .т. (Та). Барлы малматтар, тек ЭК басасы, машиналарды тл жаты мен анытамалардан алынады.

Егер наты малматтар болмаан жадайда, р трлі машиналар шін орташа мні жне алыпты жадайда, о.е.: СК – =0,16, =1,2; СД – =0,2, =1,1; АД – =0,2, =0,9; ортатастырылан жктеме – =0,35, =0,85.

Периодты салуды анытау керек жадайда, егер орек кзі есептеу жйесінде энергожйе болады, жйені ЭК жне шина ішіндегі кернеу те. .Т. кез келген уаытында алашы токты мнін табу шін:

,

мндаы – .т. желісіндегі орытынды индукциалы кедергі мні.

.Т. кернеуі .т. белгілі нктедегі негізгі уат мні:

немесе .

Суммалы базистік кедергіні анытау шін .т. нктесіне дейінгі СЭС базистік кедергісі аныталады.

Жйе шін:

а) берілген жадайда, онда , о.е.;

б) егер жйені трансформаторлы уаты берілсе, онда

, о.е.

Трансформатор шін:

а) егер , о.е.

б) егер , трансформаторды орамдары шін активті кедергі есептелінеді

, о.е.

 

– трансформаторды .т. шыыны, кВА

.

Реактор шін:

мндаы – реакторды индукциалы кедергісі; , – реакторды базисті мен номиналды тоы; , – реакторды базисті мен номиналды кернеуі.

Желі шін (ВЛ, КЛ, то сымдар)

,

мндаы , – 1км зындыа желіні индуктивті жне активті кедергісі, Ом/км; – желі зындыы, км; Активті кедергіні есептеу керек, егер .

.Т. шфазалы тоты есептеу аппараттарын тадау, тексеру жне ткізгішті шарты электродинамикалы тратылыы шін, .т. пайда боланнан кейін 0,01-ден кейін .т. тоыны лездік максималды мні немесе соы тоы пайда болады.

Тізбекті осылан элементті слбасы шін соы тоы былай аныталады:

,

мндаы – .т. тоыны периодты растырушысыны бастапы моменті ( );

– .т. тоыны апериодты растырушысыны шу уаыты; – соы коэффициенті уаыт шін с. – уаыт тратысын мына тедеу арылы анытайды;

,

мндаы жне – слбаны орек кзінен .т. орнына дейінгі индуктивті жне активті кедергілер осындысы.

Кез келген жадайда активті кедергі .т. тізбегінде: жне – деп алынады.

Жоары кернееулі озалтыштар шін электрмен амтамасыз ету жйесінде .т. тоты жоарлауына .т. орнын оректендіру арылы жзеге асады. Синхронды озалтышты оректендіруде .т. соы мен шу тоын есепке алады. .Т. тоыны рылымы периодты толы бастапы мніне, орек кзінен жне синхронды озалтышты .т. тоыны осындысынан аныталады. Сырты кедергіні есептемегендегі асыра тетін то

,

мндаы – асыра тетін ЭК; – озалтышты номиналды тоы, – каталогты малмат бойынша озалтышты кедергісі, салыстырмалы бірлікте.

Асыра тетін ЭК анытамадаы кесте бойынша немесе мына формуламен есептелінеді:

,

мндаы – аса озу режиміндегі уатты номиналды коэффициенті.

АД-дан оректену тоыны максималды мні шфазалы .т. шыу нктесінде

немесе .

Егер малматтар болмаса, асинхронды озалтыш шін , ал синхронды озалтыш шін деп алуа болады