Азіргі білім жйесін жаартуды зекті масаттары мен міндеттері

азіргі білім беружйесіні масаты—бсекеге абілетті маман дайындау.аз.ы білім беруді дамытуды 2011-2020 ж. арналан мем.к бадарламасы жобасында аз.да оитындарды сапалы біліммен амт.ету,халыаралы рейтингілердегі білім крсеткішіні жасаруы мен аз. білім беру жйесіні тартымдылыын арттыру шін,педагог мамандарды мртебесін арттыру,ксіптік біліктілігін дамытуды амт.ету.

12ж.білім беруде педагог тмендегідей зіреттілікті игеруге міндетті

1.Арнайы зыреттілік-зіні ксіби дамуын жобалай білетін абілетті

2.леуметтік зыреттілік-ксіптік ызметімен айналысу абілеті

3.Білім беру зыреттілігі-пед. жне леу.к психологияны негіздерін олдана білу абілеті

121) Спорт жне дене трбиесi. аза халыны дене трбиесiне, оны шынытыруа, ептiлiкке, денсаулыты, кiл-кйдi ктеруге арналан осы кездегi дене трбиесi мен спорт нышаны ерте заманда-а халы кдесiне жараандыын кейбiр археол. деректер длелдейдi. 1970 ж. От. азастан обл-нда б.з.б. 4 — 3 -ларда тоызмала тастары табылды. Сол жылы Тараз -нан 30 км жерде археологтар тоызмала татасыны таса ашап салынан суретiн кездестiрдi. Трiк аандыы дуiрiнде азастан жерiнде кптеген алалар салынып, мдени орталытар бой ктердi. Кне Таразда ншi-кйшiлер, шабандоздар, сада тартушылар, балуандар, баса да кш нерiн крсетушiлер бас осып отыран. 7 -да Орта Азия мен азастан жерiн жаулап алан Араб халифаты ислам дiнiн уаыздаумен атар, шахмат (шатрандж) ойыныны таралуына, оны дамуына айтарлытай ыпал еттi. Сйтiп, кшпендi деп аталып келген аза халы дене трбиесiн, оны iшiнде спортты дамытуа кiл блгенi байалады. Ежелден сада тарту, бйге, сайыс, крес, аударыспа сияты спорт трлерiмен айналысан аза халы баса да спорт трлерiмен айналысу арылы здерiнi рухани байлытарын жетiлдiрiп, толытырып отыран. Халы зiне лайыты деп санаан лтты спорт трлерiн, р трлi дене жаттыуларын немi жетiлдiрiп келген. р руды, р жздi, рбiр хан мен бай-манапты, болыс-бектi з балуаны, з мергенi, з сйглiгi болан. Олар бйге-жарыстарда iрi руларды намысын ораан

аза халы арасында спортты дамуына р лт кiлдерiмен арадаы арым-атынасты ныаюы кп сер еттi. Мндай жадай, сiресе, азан ткерiсiнен кейiн берiк алыптасты. Алашы кезеде спорт пен дене трбиесi ебекшiлердi денсаулыын ныайту, жалпы гигиеналы мселелер, скери шынытыру даярлыын жасарту масатында жргiзiлдi. 1918 жылды 1-жартысында жмысшылар клубтарында гимнастикамен айналысатын йiрмелер йымдастырыла бастады. Халы аарту органдары мен комсомол йымдары ыруар жмыстар атарып, жастар кшiмен спорт аладарын, скери даярлы iсiне жаттыу ткiзетiн орындар жасады. 1920 ж. 1 азанда азастанны сол кездегi астанасы Орынбор -нда дене трбиесi нсаушылары жне йымдастырушыла-рымен скерге баратын жастарды спорта баулуа арналан курстар йымдастырылды. Оан жзден астам кiсi атысты. Оны те жартысынан кбi аза жастары болатын. Мнан со Атбе, Гурьев (азiргi Атырау), Орал, Верный (азiргi Алматы), Орынбор, Петропавл, ызылорда, Семей -ларында iрi спортты орталытар рылды. Сол жылдары Семей, останай, Жетiсу губернияларында спартакиадалар те бастады. йелдер арасында дене трбиесiн дамыту масатында 1925 ж. Семей -нда арнаулы спартакиада ттi. Дл осындай йелдер арасында спартакиадалар Орал, Петропавл, Алматы -ларында да йымдастырылды. 1928 ж. Петропавл -нда Бкiлазастанды 1-спартакиада з жалауын ктердi. Оан атысушылар футбол, жеiл атлетика, алашы (городки), азаша крес, баскетбол жне нысана кздеуден сына тстi. азастанда дене трбиесi мен спортты дамытуда 1931 ж. енгiзiлген “КСРО-ны орауа, ебек етуге дайын бол” (ГТО) деп аталан бсекелердi маызы зор болды. Бл жастарды спорта траты трде атысуына ммкiндiк бердi. Дене трбиесiнен лтты кадрлар даярлауа кiл блiне бастады.ж. Алматыда дене трбиесi техникумы ашылды. 1934 ж. респ. ведомствоаралы 1-спартакиада, Орта Азия мен азастан спортшылары арасындаы 1-спартакиада жне мектеп оушылары арасында бкiлазастанды 1-спартакиада ттi. азастан К(б)П-нi 1937 ж. ткен 1 съезi дене трбиесi мен спорт жне баралы ораныс жмыстарын кеейте тсудi атап крсеттi. 2-дниежз. соыс арсаында азастан спортшыларыны саны 150 мыа жеттi, оны iшiнде 30 мынан астамы аза жастары болатын. Соыс жылдарында скери-спорт кадрларын даярлауда кп жмыс атарылып, елiмiзде 1,5 миллиона жуы скери-спорт мамандары трбиелендi. 1945 — 56 ж. азастанда дене трбиесi йымдары ныайып, спорт кадрлары сiп шыты. 1945 ж. Алматыда дене трбиесi ин-ты (аза физкультура ин-ты) ашылды. 1946 ж. Шоыр Блтеклы “Спартак” оамы бойынша бокстан КСРО чемпионы атанып, аза жастары арасында бiрiншi болып спорт шеберi деген дрежеге жеттi. 1950 ж. азастан спорт йымдары рылды. 1959 ж. бл йымдар спорт федерациясы болып згертiлдi. 1951 ж. “Колхозшы” спорт оамы рылды. 1956 жылдан бастап “айрат” деп аталды. 1956 ж. Мскеуде КСРО халытарыны 1-спартакиадасы ттi. азастан спортшылары 1956 жылдан олимпиялы ойындара да атыса бастады. Тау шаышысы А.Артеменко 1956 ж. Италияны Кортина Д’Ампеццо аласында ткен 7-ысы олимпия ойындарында, ал Е.Кадяйкин Мельбурнда (Австралия) ткен жазы 16-олимпиялы ойындарда 3000 м-ге тосауылдар арылы жгiруден сына тстi. аза жастары арасынан шыан жеiл атлет .осанов 1960 10 м-лiк эстафеташылар жарысында кмiсґж. Римде ткен 17-олимпиялы ойындарда 4 жлденi иемдендi.

122)«Дені сау адам-табиатты е ымбат жемісі» деп тегін айтылмаса керек. Бірінші байлы- денсаулы дейміз.Біра осы сзді салмаын шынайы сезініп, тсінбейтін секілдіміз.
Бгінгі тада з туелсіздігін алан егеменді еліміз оcы баытта азастан мектептеріне жан- жаты дамыан, денсаулыы мыты, салауатты мір салтын мрат еткен дара тлаларды трбиелеуді басты талап етіп ойан.
азіргі кезде салауатты мір салтын сатау туралы кп айтылуда. Тіпті Елбасымызды Жолдауында да салауаттылыты мемлекеттік дегейде ола алу керектігі крсетілген. Бл жолдау келешек егемендікті кілтін стар жастарды болашаына апаратын алтын срлеу десе болады. Десе де осы салауатты мір салты дегенді ркім ралай тсінеді.
Салауатты мір салты дегеніміз- денсаулыты ныайту мен сатау, азаны дрыс дамуын амтамасыз ететін гигиеналы ережелерді орындау. Ол шін денссаулыа жаымсыз рекеттерден (нашаорлы, шылым шегу, ішімдік ішу, улы заттара уес болу) аула болу. Салауатты мір салтын сатау сонысымен баалы. Кне замандардаы ламаларды бірі Аристотель: «Жанды дене озалмаса леді» - деген екен. Міне, сол тжырымдама біз шін салауатты мір сруді негізгі ілімі болуа тиіс. Салауатты мір салтын стануда спортты рлі зор. Денсаулыа тек дене шынытыру арылы ол жеткізілуге болады. Дене озалысы адам азасын дамытып, жмыс істеу абілетін арттырады, ауруды алыстатып, мірді зартады. Денсаулы – адама табиатты берген е лы ндылыы.
Адам денсаулыын алыптастыру жне ныайту – медицинаны ана емес, сонымен бірге барлы оыту мен трбиелеу, білім беру жйелеріні негізгі масаты мен міндеті. Себебі, шкірт денсаулыыны жадайы оны оу лгеріміне, мінез-лына, арым – атынастарына тікелей сер етеді. Осы орайда мектептегі алашы сабаты 4-5 минуты гимнастика жаттыуынан басталса, ерте трып таза ауада жгіріп жне арнайы жаттыулар жасалса. Трлі спортты ойындар мен секциялара атысуды да артытыы болмас еді.Сйтіп, жан дниемізді байытып шынытырар едік.

123)і - сабатастыы бар білім беру бадарламалары мен р трлі дегей мен баыттаы мемлекеттік білім беру стандарттары жйесіні, оларды ртрлі йымдастыру ыты формадаы, типтегі жне трдегі білім беру мекемелерінде іске асырушы тарматарды, сонымен бірге білім беруді басару органдары жйесіні жиыны.

Орыс педагогі К.Д.Ушинский айтандай, азіргі заман талабына сай, р малім, з білімін жетілдіріп, ескі бірсарынды сабатардан грі, жаа талапа сай инновациялы технологияларды з сабатарында кнделікті пайдаланса, саба тартымды да, мнді, онымды, тиімді болары сзсіз. Бл жнінде азастан Республикасы «Білім туралы» Заыны 8-бабында «Білім беру жйесіні басты міндеттеріні бірі – оытуды жаа технологияларын енгізу, білім беруді апараттандыру, халыаралы аламды коммуникациялы желілерге шыу» деп атап крсеткен. Елбасымыз Н.. Назарбаев жолдауында айандай: «Болашата ркениетті дамыан елдерді атарына ену шін заман талабына сай білім ажет. азастанды дамыан 50 елді атарына жеткізетін, терезесін те ететін – білім». Сондытан, азіргі даму кезеі білім беру жйесіні алдында оыту рдісіні технологияландыру мселесін ойып отыр. Оытуды ртрлі технологиялары сарапталып, жаашыл педагогтарды іс – тжірибесі зерттеліп, мектеп міріне енуде.

124)
азастан Республикасында бiлiм берудi дамытуды 2005-2010 жылдара арналан мемлекеттiк бадарламасы туралы
азастан Республикасы Президентіні 2004 жылы 11 азандаы N 1459 Жарлыы

азастан Республикасы Конституциясыны 44-бабыны 8) тармашасына сйкес жне азастан Республикасыны бiлiм беру жйесiн дамыту масатында аулы етемін:

1. оса берiліп отыран азастан Республикасында білім берудi дамытуды 2005-2010 жылдара арналан мемлекеттiк бадарламасы (бдан рi - Бадарлама) бекiтiлсiн.

2. азастан Республикасыны кiметi бiр ай мерзiмде Бадарламаны iске асыру жнiндегi iс-шаралар жоспарын зiрлесiн жне бекiтсiн.

3. Орталы жне жергіліктi атарушы органдар, сондай-а азастан Республикасыны Президентiне тiкелей баынатын жне есеп беретiн мемлекеттiк органдар Бадарламаны iске асыру жнiнде шаралар абылдасын.

4. Бадарламаны орындалуын амтамасыз етудi баылау жне йлестiру азастан Республикасы Бiлiм жне ылым министрлiгiне жктелсiн.

5. азастан Республикасы Білім жне ылым министрлiгi жарты жылда бiр рет, есептi кезенен кейiнгі айды 25-кнiнен кешiктірмей азастан Республикасы Президентiнi кiмшiлiгiне жне азастан Республикасыны Yкiметiне Бадарламаны iске асыру барысы туралы апаратты сынсын.

6. Осы Жарлы ол ойылан кнiнен бастап кшiне енедi.

азастан Республикасыны
Президентi

азастан Республикасы
Президентіні
2004 жылы 11 азандаы
N 1459 Жарлыымен
Бекітілген

125)
лы наурыз айында азастан ресми трде Болон декларациясына осылып, Жоары білім беруді еуропалы аймаыны 47- мшесі жне еуропалы білім беру кеістігіні толы ылы мшесі ретінде танылан алашы Орталы Азия мемлекеті болды.
Болон процесіне осылан со азастанны жоары білім беру жйесінде елеулі згерістер болды.
1. азастанды жоары оу орындарыны азіргі тада лемні 650 университеті ол ойан Университеттерді лы Хартиясына осылуы орын алды. Бл отанды білім беруді еуропа стандарттарына жаындатуа ммкіндік береді. лы Хартияа 60-тан аса азастанды университеттер ол ойды.
2. Болон декларациясыны принциптеріне негізделген, мамандарды дайындауды штік моделі жзеге асырылды: бакалавр – магистр – PhD доктор.
азастан Республикасыны білім беру жйесіні жадайы мен дамуы туралы лтты баяндаманы мліметтері бойынша магистранттарды дайындау елімізді 118 университетінде жргізіледі, онда 32 527 адам білім алады, оны ішінде 16 220-ы мемлекеттік тапсырыс бойынша оиды. Бітіру кезінде магистранттарды 92%- ы орап шыады.
Жетекші шетелдік жоары оу орындарымен серіктестікте 16 жоары оу орнында PhD докторларын дайындау жргізіледі. 2014 жылы докторанттар саны 2063 адамды рады.
3.Жоары оу орындарыны оу процесіне озы технологиялар мен оыту жйелері енгізілді: барлы жоары оу орындарына оытуды кредиттік технологиясы енгізілді, 38-інде ос дипломды білім беру, 42-інде ашытытан оыту жзеге асырылады. Дублин дексрипторларына сйкес модульдік білім беру бадарламаларын, силлабустарды зірлеу жзеге асырылуда, лтты біліктілік шебері рылды.
4. Студенттерді академиялы тырлыы аясында сынаты бірліктерді айта есептеу негізіне ECTS (European Credit Transfer System) абылданды, ECTS бойынша жаа нсаулы (2015 жылы 14-15 мамырда Ереван конференциясында білім министрлерімен бекітілген) енгізілуде.
5. Р БМ профессор-оытушылар рамы мен студенттерді академиялы мобильділігіне аражат бледі, сондай-а жоары оу орындары тарапынан да академиялы мобильділікке аражат блінеді.
Болон процесі жне академиялы тырлыы орталыыны 2014 жылы ресми мліметтеріне сйкес 52 жоары оу орны 1726 шетел алымдарын шаыран (2013 жылы – 1 533 адам, 2012 жылы – 1 349 адам, 2011 жылы – 1 717 адам, 2010 жылы – 418 адам, 2009 жылы – 389 адам).
Еуропа мемлекеттерінен – 785 алым, Шыыс Азиядан – 85 алым, Отстік Шыыс Азиядан – 32 алым, АШ-тан – 140 алым, Ресей Федерациясынан – 498 алым, Беларусь Республикасынан – 28 алым, баса мемлекеттерден – 158 алым шаырылан. Шетелдік оытушылар мен кеес берушілерді шаыру мемлекеттік тапсырыс аясында жне жоары оу орныны бюджеттік емес аражаты есебінен жзеге асырылады.
2009 жылдан 2014 жылдар аралыында барлыы 6927 шетелдік алымдар мен кеес берушілер шаырылан.
Академиялы тырлыты дамыту масатында 2014 жылы жоары оу орындары шетелге 1 семестрден кем емес мерзімге 805 студентті жіберді. Оны ішінде 740 адам Еуропаа, АШ-а – 52, Шыыс Азияа – 12, Ресей Федерациясына – 1 адам барды. Мемлекеттік бюджет есебінен 2014 жылы шетелде 616 бакалавр жне 189 магистрант білім алды.
Ттастай аланда, р трлі мамандытар бойынша 2011 жылдан бастап академиялы тырлы бадарламасы жзеге асырылан кезеде бакалавриатты 1520 студенті жне 1042 магистрант шетелде білім алан.
6. Саластырмалы критерийлер мен діснаманы зірлеу масатында сапаны амтамасыз етудегі еуропалы ынтыматастыа кмектесу шін Р БМ Аккредиттеу агенттіктеріні лтты тізімін рды, оны ішіне Білім беру сапасын амтамасыздандыру туелсіз азастанды агенттігінен (БСА - IQAA) баса таы бір лтты жне 8 шетелдік агенттік енді. 2009-2015 жылдар аралыында БСА 50 жоары оу орнын институционалды аккредиттеуден жне 1100 бадарламаны аккредиттеуден ткізді, лемні 25 мемлекетінен 153 шетелдік сарапшы, 1100-а жуы отанды сарапшы, оны ішінде 190 студент пен 200-ден аса жмыс берушілер шаырылды. Агенттікте Жоары білім беруді еуропалы кеістігінде жоары білім беру сапасын амтамасыз етуге арналан стандарттар мен нсаулытарды аккредиттеу стандарттарымен йлестіру жмыстары жргізілуде.
2014 жылы лтты баяндама мліметтері бойынша, жалпы 115 жоары оу орныны 66-сы (57%) лтты институционалды аккредиттеуден тті.
Халыаралы мамандандырылан аккредиттеуден жоары жне жоары оу орнынан кейінгі білім беруді 139 мамандыы бойынша 22 азастанды оу орны (19%) тті.
Институционалды жне бадарламалы аккредиттеу стандарттарына сйкес сапаны амтамасыз етуді ЖОО-ішілік жйесін ендіру жне ЖОО-ны ызметін сырты баалауа студенттер мен жмыс берушілерді тарту жзеге асырылып, жмыс берушілер мен студенттер атарынан сарапшыларды кеейтілген базасы рылуда.

126)Мен "Интеллектуалды лт - 2020" лтты жобасы идеясымен бліскім келеді. Оны негізгі масаты - азастадытарды жаа формацияа трбиелеу, азастанды бсекелестік абілетті адам капиталына бай елге айналдыру",- деді Н. Назарбаев. Президентті айтуынша, "жоба леуетті ш жадайды ескеруге тиіс". "Бірінші жадай білім беру жйесіні инновациялы дамуына атысты",- деп атап тті ол. Жобаны жзеге асыратын екінші басты мселе, елбасыны айтуынша апаратты революция болуа тиіс. "Біз бл салада айтарлытай артта алды",- деп атап крсетті Н. Назарбаев. Атап айтанда, президент "Алматыда апаратты технология паркі базасында жетекші жоары оу орындарыны атысуымен, шетелден е здік деген мамандарды тартумен лкен айматы университет руды" сынады. "Жобаны жзеге асыруды шінші баыты ретінде жастарды рухани трыдан трбиелеуді атап туге болады",- деді президент. Н. Назарбаев.

127)
128)«Нрлы кш» - азастан мемлекеттік бадарлама.

Басты масаты – ресми, аса тілмен айтанда этникалы кшіп келушілерді, жылы шырай беріп айтса шеттегі андастарымызды, сондай-а еліміз аумаында ебек ызыметін жзеге асыру шін келген азастанны брыны азаматтарын; олайсыз аудандарда тратын трындарды тымды оныстандыру жне оларды жайасуына жрдемдесу. «Нрлы кш» бадарламасы арадаы зіліп алан тінді жалап, тиылып ала жаздаан кшті тиегін айта аытса игі.
Бадарламаны іске асыруа 2009-2011 жылдара 197 795,6 млн. теге, оны ішінде осымша 118 073,7 млн. теге арастырылып отыр. Біра жзеге асыру 2010 жылдан басталмашы.
Алматы кші-он комитетіні мліметінше, Астана мен Алматы алаларына «Нрлы кш» бадарламасы бойынша оныстандыру жргізілмеуі де ммкін. йткені трын й ымбат, блінетін жер телімі тапшы. Ал нары баасынан тмен апен, кімдік тарапынан берілетін жалдамалы птерлерді мселесі зір шешілмейтін трі бар.
Есесіне зге облыстар бойынша оныстандыру жргізілмек. сіресе, облыс орталытарында, жмыс орыны жеткілікті алаларда, шекараа іргелес елді мекендерде, ауылды елді мекендерге оныстандыруа кіл блінбек.
«Нрлы кш» бадарламасы бойынша барлы кшіп келушілерді трын ймен амтамасыз етіледі делініп отыр. Трын жайлар жергілікті атарушы органдарды коммуналды меншігіндегі трын й есебінен лестіріледі. Кейбір айматарда оралмандарды шоырландырып оныстандыратын алашытар салынбашы. Оларды арызын айтару шін оралмандара «азастанны трын й рылыс жина банкінен» 4 пайызды млшерде кредит беріледі. Оны айтару шін жмыспен амтылады, ксіппен шылдануа аржы блінеді.

129)2009 жылы халы санаы бойынша азастан Республикасыны халы 17 200 000 санына те болды, ал 2011 жылды 1 атарына 16 441 959 адамды рады. 2010 жылды басында халы саны 16 204 617 адам болатын

Оны ішінде, 8763,9 мы (57,3%) адамды алалы трындар, 7537,5 мы адамды (42,7%) ауылды трындар рап отыр.
Халы санаы – демогра­фия­лы жне леуметтік деректерді жинауды, орытуды, баалауды жне талдауды бірыай дерісі. азірде халыты назар аударып отыраны мселесі – леуметтік жа­дайлар. Халы санаыны н­ти­жесінде трындар мемлекеттен леуметтік мселелер бойынша кмек ктеді.2009 жылы Р лтты халы санаыны нтижелеріне республикада азатарды е тыыз шоырланан жері — ызылорда облысы екенін атап тті. азастанда саны бойынша нерлым кп болып табылатын азатар, орыстар, збектер, украиндар, йырлар, татарлар жне немістер, оларды лесіне елді 95, 6 пайыз халы жатады.

130)азастан халы Ассамблеясы — 1995 жылы 1 наурызда азастан Республикасыны Президентіні Жарлыымен рылан Мемлекет басшысы жанындаы консультативті-кеесші орган.[1] Ел Президенті Н.. Назарбаев азастан халы Ассамблеясын ру идеясын алаш рет 1992 жылы Туелсіздікті бірінші жылына арналан азастан халыны бірінші форумында жариялады. Мндай институтты ру ажеттілігі саяси трыдан, сондай-а жаадан рылан, туелсіз, полиэтносты, поликонфессиялы мемлекетті траты дамуы трысынан туындаан еді. Аталан бастама мдениет аралы диалогты ныайтуды жаа кезеіні негізін алап, этносаралы атынастарды дамыту мселелерін жоары дегейде шешуге ммкіндік жасайтын лемдік тжірибедегі ты баыт болып табылды. Жиырма жылды тарихында Ассамблея арынды дамып, елеулі згерістерді бастан кешірді. Оны дамуы барысында Н.Назарбаевты этносаралы толеранттылы жне оамды келісімні азастанды лгісі алыптасты. Осы жылдар ішінде азастан халы Ассамблеясыны институционалды рылымы ныайып, оамды йыстырушы леуеті толысты, ол халы дипломатиясыны маызды кретамырына айналды. Бгінде Ассамблея ел Президенті Траалы ететін конституциялы орган болып табылады. Бл оны ерекше мртебесін айындайды.