Танымды іс-рекетті дамуы

1) Сенсорлы трбие

- «айда?» деген сраа жауап беруге йрету. Таныс жне лкендерді фотосына арап.

- Таныс емес жердегі заттармен таныстыруа йрету. (уырша айда?)

- Заттарды бейнесі арылы тану.

- 4-5 рамды геометриялы фигуралардан р трлі пішін рай алу.

- демі иірімдерді, геометриялы фигураларды салып аятауды йрету.

- Ттас контура жне контурсыз толытыруды йрету.

- Блшектерден ттас денені растыру (конструктор, рама ойыншытар).

- Суретке арап, іс-рекетті айта білуге йрету.

Клем

- 3-4 градациялы клемді: те лкен, лкен, кішкентай, те кішкентай.

- Заттарды клеміне арай топтастыруды йрету.

- Клемні параметрлерімен таныстыру: зындыы, биіктігі, ені.

- йлерге дл келетін шатырларды орналастыру, 4-5 клемдік заттарды орапа тыып жасыру.

Пішін

- Заттарды пішінін айыра алуа йрету (шар, куб, кірпіш немесе кесек тріздес).

- Ттас геометриялы фигураларды айыра білуге йрету.

- Сйлете отырып аптап кубиктерді, шариктарды, кірпіштерді алдыру.

Тс

- Тстерді бірдей заттарды айту (бірдей, бірдей емес), заттарды тсін атау, ал одан кейін затты тсімен атау (жасыл ияр, а кубик, сары шкаф, ызыл алма).

- Заттарды тстерін берілгені бойынша топтастыру (ызыл, сары, ара, кк). Оларды ін айыру.

Кеістік туралы тсінігі

- зіні денесінен кеістікті бадарлай білуі.

- Кеістіктегі мынадай баыттарды бадарлай білуді йрету: астында, стінде, о жа, сол жа, алыс, жаын, алдында, артында.

- Кеістіктегі баыттар: аазды бетіні о жаынан, сол жаынан.

Ттастай абылдау

- 4-5 блімді иылан бліктерден, ттас біррамды ойыншы рай білуге йрету (матрешкалар, кубиктер, бшкелер, т.б.).

- ртрлі заттарды блшектерін кре алу.

Тактикалы озалысты абылдау

- Тактикалы озалысты абылдау арылы затты сын-сапасын анытау: (атты – жмса, жылы - суы), аптаы затты атап алу: «Суыты ал», «атты ойыншыты ал».

- Ойыншыты атап алуды жаластырып йрету: «Балыты ал», «оянды ал», т.с.с.

2) Тыдап абылдау

- Дауыс арылы туан жне таныс адамдарды ажыратуа йрету: «Кім шаырды?»

- Музыкалы аспаптарды тыдауа йрету.

- лкендерді интоннация ойып сйлеген сзіне йрету (еркелету, рсу, срау, лепті).

- Сыбырлы сзді тыдауа йрету.

- Жануарлар мен старды дыбысын ажыратуа йрету: «Кім айайлады?», ккек, блбл, тиісті суреттерді крсету.

- р трлі дыбысты сзге йрету.

- лкендерді сйлеп транын не н айтуын арайлауа йрету.

- нні аырын не баса трін сезе білуге йрету.

- ртрлі дыбысты ажыратуа йрету: жабыр дыбысы, аан поезд дыбысы, машина, ша, боран дыбыстары.

- Дыбысты биіктігін ажыратуа йрету (биік, орта, тмен).

- Керекті дыбысты пайдалануа йрету.

3) Кркемдік-бейнелі ойлауды сатау.

- Практикалы ойынды тапсырмаларда пайдалануа йрету.

- ртрлі иын жадайды практикалы тжірибе арылы олдану: ойыншыты алу, аашты пайдалану.

- Затты тсіне, формасына, лшеміне, салмаына, температурасына арап салыстыруа йрету.

- Басты белгісіне арап затты жеілдетіп йрету.

- Классификациялы затта тапсырмада орындау (санасы, функционалды белгі);

- р топтаы блінген затты класы арылы блуге йрету.

- Сз бен имылды сйкестіруге йрету.

- Болан жадайды себебіне тоталып йрету.

- Орындалатын жадайды кезегін анытап йрету.

- иын практикалы тапсырманы жоспарлап барып йрету.

4) Санды кзарастар алыптастыру

- Толан бос санны ажыратып йрету, сз арасында толан – бос сзін олдану.

- Топтаы бір затты ажырату арылы йрету.

- Бір трдегі заттар тобын рып, бір не бірнеше затты ажырата білу.

- Кп жне аз маынасын форматтау.

- «анша?» деген сраты тсіну.

- «Неше? анша?» маынасын тсіну.

- Бір топты екінші топпен салыстырып йрету.

- Бір затты лкен, кіші, тзу, бірдей оймай ртрлі ойып йрету.

- Затты саны оны лшеміне арамайды жне пішініне, тсіне, орналасуына арамайтынын йрету.

- Затты санауа жне барлы санын атауа йрету (5, 10).

- Бейнелік арауда затты санын анытауа йрету.

- Затты дауыстап санауа йрету.

5) оршаан ортамен таныстыру.

- Баланы айналадаы адамдармен таныстыру: ата, ана, ке, аа, апа, апай, оларды бала міріне атысы, зі жайлы: аты, тегі, жасы, мекен-жайы, тр сипаты жне т.с.с.

- Адамдарды мамандытар арылы бліп йрету: дрігер, шаштараз, сатушы, малім.

- Физикалы жне кіл-кй жадайына арап ажыратуа йрету: арны ашты, шаршады, ауырды, уанды, жылады, клді жне т.с.с.

- Табиат жадайы туралы тсінік беру: ыс, ар жауып тр, ысты, жабыр жауды, ар еріді (кктемде), жапыра тсті (кзде). Жануар мен стар туралы тсінік алыптастыру тлдері арылы: сиыр – бзау, бие – лын, ит – кшік.

- Зат пен жиаз туралы тсінік алыптастыру (киім, ая киім, ыдыс, жиаз).

- Ккніс пен жемістермен танысу: сбіз, сарымса, ияр, ызана, картоп, ыры жапыра, шалан; алма, алмрт, апельсин, лимон, банан. Тірі табиатты ажырату: гл, ааш, саыраула.

- Мерзімдерді ажыратуа йрету: таерте, кн, кеш, тн.

- Жыл мезгілдерін ажыратуа йрету: жаз, ыс, кктем, кз.

- Уаыт мезгілін ажыратуа йрету: тез, кп уаыт, баяыда, кеше, ерте.

Тілді дамуы

1) Белсенді гимнастика ткізу:

· Клуге ерінді созу, ерінді ттікше ылу, ыса ауызды ашып тісті крсету;

· Беске дейін тілді ауызда озалтпай тру, саат тіліндей тілді озалту, ерінді саат тілімен жне керісінше жалау.

· Дыбыстар жинаын з туан тілінде дыбыстап айту.

· рлеу абілетін арттыру: шар рлеу, кбелекті рлеу.

2) лкендермен араласу кезіндегі кіл-кй жадайындаы реакцияны алыптастыру.

· Жымию мен клуді білу.

· Дифференциялы кіл кйді дауыс арылы «таныс» жне «бтен» лкен адамдарды форматтау.

· Ойын ткізу - клкі тудыратын, лкендерді жымиюымен баланы кіл-кй жадайын стау.

· Балада бар ойыншытарды атымен таныстыру.

· Бйрыты тсінуге жне орындауа йрету: «Машинаны алып кел, бері кел, далаа ойнап кел», «Машинаны алып кел, ол стел астында».

· Баланы имыл мен сзді маынасына сйкестендіруге оыту.

· Грамматикалы олданысты дамыту, сзді рылыстыыны сйкестігін тсіну, атау септігінен баса сратара жауап беру: «Крсетші, анам машинаны айда ойды?» «Сен олыды немен сртесі?»

· Бір нрсені бірнеше имыл жасайтынын тсіну (ит йытап жатыр, отыр, жгірді).

· Бір істе баса істі де жаластыруа йрету (жр, тота).

· Болымды, болымсыз етістіктердегі бйрытарды ажыратуа йрету (секір – секірме, ал - алма).

· Сз орын жаа сздермен, зат есіммен, етістікпен, сын есіммен толытыру.

· Зат есімді етістік пен сын есімге байланыстыруды йрету.

· Баланы белсенді сздік орын сын есіммен толтыру, тс маынасына байланысты (ызыл, кк, сары, жасыл), рамы (ттті, ащы), лшемі (зын, ыса, лкен, кіші).

· Баланы белсенді озалысында есімдік, стеу, сан есім, шылау осу арылы (онда, стінде, астында) йрету.

· Жалыз жне кп санды маынаны етістік пен зат есімге дифференциялай білу.

· Жаын маынадаы етістіктерді дифференциялауа йрету (жуу, ол жуу, кір жуу).

· Етістікті дифференцирлау, арама-арсы маынада (ки – шеш, аш - жап). ткен шатаы етістікті олдану арылы (жинаан, жуан).

· олданыста есімдікті (мен, ол, сен, біз) олдану.

· Баланы сра оюа йрету: «Кім? Не? айда? Неге? ашан?»

· зіні балаа деген тілек тінішімен сраыды форматтау: «Машина бер», «Сенімен ыдырып келейін».

· Тапа жаттау (Аяына дейін жеткізу).

· 4 тарматы ле шуматарын, н жаттатызу.

· лкендерді кмегімен суреттегі таныс ертегілерді дрыс жеткізе білуге дамыту.

· Егер баланы ттыпасы болса, ересек адам зіні сзіне мият болуы тиіс. Олармен мнерлі сйлеу, оны тілмен дрыс интонация ойып, сз немесе сйлем балаа лкендермен жетеді. Бірінші суретті лкендер атап крсетеді, одан кейін бала артынан айталайды.

· Суретте бейнеленген маына, одан кейін тапа баланы кішкентай сйлемі бар гімесі егер суретте стел немесе т.б. бейнеленсе онда бала «Бл й, бл стел» дейді.

· Таныс суреттерге арап сратара жауап беруге йрету.

· Ересек адам срайды «Кім доппен ойнайды?» Бала мынадай жауап беруі тиіс: «ыз доппен ойнап жатыр».

· Баланы з бетімен суретті бейнелеуге, сауатты сйлеуге, сз байланысын дрыс айтуа, есімдік пен стеуді дрыс олдануа йрету.

· Баланы з бетімен зіні мірі туралы гімелеуге йрету.

· н айтуа йрету.