Аятарды облитерациялы атеросклерозы жне эндоартерииті. Этиологиясы , патогенезі. Диагностикасы, емдеу принциптері. Профилактика.

Ая артерияларыны облитерациялы атеросклерозы – бл ая артерияларында атеросклеротикалы тймеда пайда болып,тамыр уысы тарылып, анайналым бзылысына жне жктеме кезінде, кейін тынышты кезде де пайда болатын ишемия (оттегі жетіспеушілігі) келетін патология.

Этиология:шылым шегу, жиі артериального ан ысымыны ктерілуі, андаы жалпы холестеринні жоары концентрациясы, арты салма(семіздік), ас озалысты мір салты(гиподинамия), ант диабеті, жаын туыстарында жрек-антамыр ауруларыны болуы.

Патогенез.Атеросклероз кезінде антамырларды тарылуы (стеноз) немесе толы бітелуі (окклюзия) болады.Тіндерге алыпты ан келуі бзылады. Артериялар 70%-тен аса тарыланда анайналысы трі жне жылдамды крсеткіштері атты згереді.Тіндерді оттегі жне оректік заттармен амтылуы жетіспеушілігінен оларды ызметі бзылады.

Клиника:500 немесе одан кем метр жргенде балтыр немесе сан блшыеттерінде пайда болатын лсіздік, кенет тотап кідіруге келетін аята пайда болатын ауырлы неемесе блшыеттердегі ауырсыну, сиратардаы теріні згеруі,абыршатануы,тктерді тсуі.

Диагностика.Тобы-иыты индексті анытау (тобы-иыты индекс – бл ая артерияларындаы артериялы анайналымыны адекваттылыын анытау параметрі);

-ая артерияларын дуплексті сканерлеу – науастарды скринингтік зерттеуді "алтын стандарты" (анытау жне динамикалы баылау);

-МСКТ- аорта жне ая артерияларыны ангиографиясы – операция алдылы тексеруді жне УЗДГ апараты жеткіліксіз кезіндегі "алтын стандарт" болып табылады;

-рентгенконтрастты ангиография.

Емі.

Консервативті терапия

Облитерациялы атеросклерозды ерте сатыларында консервативті ем крсетілген.Ол міндетті трде кешенді болуы тиіс.Сонымен атар,тамыр спазмын тудыратын барлы факторлар жойылуы керек. Толы емделіп шыуы шін шылым шегуден бас тарту шарт болып табылады. Физикалы белсенділікке кп мн беріледі.Асатыы бар науастар кнделікті 30-45 мин жруі ажет.Бл са артерияларды дамуына,блшыеттік кшеюіне,ауырсынусыз жру араашытыын кбейтуге септігін тигізеді.

Ауырсыну жне блшыетте ысылу пайда боланда жруді тотатып,басыласын кері жаластыру керек. Жиі велосипед тебу жне жзуді науастар жруге араанда жасы ктереді (біра оны алмастыра алмайды).Артериялы ан ысымын ктеру коррекциясы, анны холестерин дегейін,ант диабеті бар науастарда ант дегейін алыпа келтіру жргізіледі.са тамырлар тонусын азайтатын, эритроциттерді белсенділігін кшейтетін жне антамырларда тромб тзілуін болдырмайтын препараттар олданылады.Сонымен атар, физиотерапиялы,бальнеологиялы процедуралар,гипербариялы оксигенация олданылады.

Ая артерияларыны атеросклерозын хирургиялы емдеу.

Реконструктивті операциялар:

Рентгенэндоваскулярлы емдеу дістері. Рентген сулелеріні баылауымен арнайы жіішке ралмен сан артериясындаы кішкене тесу арылы (баса артериялар сирек) ая антамырларыны заымдалан блігіне ол жеткізе аламыз. азіргі заманы техника тамыр аймаын арнайы баллон арылы ішкі жаынан кеейтуге ммкіндік береді.Сонымен атар, ажет болан жадайда айталап тарылуды болдырмайтын жіішке металликалы каркас (стент) орнатуа ммкіндік береді.

Ашы оперативті араласулар. антамыры 7-9 см дейін бітеліп алан науастарда артерияны ішкі згерген абатын атеросклеротикалы тймедапен жне ан йындыларымен бірге (эндартерэктомия) алып тастайды. Артерия абырасында кальцийды жиналуынан пайда болатын окклюзивті процесс кшеюі болан жадайда анаысыны айналма жолы (шунт ою) немесе артерия блігін кесіп,синтетикалы протез немесе биоматериал ою жргізіледі.

Ампутация

Егер жргізілген емге арамастан заымдалан аяты ишемиясы жаласып, гангрена ршісе – бл ампутацияа крсеткіш болып табылады.Ампутация дегейі ата трде индивидуалды болуы керек жне аяты анмен амтамасыз етілуі ескерілуі керек.

Алдын алу

-Шылым шегуден бас тарту.

-Дрыс таматану, холестеринсіз диета.

-Физикалы белсенділік.

Ебекпен амту

Командировкалара,тнгі кезекшілікке,трып жмыс жасауа,суы жне ылалды жерлерде жмыс істеуге тиым салынатын рациональды ебекпен амтылу

Сра.

Аятардаы кктамырды ан айналымыны бзылыстары кезінде жалпы тжірибелік дрігерді диагностикасы жне жргізу тактикасы.Профилактика. Науасты жмыса айта алыптасуы

Венозды: 1 Кктамырды варикозды кееюі. Кктамырды блшы ет абырасы болмаандытан жиырыла алмайды. Алайда, анны табии тартылыс кші боландытан жоары яни жрекке арай мтылады. Бл кптеген факторларды арасында болады. Оларды бірі коммуникативтік (жаластырушы) веналардаы арнайы клапандар болып табылады. Беткей тамырлардаы анды тере тамырлара кері туіне жол бермейді. Тере кктамырлардан анны жоары ктерілуіні себептері:1)артериалы ан ысымы, ая блшыеттері жмысы. Блшы ет жиырылан кезде тере тамырларды итереді.2) тромбофлебиттер. Тромбофлебит деп кктамыр абырасында тромбты болуына байланысты абынуы. Сондытан бл ауру біратар жадайларда аяты варикозды ауруларыны асануы болып табылады. абыну кезінде томбофлебит асептикалы болып табылады, ол микробтарды атысуынсыз теді. Кбіне тромбофлебиті бар науастар аятарды ан айналысыны бзылыстарына келіп соатын аурулары жеткілікті болады. Бл созылмалы жрек жеткіліксіздігі, ауыр эндокринологиялы, онкологиялы ауруы бар науастар. Тромбты клеміне байланысты толы немесе жартылай жабылуы ммкін.Саылауды жартылай жабылуы аяты созылмалы венозды анайналымыны бзылысына келеді.Аяты ан айналамыны бзылуына келетін ауіп факторлар:

1. ант диабеті

2. Темекі шегу

3. Холестерин дегейіні ктерілуі

4. Липидті балансты бзылуы

5. А ктерілуі

6. 1 одан жоары дрежедегі семіздік

7. Аз озалыс жне т.б

Аяты ан айналымы бзылысын емдеу.

Аяты ан айналымы бзылысын емдеу бзылыс клеміне байланысты ем тадалады. Мамандар ажет зерттеулер жасап, патология себебін анытап содан кейін кешенді терапия дісін тадайды. Аяты ан айналымы бзылысы кезінде ан тамырларыны тонусын тмендететін ан айналымын жасартуа ыпал ететін гомеопатиялы жне флеботропты, лимфотоникалы, БАД препарттары таайындалады.

осымша емдік терапия ретінде абынуа арсы стероидты емес дрілер, антикоагулянттар, метаболикалы алмасуды тзететін препараттар, гирудотерапия таайындайды.

Сра.