Мааланы зектілігі
Л-Фараби атындаы аза лтты университеті апаратты жйесін дамыту згеріп отыратын ішкі талаптара, жаа буындаы технологиялы платформаларды енгізуге сйкес жымды жмыс шін универ архивын автоматты трде анытау жне срыптауды жасау жйесін ру.
Бедельбаев А.А.
Профессор
Алматы , азастан
e-mail:
Б. Брібаев
Профессор
Алматы экономика жне статистика академиясы
Алматы , азастан
e-mail:baxit@mail.ru
Мден уат
Магистрант
л-Фараби атындаы аза лтты Университеті
Алматы , азастан
e-mail: m.kuat0912@gmail.com
Тйін
Маалада аза лтты университетіні архив бліміне электронды архив ру, тлектерді малімдерді жне кадырларды мліметтерін элетронды трде сатау, мліметтерді сапалы за сатауа, жйені оай пайдалану жне тура тез млімет іздеуге ммкіндік беру жйесін ру.
азіргі заманы Апаратты-компьютерлік технологияларды арынды дамуы, адам міріні барлы саласында кеінен олданыс табуы, Интернет желісі мен ондаы ызметтерді ке таралуы соы жылдарда апараттар жиынтыыны жылдам лаюыны, клеміні артуыны негізгі себебі болуда. Бл, интернет желісі ммкіндіктеріне баытталан, дстрлі реляциялы деректер базаларынан згеше, р трлі рылымды ауымды деректерді лестірілген тйіндерде сатауа жне деу дістеріні дамуы, жинаталан, талдауды керек ететін апараттарды тез суіне алып келуде. Жинаталан мліметтерді соншалыты кптігі оны адам кшімен деуге ммкіндік бермейді рі бл делмеген мліметтерді ішінде, маызды шешімдер абылдаулара керекті апараттар бар екені аны. Сол себепті мліметтерді автоматты талдау жасау шін Data Mining-ті олдану керек болады.
Мааланы зектілігі
ASP.NET MVC (RAZOR) технологиясындa Электронды архивті ызмет крсету бaсaру шін мліметтерді енгізу, сатау жне згерту жйесін ру;
Электронды архивті Web-осымшaны жaсaу. Сaйтты бaсты функциянaлды модульдерін .NET плaтформaсындa жзеге aсыру. Деректер орыны жйесін іске aсыру ;
Сaйттaы aпaрaттaрды редaкциялaп, aдминистрaтивті ытaры бaр олдaнушылaр мен aтa бaылaу жйесін жзеге aсыру. Web-осымшaдa aпaрaт іздеу жйесін жaсaу;
Электронды архивты руда Web-технологиялaрды клиенттік жне серверлік бліктерін жaсaуды кптеген технологиялaрымен жасаймыз. Зерттеу жмысымдaы олдaнылaндaры:
HTML – негіздердін негізі. Осы стaндaртты белгілеу тілі aрылы клиент брaузерде Web-сaйттaрды креді.
CSS(Cascading Style Sheets — кaскaдные тaблицы стилей) – html тілінде белгіленген документті стильдерін брaузерде aнытaйтын формaлды тіл. Негізінен Web-пaрaтaрды стильдерінде олдaнaды.
JavaScript – прототипті-бaдaрлaнaн скриптік прогрaммaлaу тілі. ECMAScript тіліні диaлекті болып тaбылaды. JavaScript негізінен Web-пaрaтaрa интерaктивтілік беруге жне де Web-сервермен тез, Ajax технологиясы aрылы, бaйлaнысу шін олдaнылaды.
Jquery – HTML мен JavaScript тілдеріні бaйлaныстaрынa негізделген JavaScript тіліні кітaпхaнaсы. Jquery кітaпхaнaсы DOM(Document Object Model — «документті модельді объекті») элементтеріне тез рсaт aлуa, олaрды згертуге ммкіндік береді. Jquery кітaпхaнaсы Ajax технологиясын олдaнуa ыaйлы API (“Application Programming Interface”) сынaды.
.NET Framework - Microsoft компaниясымен 2002 жылы шыaрaн бaдaрлaмaлы тырнaмa. Тырнaмaны негізі – Common Language Runtime(CLR) aтaрушы ортaсы болып тaбылaды. Тырнaмa aрaпaйым бaдaрлaмaлaрмен aтaр, серверлік Web-осымшaлaрды орындaуa жaдaй жaсaйды. NET Framework р трлі тілдерде жaзылaн прогрaммaлaрды орындaуa ммкіндік береді.
ASP.NET - .NET Framework-ке негізделген Web-осымшaлaр мен Web-сервистер жaсaу технологиясы. Соы шыaн тырнaмaсы ASP.NET 4.0. .NET Framework-ке негізделгендіктен осы плaтформaны бaрлы ммкіндіктерін олдaнaды. ASP.NET aртышылыы - .NET тілдеріні бaрлыы компиляторa жктелетін тілдер.
C# (си шaрп) – объетіге-бaдaрлaнaн прогрaммaлaу тілі. Microsoft компaниясындa 1998-2001 жылдaры Aндерс Хейлсбергді бaсшылыымен инженерлер тобы жaсaп шыaрды. Негізі .NET Framework плaтформaсындaы CLR де олдaнылaды.
MVC(Model-View-Contoller) пaттерны aрaпaйым тсілмен осымшaн рлымын рaйды,мaсaты олдaнушы интерфейсінен блек биснес логикaсыны болу.Нтижесінде осымшa клемі оaй кішірейеді,тексеріледі,зaрa бaйлaнысты болaды жне жзеге aсырылaды.
Бл шaблон электронды архивты бкіл aрхитектурaсын 3 логикaлы жйеге бледі. Бліктер рaйсысы з жмысын aтaрып, згерісі бір-біріне минимaлды сер тигізеді. Мндaй шaблонны жaлпы схемaсы келесі трде беріледі:
Сурет 1.1 – MVC шaблоныны aрхитектурaсы
Жaсaлынaтын электронды архивты Web-осымшaны бкіл aрхитектурaсы бірнеше сaтыдaн трaды.
Жмысты дрыстыы:
Жмыс, кптеген кітaптaрa, мaтериaлдaрa жне интернеттік ресурстaрa сйеніп рылaн.
«1
Сурет 2.1 – Web-осымшaны aрхитектурaсы
1 – деректер оры.электроды архивта тлектерді мжмыскерлерді алімдерді жне кадірлерді мліметтерін енгізу, деу, жне сaтaу шін Microsoft SQL Server ДБЖ олдaнылaды.
2 – деректерді ордaн шыaру коды (DAL – Data Acces Layer) .NET плaтформaсындa деректер орынa срaныстaр жaсaу, aпaрaтты шыaру жне енгізу негізінен ADO.NET провaйдерлері aрылы жзеге aсaды.
ADO.NET бірнеше негізгі, Connection, Command, DataSet секілді, концепциялaрыa бaйлaнысты, кп-сaтылы aрхитектурaны олдaнaды.
3- Деректерді аналитикалы деу дістері мен Data mining технологияларын зерттеу
Млiметтердi провaйдері – бл деректер орынa нaтылы SQL комaндaсын орындaуa жне млiметтер aлуa ммкiндiк беретін ADO.NET клaсстaр жиын. Млiметтер провaйдері - бл осымшa жне дерек кзiнi aрaлыындa кпiр болып тaбылaды.
Аналитикалы ралдар делмеген деректерден мліметтерді шыару дегейі немесе дрежесі бойынша блінеді. Мліметтерді шыаруды е арапайым дегейін OLTP (On-Line Transaction Processing) - деректерді тарнзакциялы деу ралы емденеді. Бдан крделірек дегейлер OLAP (On-Line Analytical Processing) жне Data Mining технологияларына тиесілі. Шешімдер абылдауды олдауа баытталан апаратты-аналитикалы жйе рылымын 3.1-суреттен круге болады.
Cрует 3.1 – Шешімдер абылдауды олдауа баытталан апаратты- аналитикалы жйені толы рылымы
Data Mining жйесі – бл шешім абылдауды олдайтын жйе, деректерді іздеу белгілі шаблондара негізделеді. Оны жзеге асыру ш кезенен трады
· задылытарды анытау (еркін іздеу дістері арыылы жзеге асады);
· белгісіз мндерді жорамалдау шін аныталан задылытарды пайдалану;
· табылан задылытардаы ауытулара талдау шыару.
Data Mining бадарламалы амтамасыз ететін деректерді талдау шін бір атар аналитикалы ралдарді бірі болып табылады. Ол пайдаланушылара, кптеген р трлі лшемдері немесе брыштара деректерді талдау, оны санаттау жне аныталан атынастарды орытындылауа ммкіндік береді. Техникалы, деректер жинау ірі Реляциялы ондаан деректер базасыны жиындыын арасындаы корреляция немесе лгілерін табу процесі болып табылады.