кВ кернеуде жоары желідегі ажратыштар,сатандырыштар,ошаулаыштар,шиналар,жоары вольтты электр апараттар тадау.

Электрлік аспап, ошаулаыштар жне токтасымалдаушы рылылар пайдаа асыру жадайларында, ш негізгі режимдерде жмыс істейді: за номиналды жмыста, айта жктелу режимінде (кейбір аспаптар шін 1,4 номиналды мнге дейін жететін жоарылатылан жктеме) жне ммкін болатын ыса тйыталу режимінде.

детте, тжірибеде кернеуді ауытуы номиналды кернеуден 10—15 %-дан аспауы ажет, сондытан аспапты тадау кезінде ажетті шарттарды ескеру ажет

,

Мндаы, U_ном.а — аспапты номиналды кернеуі; U_ном.эл — аспапты олданатын электороондырыны номиналды кернеуі.

оршаан ортаны номиналды температурасында, номиналды токты I_ном ауы кезінде аспап за уаыт бойы жіберілмейтін ыздырусыз екішты жмыс істей алады. Сондытан аспапты, оны тізбектегі рекет ететін жмысшы тогы жатта крсетілген номиналды тогынан асып кетпейтіндей етіп тадау ажет.

U_ном. жне I_ном бойынша тадалан аспаптарды, КЗ тогы кезіндегі термиялы жне динамикалы тратылыа, істен шыару абілеттілігіне тексеру керек. Сонымен атар, лшегіш транс­форматорлар оларды жмысыны талап етілетін длдік тобына сйкес келуін тексереді .

Жоарывольтты сндіргішті тадау(яшытар).Кштік сндіргіштерді тадау жне тексеру шарттары:

U_ном.а ³ U_{ном. у}; I_{ном. а} ³ I_{р. у.;} I_откл ³ I_к; I_{терм.ст.} B_к ; i_{ном. дин} ³ i _уд.

Ажыратыштарды, блгіштерді жне ысатйыталыштарды тадау. Ажыратыштар пен блгіштерді тадау мен тексеруді шарттары:

U_{ном. а} ³ U_{ном. у}; I_{ном. а} ³ I_{р. у.}; i_{ном. дин} ³ i_уд.; I_{ном.терм} ³ i_уд.

ысатйыталыштарды тадау мен тексеруді шарттары:

U_{ном. а} ³ U_{ном. у}; i_{ном. дин} ³ i_уд.; I_{ном.терм} ³ i_уд.

ысатйыталыштарды тадау кезінде нейтралды желі режимін есепке алу ажет, ал номиналды ток бойынша тадау ажет емес.

Сндіргіш жктемелерін (СЖ) жне сатандырыштарды тадау. СЖ, жмысшы ток желілерін, трансформаторларды жне баса да электроабылдаыштарды сндіру абілетіне ие. СЖ шін рсат етілетін мндерінен асып кететін КЗ токтарын сндіру шін, соыларды кварцты сатандырыштармен (бл жина ВКП атауын алан) жинатайды. СЖ-ны сатандыран со, ИП-дан ток баыты бойынша есептей отырып, орнату сынылады. Бл схеманы артышылыы - СЖ-ны сндірген кезде келесіздіктер пайда болса(мысалы, жапсырманы ескіруі нтижесінде доаны заруы немесе токты жатты мндерінен кездейсо асып кетуі), онда сатандырыштар берілген желіні бірден сндіріп тастайды жне пайда болан апат тек берілген камераларды шектерімен шектеледі жне барлы РУ-а таралмайды. Мндай сатандырыштарды орнату СЖ-ны суырып алынан сатандырыш негізінде тексеру мен ауіпсіз адаалауа ммкіндік береді.

СЖ-ны тадау блгіштерді тадау шарттары секілді жргізіледі. РУ6-10 кВ-даы ВКПаспаптарын тадау кезінде сатандырыштарды жктелуге деген жеткіліксіз сезгіштік абілетін ескеру ажет. Сондытан, ВКП аспаптарын олдану кезінде желі-трансформатор блок слбасындаы жктелуден сатану шін оны сйкес релелік орнатулары болуы ажет.

U_{ном. а} ³ U_{ном. у}; I_{ном. а} ³ I_{р. у.}; i_{ном. дин} ³ i_уд.; I_{ном.терм} ³ i_уд.

ОРУ 10-110 кВ-да атыш сатандырыштарды олдану сынылады.Атыш сатандырыштармен оралатын трансформаторларды уаты 4000-6300 кВА.

Шаын жктемелерге трансформаторды , ЭД немесе БК-ны осанда токты дмпулері нтижесінде сатандырышты жалан делуі пайда болмайтындай етіп ерігіштік жапсырмалары I_ном бар ПК-ны тадау ажет. Бл шартты анааттандыру шін, ерігіштік жапсырмалы токты оралатын I_ном ЭП-дан 1,4-2,5 есе кп етіп тадайды. Сатандырыштарды тадау кезінде, оларды тек U_ном сатандырышына сйкес кернеулі желілерде жне ондырыларда ана олданатындылыына ерекше назар аудару ажет. U_ном желісінен айырмашылыы бар (кіші немесе лкен) U_ном сатандырыштарын олдану рсат етілмейді.

Сатандырышты тадау шарттары:

U_{ном. а} ³ U_{ном. у}; I_{ном. а} ³ I_{р. м.}; S_{ном. o} ³ S_p.o; I_ном.о ³ I_{р. о.}

Шиналарды тексеру жне тадау. Шиналарды кесігін за уаыта рсат етілетін ток бойынша тадайды.Шиналарды жиынтыы экономикалы тыыздыына байланысты тадалмайды. КЗ токтарына атысты электродинамикалы жне термиялы тратылыын тексереді.

, бір ырына орналасу кезінде Корн=1; ; .

Иілу моментіні серінен рылыс материалында иілу пайда болады.

Бір жолаты шиналар шін _есеп. = F_pL/10W, Па, екіжолаты шиналар шін – _есеп.= F_pL/8W,

Мндаы, W – шинаны кесік кедергісіні моменті, см³, L – ошаулаыштар арасындаы аралыты зындыы, см; F_р = 1,7610^-2i_уд²L/a .

W шиналарды орналасуына байланысты аныталады(сурет 51):

b h h b

Бір–біріне ке жатарымен ; Бір–біріне тар жатарымен ; дгелек шиналар шін Сурет 51.

Ошаулаыштарды тадау мен тексеру.ораныш ошаулаыштарын КЗ тогыны соысыны бзушылы сері арылы тексереді жне тадайды. Ошаулаыш шін жктелуді нашары – е лкен иілу моментін туызатын трі болып табылады.тпелі жне сызыты ошаулаыштарды КЗ тогыны электродинамикалы жне термиялы серлеріне сай тексереді жне тадайды. Ошаулаыштарды тадау мен тексеру кезінде, ошаулаышты басына шиналарды орнату дісін есепке алу ажет (сурет 52).

Плашмя шиналарын орнату кезінде (сурет 56, а) ошаулаыша рсат етілетін кш

F_жіб. = 0,6F_бл,

Мндаы, 0,6 – запас коэффициенті.

Ошаулаышты басына шиналарды (б) бір ыры бойынша орнату кезінде осымша жктемені тмендетілуі жргізілуі ажет

F^/_ос. = F_ос.h^/ /h = F_осk_h.

Сонымен атар, F^/_доп < F_доп.

b h h b h       h/   а) б) Рисунок 52 – Эскизы расположения шин	Ошаулаыштарды тадау шарты: Uном. а ³ Uном. у; Iном. а ³ Iр. м.; Fос.³ Fр (а), Мндаы, Fр=1,7610-2iуд2L/a жне F/ос = Fосkh (б); Iном.т.с ³ Iк.

Ток трансформаторын (ТТ) жне кернеу трансформаторын (КТ) тадау жне тексеру.

ТТ–ны номиналды кернеуі, номиналды тогы бойынша тадайды жне ысатйыталу тогына атысты электродинамикалы жне термиялы тратылыы бойынша тексереді.

ТТ–ны тадауды ерекшелігі,длдік топтары бойынша тадау жне есептегіштерді байланыстыру шін ТТ–ны екіншілік тізбегіні рсат етілетін жктемесіне тексеру жргізу, олар бойынша аржылыесептеулер жргізіледі (коммерциялытарды длдік тобы 0,5–ден кем болмауы тиіс («Альфа»,длдік тобы 0,2)). Техникалы есептеулер шін 1 длдік топа ие ток трансформаторларын олдану рсат етіледі,крсеткіш электролшегіш аспаптарды осылуы шін 3–тен кем емес,ал релелік ораныш шін – олар 10 (Р) топтаы болуы тиіс.

ТТ–ны ателігі берілген длдік топтарыны рсат етілген мндерінен асып кетпеуі шін, екіншілік жктеме Z_2р каталогтарда берілген номиналды Z_{2 ном} аспауы ажет.

Ток тізбегіні индуктивті кедергісі кп емес, сондытан олар Z_2р= r_2р шартын абылдайды.

Екінші ретті жктеме , аспап кедергісінен r_{аспап. ,}байланыстырыш сымдар кедергісінен r_сым, жне байланыстарды тпелі кедергісінен r_к трады:

r₂ = r_приб+ r_пров +r_к.

ТТ–дан оректенетін аспаптарды кедергісін анытау шін,кесте ру ажет – бл берілген байланыста орнатылатын электролшегіш аспаптар тізімі.

Аспапты жиынты кедергісін жиынты уаты бойынша есептейді:

r_аспап.= , Ом,

Мндаы, Ѕ₂ –аспаптар ттынатын жиынты уат, ВА; I_{2 ном} – трансформатор орамыны екінші ретті номиналды тогы, А.

Байланыс кедергісі r_к= 0,05 Ом ( 2-3 аспап кезінде); r_к= 0,1 – аспаптарды кп болан кезінде.

Сымдарды кедергісін r_сым. кесігі мен зындыы бойынша анытайды:

r_сым= ,

l – сым зындыы, м; – шекті ткізгіштігі, ; шін _Cu= 57 (0,0175 мкОм м); шін _Al = 32 . Алюминьді сымдар шін F_min= 4 мм²; мысты сымдар шін – F_min =2,5 мм².

Есептік сымны зындыы- l_р ТТ байланыс слбасына жне ТТ l араашытыынан аспаптара дейінгі араашытыа туелді : - ТТ –ны осанда толы емес жлдызшаа; 2l – барлы аспаптарды осанда бір фазаа; l – ТТ–ны осанда толы жлдызшаа.

Соан орай, l хабардар болып, КРУ шкафтарында аспаптарды орнату кезінде U=6-10 кВ шін мынаны абылдауа болады l = 4÷6 м жне басару шитінде l = 30÷40 м; шін РУ35 кВ - l = 45-60 м; шін РУ 110-220 кВ - l = 65÷80 м.

ТТ-ны абылданан сымны кесігінде Z_{2 ном} белгіленген длдік тобы шін, Z_ном кп болып кетсе, онда екінші ретті тізбекті рсат етілетін кедергісін ескере отырып, талап етілген сым кесігін анытауа болады:

r_{пр.талап.} = Z_ном – r_аспап. – r_к.

F_талап.= .

Алынан кесіктерді осымша сымдарды лкен стандартты кесігіне дейін дгелектейді: 2,5; 4; 6; 10 мм².

Тізбекті есептік параметрі	Ток трансформаторыны каталогты мні	ТТ ТТ–ны тадау шарты
Uуст	Uном	Uуст Uном
Iраб.мах	Iном	Iраб.мах Iном
iу	Iм дин немесе Кдин	iу Iм дин немесе iу Кдин I1 ном
Вк	Iт; tт немесе Кт, I1 ном	Вк I2· tт немесе Вк (Кт· I1 ном)2 tт
Z2	Z2ном	Z2 Z2ном

 

осымша берілуі ммкін:

К_дин = - ТТ–ны динамикалы тратылыыны ысалы тогы; К_т = - термиялы тратылыты ысалы тогы; I_{1 ном} – ТТ–ны бірінші ретті орамыны номиналды тогы.

Кернеу трансформаторын КТ орындалу формасына, рылымына жне орамдарды байланыстыру слбасына,номиналды кернеуіне,длдік тобына,екінші ретті жктемесіне байланысты тадайды:

U_с.ном = U_1ном,

Мндаы, U_{с. ном} – желі кернеуіні номиналды кернеуі,оан КТ жаланады; U_1ном - бірінші ретті трансформатор орамыны номиналды кернеуі, кВ;

Ѕ_{2 есеп.} Ѕ_{2 ном,},

Мндаы,Ѕ_{2 есеп.} – екінші ретті тізбекті ттынатын уаты, ВА; Ѕ_2ном - КТ-ны екінші ретті тізбегіні номиналды уаты, ол оны берілген длдік тобындаы жмысын амтамасыз етеді, ВА.

Жктеме(екінші ретті) номиналды уаттан асып кеткен жадайында, тадалан длдік топтарындаы аспаптарды блігін осымша орнатылан кернеу трансформаторына осады.КТ екінші ретті жктемесі – бл КТ-а осылан реле мен аспаптарды уаты. Есептеуді ышамдау шін есептелетін жктемені фазалара блмесек те болады, сонда

Ѕ_{2 есеп} = .

Екінші ретті жктемені анытау кезінде r_пров. есепке алынбайды, себебі оны млшері аз. Алайда, ПУЭ кернеу шыынын баалауды талап етеді,ол сымдарда трансформаторлардан есептегішке дейін 0,5%-дан, ал шитті лшегіш аспаптарына атысты сымдарда – 3%-дан аспауы тиіс.Механикалы беріктігі бойынша тадалан сым кесігі, ереже бойынша, кернеу шыыныны талаптарына жауап береді.

Жлдызшаа байланысан бірфазалы КТ шін Ѕ_{2 ном} есебінде ш фазаны жиынты уатын , ал слба бойынша байланыстырылын толы емес ашы шбрыш шін– бір трансформаторды екіеселенген уатын алу ажет.

КТ типін тадау оны белгіленуімен аныталады. Егер есептік санауыш КТ-дан орек алса, онда U = 6,10,35 кВ шін, ашы толы емес шбрыш слбасы бойынша жаланан, екі бірфазалы НОМнемесе НОЛ типті трансформаторларды олданан орынды. Екі бірфазалы КТ бір шфазалы КТ-а араанда лкен уата ие, ал U =6-10 кВ бойынша шамамен екеуіні баасы бірдей.

Жлдызшаа біріктірілген ш бірфазалы трансформаторларды олдану кезінде, ВН нейтралды орам, нктесі ошаулану жадайында баылау аспаптарыны дрыс жмыс істеуі шін, жерге ендірілуі тиіс. U=110 кВ жне одан жоары мндер шін НКФкаскадты трансформаторлар олданылады.

 

 

Тізбекті есептеу параметрлері	Ток трансформаторыны каталогты мні	КТ тадау шарты
Uуст	Uном	Uуст Uном
S2	S2ном	S2.p S2ном

Аспаптарды электродинамикалы жне термиялы тратылыы жне кернеу трансформаторларыны тізбектерін шиналауы бойынша оларды блек камераларда орналастыру шарты негізінде жргізу ажет емес.