Электрхимиялы жне химиялы коррозия

 

оршаан ортаны серінен металды блінуі коррозия деп аталады.

Коррозия металды блдіріп ана оймай блшектерді эксплуатациялы сипаттамаларына да кері сер етеді. оршаан ортаны серіне байланысты коррозия химиялы жне электрхимиялы болады.

Электрхимиялы коррозия сулы ерітінділерде, дымыл атмосферада орын алады. Бнда металл иондарыны ішкі иондармен байланысы тмен болады да, су молекулаларымен бірге металл бетінен оай ажырайды.

Металдан кеткен иондар иондарымен серлесіп гидроксид тзеді, ол суда ерімейді, сондытан оны тот деп атайды, ал оларды тзілу процесін –тоттану деп атайды.

Темірді тоттануы:

;

 

рылымына байланысты коррозия трліше пайда болады, біртекті металда – коррозия барлы бет бойынша біралыпты таралады, ал ртекті металда – бетті р жерінде тзіледі жне оны нктелік коррозия деп атайды. Нктелік коррозия ауіпті.

Химиялы коррозия ылал жо боланда металл мен газды ортаны серлесуінен туындайды. Коррозия німі – металл оксиді.

Коррозияа тзімді техникалы орытпалара хром млшері кп тот баспайтын болаттар жатады. Хром млшеріне байланысты оларды хромды жне хромникельді деп екіге бледі.

Хромды болаттар

 

Хромны млшері 13% (13÷18%) аз болмауы керек.

Коррозияа тзімділік бетте оксид ораыш жабыныны пайда болуына байланысты.

Тот баспайтын болаттара кміртегі оспайды, себебі кміртегі хроммен ерітінді тзіп оны карбидпен байланыстырады да, екі фазалы кйді пайда болуына сер етеді. Кміртегіні млшері нерлым аз болса, тот баспайтын болаттарды коррозияа тзімділігі сорлым жоары болады.

Ферритті класты болаттар 08Х13, 12Х17, 08Х25Т, 15Х28. Бндай болаттар кристалл аралы коррозияа тез шырай. Осындай аауды болдырмас шін аз млшерде титан осады. Ферритті хромды болаттарды механикалы асиеттерін арттыру шін, олара 2÷3 % никель осады. 10Х13Н3, 12Х17Н2 болатары агрессивті ортада жмыс істейтін, кп жктеме сер ететін блшектерді жасау шін олданылады. Ферритті болаттарды рылымы біртекті атты ерітінді тзілу шін термиялы деуден ткізеді, йткені оны коррозияа тзімділігі артады.

Мартенситті класты болаттар 20Х13, 30Х13, 40Х13. Ныайту жне босатудан кейін 180÷250oС температурада 30Х13, 40Х13 болаттарыны аттыы 50÷60 HRC те жне олар кескіш аспаптарды (хирургиялы), 400÷450oС температурада жмыс істейтін серіппелерді, трмыса ажетті бйымдарды жасау шін олданылады.

Аустенитті класты болаттар – жоары легірленген хромникельді болаттар. Хромникельді болаттар ышылды ортада коррозияа тзімді. Негізгі элементтері хром, никель.

Дефицитті никельді азайту шін оны бір блігін марганецпен (болат 40Х14Г14Н3Т) немесе азотпен (болат 10Х20Н4АГ11) алмастырады.

Аустенитті-ферритті болаттар 12Х21Н5Т, 08Х22Н6Т, оларды никельді немдеу шін хромникельді болаттармен алмастырады.

Аустенитті-ферритті болаттар жктеме кезінде коррозиялы жарылып кетуге шырамайды. Жарытар тек ана аустенитті блікте пайда болуы ммкін, біра ферритті бліктер жарытарды лаюын болдырмайды. Блме температурасында аустенитті класты болаттармен салыстыранда аустенитті-ферритті болаттарды аттылыы мен беріктігі жоары, ал иілгіштігі мен ттырлыы аз болады.

нерксіпте тот баспайтын болаттардан баса коррозияа тзімді орытпаларда олданылады, олар – никель негізді орытпалар. Хастелді типті орытпаларда 80% дейін никель, 15 30% молибден болады. орытпалар агрессивтілігі жоары ортада (айнаан фосфорлы немесе тз ышылды) коррозияа тзімді, механикалы асиеті жоары болады. Термиялы деуден кейін 800oС температурада орытпаларды беріктік шегі МПа жне аттылыы . Кемшілігі – кристалларалы коррозияа шырайды, сондытан бндай орытпаларда кміртегіні млшері минималды болу керек.