Танымды дерістерді дамытуа арналан ойындар
«Менімен айтала»
Масаты: моторлы координацияларды дамыту
Ойынны сипаттамасы:
Жргізуші-педагог. Ол андай да бір санама айтады жне бір уаытта ритмді трде айталауа имылдар жасайды: тізесін шапалатайды, олдарын ктереді, басын изейді. Бала имылды тура айталауы керек. Белгілі бір нтиже жетістігі арылы педагог имылдар тртібін згертеді. Бала згерісті байап, згеруіне сйкес имылдарды орындауа тырысу керек. Егер бала мны да орындаса, онда ол жргізуші болады.
сыныстар: санаматы алдын ала жаттап алу керек.
«Кім кп біледі?»
Масаты:сйлеу мен ойлауды дамыту
Ойынны сипаттамасы:
Балаа андай да бір етістік (мысалы - ашу) сынылады, ал бала осы рекетті орындайтын заттарды, кп объектілерді айтуы керек. Мысалы, аша алады: л бала, ст жне т.б.
сыныстар: тапсырманы біраз трлендіруге болады, егер тек зат есімді ана емес, сонымен оса сын есімді тадауды сыну, мысалы: тез, аырын жгіру жне т.б.
«Есіде саталан бойынша сипатта»
Масаты: есте сатау, зейінді дамыту
ажетті лайытау: уырша
Ойынны сипаттамасы:Педагог балаа уырша крсетеді. 30 секунд ішінде оны мият арау керек жне те са блшектерді есте сатауа тырысу керек: ол не киген, шашыны, кзіні тсі андай жне т.б., сосын педагогты сраына жауап береді.
сыныстар: осалы сратарды иыншылы туындаан жадайда ана ойылуы керек.
«Аквариум»
Масаты: тактильды сезімдалдыты дамыту, ысымды шешу.
Керек рал-жабды: су йылан ыдыс, тймелер.
Ойынны сипаттамасы:
Педагог ыдыса 2-3 тймені салады да, балаа бл «аквариум», ал тймелер – «балытар» деп тсіндіреді. Осыдан кейін балаа таы бірнеше «балытарды» «аквариума жіберуін» срайды. Сосын балаа кзін жмып, «аквариума» олын салып, одан «балытарды» табуды срайды, «аквариумда» басынан жрген.
сыныстар: бала «балытарды» таныаннан кейін, оларды санын кбейтуге болады. Сумен зара рекет ету баланы зіндік дамуы шін те маызды: олай болса, ол ысымды тсіреді жне тйсік арсеналына байытады.
«Сірікеден жасалан рнек»
Масаты: ырыты зейнін, есте сатауын, са моторикаларын, кеістік абылдауын дамыту
Керек рал-жабды:3 сіріке
Ойынны сипаттамасы:
Педагог сірікені алаанына салып, сосын араластырып, стелді стіне тастайды. Баламен бірге пайда болан фигарларды арайды: сірікелер алай жатты?
Сірікелерді штары ай жаа арайды?
Сірікелер біріні стіне бірі жатыр ма?
Педагог баладан зі сірікеден туындаан фигаруны жасауын срайды. Осыдан кейін екі рнекті де ааз бетімен жабады. Балаа есте сатауы арылы бірінші фигураны айта есіне тсіруін, бірінші фигураны аасын (пкесін) табуын тінеді.
сыныстар: бала шін бл тапсырма иын болуы ммкін, сондытан ересек адам алдымен барлыын зі имыл-рекетін дауыстап айтуы керек.
Осылай ойынды бірнеше кезеге бліп, кейін толы ойын руа болады.
«лкен кз»
Масаты: кріп есте сатау абілетін дамыту
Керек рал-жабды:2 топтара диффернциацияланан суреттер
Ойынны сипаттамасы:
Дифференциацияланан топтар бойынша суреттерді педагог атара ояды. Балаа суреттер 10 секунд ішінде крсетіледі. Ал сосын ол есінде саталан суреттерді айтып беруі керек. Содан кейін айтадан 10 секунда таы суреттер крсетіледі. Балаа суреттерді рет-ретімен есте сатауын срайды. Осыдан со педагог балаа екі-ш суретті орнын ауыстырып айта 10 секунд уаыта крсетеді. Бала андай суреттерді орны ауысанын, оларды з орнына оюы керек.
сыныстар: педагог ойына белсенді атысады. Бала барлы имылдарды мегергеннен кейін педагог дейі баланы «шатастыру» шін, ате жібереді. Мысалы, «аспан» деп, «жерді» рекетін крсетуі ммкін.
«Сипап сезіп тап»
Масаты: зейінді, есте сатауды дамыту.
Керек рал-жабды:ойыншытар
Ойынны сипаттамасы:
Балалара бірнеше ойыншытар беріледі. Педагог балалара андай да бір ойыншы туралы айтады. Балаа бірнеше сратар оюа болады, егер ол млде андай ойыншы туралы айтылып транын тсінбеген болса, сосын ол блмеден сол ойыншыты табуы керек.
сыныстар: андай да бір ойыншыты сипаттау кезінде болмашы блшектерден немесе жанама белгілерден бастааны жн. Мысалы, бл ойыншыпен ыз балалар ойнаанды жасы креді деп айтуа болады.
«Суреттерді жина»
Масаты: ойлау, олды са моторикаларын дамыту.
Керек рал-жабды: андай да бір зат бейнеленген, бірнеше блікке блінген карточка.
Ойынны сипаттамасы:
Балаа стелде жатан блшектерден суреттерді жинап, одан бір зат жасауын срайды.
сыныстар: кіші жастаы балалара арапайым ірі бейнелері бар суреттер беріледі.
«Сипап сезіп тап»
Масаты: олды са моторикаларын, тактилді сезімталдыын дамыту.
Керек рал-жабды: «керемет» ап, ртрлі са заттар, кзге таылатын таыш.
Ойынны сипаттамасы:
«Керемет» ына она дейін лкен емес заттар салынады. Бала оны ішінде не жатанын сипап табуы керек. Тапсырманы орындауа 30 секунд беріледі. Кім кп заттарды атайды сол жеімпаз атанады.
сыныстар:кіші жастаы балалара апа салынатын заттар алдын ала крсетіледі. Тексерілу кезінде баса атысушылар оны жауабы дрыс екеніне кз жеткізу шін бала тапан заттарыны крсетуі керек.
«аламаушылы»
Масаты:имыл-озалыс белсенділігін, ойлау процестерін дамыту.
Ойынны сипаттамасы:
Тапа оыанда бала соан сйкестендіріп имылдар жасайды.
Мына л бала, мені танысым (балалар адымдайды)
Кеше йден ашып кеткен (балалар жгіреді)
Оны жуынысы келмейді (бастарын изейді, сосын жууынуды крсетеді)
Киінуге, (киінуді крсетеді)
Жинауды (сыпыруды крсетеді)
Жеу мен ішуден жалытым (тама жеу жне ішу процесін крсетеді)
Жне рахмет айтудан (иіледі)
Пианинода ойнауды (пианинода ойнауды крсетеді)
Ананы олынан стап салматы жру зеріктіреді (жру)
Кшеде бір саат ыдыранды .
йде алым келмеді (бастарын изейді)
Кеше йден кеттім (Жріс)
Ол жападан жалыз (олымен шебер жасап крсетеді)
Ол жел сияты еркін (сты шуы)
Не алайды, соны алайды (Жармасатын озалыс)
аламаса - алмайды (Жиіркенішті озалыс)
Ол келе жатыр, келе жатыр, міне оан (Жріс)
Жалыздытан зерікті (басын тсіру)
Кім оны олын алады? (иытарын имылдатады)
Кім зерігуді ертегімен ктереді? (имылын келтіру «балапандарды»)
Ешкімге сйлегісі келмей.
Ол тама ішіп, йытаысы келді (тама ішу мен йыны крсету)
Анасын кргісі келді («бинокль»)
Тіпті гамманы да
атты, уанышты ойнаысы келді (кйсандыта ойнауды крсету)
Мнда мені таныс лым ой
айтадан артына брылды (жріс)
Брын шыдамаандарды,
аламаушы алады (келісу белгісіне бас изейді).
сыныстар: мндай ойындар балалара найды, олар баланы жалпы дамуына кмектеседі. Ерекше мтаждыы бар балаа бірінші кезде ересектер барлы рекетті орындауын талап етпей, брін рекеттерді зі крсетуі керек, бала зіне наан, есіне саталан жне т.б. рекеттерге осылады.
«Жалпыны тап»
Масаты: ойлауды дамыту.
Керек рал-жадбы: кез келген заттарды атауы немесе бейнесі бар каточкалар.
Ойынны сипаттамасы:
Педагог екі карточка крсетеді, ал балалар осы заттарды андай жалпы састытары бар екенін айтуы керек. Мысалы, ша пен машина. Екеуі де адамны олымен жасалан, жре алады, олар темірден жасалан, олар шін жанар май – бензин, дрілдетер кезде екеуі де шуылдайды жне т.б.
сыныстар:кей жадайларда балаа бірінші кезде жалпы састыы жо заттар сынылады, жргізуші балаларды іс-рекетін туындаан сратармен асиеті, лшемі, осы заттармен рекетін ынталандыру керек.
«лып»
Масаты: са моторикаларын дамыту.
Ойынны сипаттамасы:
Педагог тапа оиды, ал балалар белгілі бір имылды орындайды.
Есікте лып ілініп тр.
Оны біреу аша алады?
Тартады...
Брылайды...
Тоылдатады...
Ол ашылды!
сыныстар: бірінші кезде міндетті трде ересектер атысуы керек.
«Алма»
Масаты: зейінін шоырландыру абілетіне йрету, крген апаратын шоырлану іскерлігі; сас заттардан ерекшеленетін белгілерді табу.
Керек рал-жабды: 3 бірдей алма.
Ойынны сипаттамасы:
- Бл алма. Оны назар ойып араыз, оны тсін, датарын, тамыршытарын есіе сатауа тырысыыз. Сосын мен сені алмады аламын, оны басалармен араластырамын, сосын сен з алмады табуы керек.
Балаа алманы зерттеуге 3 минут уаыт беріледі. Содан кейін педагог алмаларды араластырады. Сосын бала з алмасын іздейді. Бала з ламасын тапаннан кейін барып педагог балаа з алмасын береді.
сыныстар: бастапы кезде бір-бірінен тсі, лшемі бойынша ерекше айырмашылыы бар алмалар алу керек. Сосын ары арай крделендіруге болады.
«лаыды тріп тыда» (1 нса)
Масаты: есту белгісіне зейінін шоырландыру абілетіне йрету; тыдау жне есту іскерлігі.
Ойынны сипаттамасы:
Тыныш блмеде педагог бала зі ести алан (терезе сыртындаы шуылдар, форточканы сыыры жне т.б.) дыбыстара келтіруді срайды. Бала бала барлы естіген дыбыстарын айтып шыады.
сыныстар:егер бала тапрсыманы орындай алмаса, онда педагог шуылда жадай туындатады, мысалы, алдын ала дайындалан аазды, целлофанды шыырлатады.
«лаыды тріп тыда» (2 нса)
Масаты:есту белгісіне зейінін шоырландыру абілетіне йрету; жаа жадайда дыбыстарды тыдау жне есту іскерлігі.
Ойынны сипаттамасы:
Осы жолы ойынды шулы (ойын) блмесінде немесе кшеде ткізу керек. Педагог баладан естіген дыбысты келтіруді срайды. Бала естіген дыбыстарын кп айтып шыу керек. Баланы назарын жаа жадайда трлі дыбыстара аудару керек.
«Мені айтанымды жне крсеткенімді жаса»
Масаты:ересекті дифференциациялаан тапсырмасына жаттыу.
Ойынны сипаттамасы:
Педагог ртрлі имылдар жасайды жне оларды атайды.
(«О ждырыымды ысамын, сол олыммен желкемді асимын, мрынымны шын стаймын, терезеге брыламын ...»).
имылды жартысы ауызша сипаттамамен сйкес келмеу керек.
Бала тапсырманы «дрыс» орындауы керек, ал «дрыс емес» орындамауы керек.