Функционалды пернелерді ызметі.Файлды абышаны утилаты.Total Commander.

Пернетата – компьютерге апарат енгізуге арналан рылы. Ол ріпті жне цифр пернелеріні кмегімен компьютерге кез - келген апаратты беруге ммкіндік жасайды. азіргі компьютерлерді 102 - 104 перне болады.
Пернетатаны негізгі блоктары:
1. Функционалды пернелер (F1 - F12) – крделі операцияларды орындауа арналан, символды пернелерді стіндегі жолда орналасан. Олар латынны F(F1, F2….. F12) рпімен белгіленген. Функционалды пернелер компьютерді крделі операцияларын тез орындау шін олданылады. р трлі жадайларда (р трлі бадарламалармен жмыс істегенде) олар р трлі міндеттер атарады. Мысалы: Бейсик тілінде F1.... F10 пернелерін басып, белгілі командаларды орындауа болады.
2. Цифрлы пернелер – цифрлы апаратты енгізуге жне мезерді басаруа арналан. Цифрлы пернелер немесе осымша пернетата, олар 10 пернеден трады. Пернетатада о жата орналасан. Бларды кмегімен цифрлы апараттарды компьютерге енгізуге, сондай - а мезерді экранда озалуын басаруа болады. «NumLock» пернесі пернетатаны о жа осымша блігіні жмыс режимін ауыстырып осады.
3. Символды пернелер - алфавитті цифрлы апаратты енгізуге арналан. Символ пернелер, олар пернетатаны ортасына орналасан. Ол пернетатаны негізгі блігі болып табылады. Бл пернетатаны кмегімен кез - келген алфавитті, цифрлы апаратты енгізуге болады. Пернетатаны бл блігі латын, орыс, аза ріптері, цифрлар, тыныс белгілері жне баса да символдары бар пернелерден трады.
4. Орнату пернелері мезерді экран бойы жылжытуа арналан. Мезер дегеніміз – экранда (сызыша трінде) жыпылытап тратын символ. Ол символды перне басанда, символ пайда болатын орынды крсетеді. Бл пернелер символды пернелерді тменгі о жаында орналасан, оларды стінде бадаршалар (стрелка) салынан. Олар мезерді экранда жылжытуа арналан.
Осы бліктерден баса пернетатада таы бірнеше арнайы пернелер бар. Оларды негізгілеріне тоталса:
1. F1, F2 - F12 дейін басаруа арналан функцияналды пернелер.
2. – курсорды крсетілген баытта бір орына жылжыту.
3. Enter /ентер/- бір жолдан екінші жола тсу шін енгізу пернесі.
4. Backspace /баспайс/- пернесі курсурды алдындаы атені шіреді.
5. Delete /делете/- пернесі курсорды артындаы атені шіреді.
6. Tab (Тап)- пернесі курсорды крші терезеге немесе кестені кеоесі баанасына жылжытады.
7. Caps Lock (Капс лок)- пернесіні негізгі режимі кіші ріпті енгізу, осымша режимі бас ріпті енгізу.
8. Num Lock (Нам лок)- пернелік татаны осымша блігін іске осу шін ажет.
9. Ctrl, Shift, Alt (ктрел, шифт, алт)- регистрлік пернелер, тек баса пернелермен ана бірігіп ызмет атарады. Мысалы: Shift пернесімен кез келген ріпті бір мезгілде бассаыз онда ол ріп бас ріп болып тседі.
10. Shift - a - А бас ріпін енгізу
11. Пробел - босорын пернесі.
Кейбір амалдарды орындау шін, пернелерді комбинацияларын пайдалануа болады. Ол шін екі: Ctrl, Alt арнайы пернелері бар. Мысалы, пернетатаны регистрін аылшын алфавитінен орын алфавитіне ауыстыру шін, Alt+Shift пернелерін атар басады, яни алдымен Alt пернесін басып трып, содан кейін Shift пернесін басады да, оларды екеуін де босатады.
Курсор тран татаны аымды тата деп
Ctrl + 0 – таталарды экраннан
Ctrl +Р- экраннан аымды емес татаны
Ctrl +И-таталар орнын ауыстырады;
Ctrl +1-сол жа татаны шіреді,айта басса
Ctrl +2-о жа татаны шіреді айта
Ctrl +В-соы жолдаы жаты менюді крінетін
Ctrl +L-аымды тата жнінде орытынды мліметтерді
Ctrl +Q-аымды файл мазмнын крші татада
Таb-бір татадан екіншісіне ту.

Функционалды пернелер ызметі.
1-кмек; (экрана анытама шыарады)
2-шаыру; (экрана олданушы менюін шыару)
3-оу; (экрана файл мазмнын шыарады)
4-тзету; (экрана редакторда файл мазмнын тзетуге
5-кшіру; (файл не каталогты кшіреді)
6-ат згерту; файл не каталогты атын
7-каталог; (жаа каталог руа олданылады)
8-шіру; (файл немесе каталогты дискіден шіреді)
9-меню шыару; (NC меню жолын экрана
10-шыу; (NC жмысын аятайды)
Alt+F1-Диск; (сол жа татада диск атаулары
Alt+F2-Диск; (о жа татада диск атаулары
Alt+F3-оу; (файл мазмнын арау)
Alt+F4-тзету; (файл мазмнына тзету егізу)
Alt+F5-сыу; (файлдарды архивтеу)
Alt+F6-алу; (архивтелген файлдан керек файлды алу)
Alt+F7-іздеу; (дискіден файлдан іздеу)
Alt+F8-журнал; (соы командалар тізімі)
Alt+F9-жол; (татадаы жол санын згерту)
Alt+F10-тарма; (каталог тарматарын шыару)

SHIFT+F2	Екі терезе рамын салыстыру.
SHIFT+F3	Бірнеше файл тадалан кезде сілтеме астындаы файлды арау.
SHIFT+F4	Текстік файл ру жне оны редакторда ашу.
SHIFT+F5	Осы директорияда файл кшірмесін жасау.
SHIFT+F10	Контекстік менюді крсету.
SHIFT+CTRL+F5	Ерекшеленген файлдара жарлы ру.
SHIFT+F6	Файл атын згерту.
SHIFT+ESC	Windows Commander-ді тапсырмалы жола бктеу.
ALT+left/right	Алдыы каталогтара ту.
ALT+down	Алдыы каталогтан тізімді ашу.
NUM +	Аымдаы файлды немесе каталогты бліктеу.
NUM -	Бліктенген аымдаы файла немесе каталогты жою.
NUM	Блікті шаыру.
NUM /	restore selection
TRL+NUM +	Барлыын бліктеу.
CTRL+NUM -	Блікті алып тастау.
ALT+NUM +	Файлды берілген кеейтулермен бліктеу.
CTRL+PgUp,	Backspace Аталы каталога кшу. (cd ..)
CTRL+\	Тбірлі каталогты дискке кшу.
CTRL+PgDn	Каталогты немесе архивті ашу.
CTRL+F1	Аымды терезедегі файл турлы апаратты ысаша форматта беру.
CTRL+F2	Аымды терезедегі файл туралы апаратты толы форматта беру.
CTRL+F3	Аттарымен сорттау.
CTRL+F4	Кееитілуді сорттау.
CTRL+F5	Мерзімімен сорттау.
CTRL+F6	Клемімен сорттау.
CTRL+F7	Сорталусыз.
CTRL+F8	Ааш каталогын крсету.
CTRL+F9	Сілтеме кмегімен файлдаы программаны деу жне басып шыару.
CTRL+F10	Баолы файл крсету.
CTRL+F11	Тек ана программны крсету.
CTRL+F12	Аныталан ттынушыа файлды крсету.
TAB	Программалар арасындаы терезелерге кшу.
INSERT	Файл немесе каталогты блу.

 

Total Commander-файлды менеджер.Бл бадарлама кмегімен біздер;

файлдар мен апшытарды мрааттау.
апшытар ру жне жою.
FTP протоколы арылы сайттара апарат енгізу.
желілік орталыты жмыстарын орындау.
файлдар мен апшытарды жасырын сатау.
ДК сндіру немесе айта осу.
файл мен апшыты мрааттау кезінде бірнеше бліктерге блу.
ж.т.б кптеген операцияларды орындай аламыз.