Жерді жасанды сріктерін орауа арналан шаралар

 

азіргі кезде арышты аппараттарды диаметрі 1см-ден кіші арышты оыстан орайтын рылы жо. Ал егер арыш кемесіні ораныс абатын алыдататын болса, онда оны арыша шыру шін кететін шыын кбейеді жне орбитада алу уаытын ысартады. Егер жер маындаы оыстарды санан азайтпаса, онда олар тек жасанды серікке ана емес Жер бетіне де зиян тигшзеді.

арыштаы оыс жніндегі маман Николос Джонсон бірнеше жыл брын араштаы оысты тазарту шін аэрогельден жасалан лкен шарды олдануа сыныс берді. Диаметрі 1,6км болатын NERF сферасы те жеіл жне арапайым заттан трады, соны нтижесінде ол зіне оыстарды соыларын алып, оларды жылдамдытарын тмендету тиіс деп жоспарланды. Бл рылыны басты басымдылыы NERF сферасы те кішкентай , диаметрі 1мм-ден де тмен заттарды тотата алатындыында. Оны ны ымбат емес клемі алаандай болатын аэрогель 100 доллор трады ал 1,6км 1млн доллор болады. Біра оны зіні кемшіліктері бар. Біріншіден: диаметрі 1см-ден лкен заттар оны жай ана тесіп теді, сондытан арыш кемесіне туатын ауіп азаймайды. Екіншіден: бл сфера арыш кемесіні орын ауыстыруына кедергі жасайды, сіресе басарылмайтын арыш аппараттарына.

Таы бір арышты тазартуа арналан рал- уатты энергетикалы лазерді олдану. Мндай лазерді олдануды басты масаты лазер сулесіні кмегімен арыштаы оысты жойып жіберу. Заманауи лазерлер секундына 100 импульс шыара алады. Егер оны 200км биіктегі оыса пайдаланса, онда ол атмосфераны бірнеше абатыны серінен, бірнеше саат ішінде жанып кетеді. АШ-таы ВВС мамандары, ны 200млн тратын экваторда орнатылан ондыры, 800км биіктікте шып жрген оысты 2 жылды ішінде тазалайтындыын есептеп шыаран болатын.азіргі кезде НАСА ХС-ны 1-10см оыс блігінен орайтын лазерлі «сыпыры» жасап шыару шін жмыс істеуде. Америкалы дамыан ораныс зерттеулер агенттігі арышты оысты баылайтын жне оны жасанды серікке жаындауын ескертетін Телескоп жасап шыарды. арышты оысты баылау біраз уаыттан бері жргізіліп келе жатыр, йткені одан келетін кауіп те лкен. Бгінгі кні Жер маында 22мынан астам істен шыан арыш аппараттарыны блшектері тіркелген. Мамандарды айтуы бойынша егер біз оларды тез арада жоймаса алдыы 20 жылда оыс саны щ есе кбейіп кетуі ммкін. Жаа телескопты басты масаты- Жер орбитасын баса телескоптара араанда тезірек сканерлеп жаа объектілірді тіркеп, ауіпті заттарды жер серігімен жне оыстарды зара сотыысуын болдырмау. лкен жылдамдыпен озалып келе жатан бір сантиметрден кіші блшекті зі жер серігін тесіп тіп ауыр заымдар тигізеді. Телескоп 9 жыл ішінде ана жиналып шыарылды жне оны ны 110млн доллар клемін амтыды.

Торлы оыс жинаушы

2014 жылы Еуропа арыш агенттігі арышты оыстан тылу масатында e.DeOrbit міндетін ала тартты. ESA мамандарыны ойы бойынша, мыдаан километр биіктікте олдан басарылатын арыша арнайы оыс жинаыш кемені шырмашы болды. азірше мамндар бл ралды нені кмегімен іске асырылатынын толы шешім абылдаан жо тор гарпун немесе жасанды олдар арылы. Оны жмыс істеу принципі былай: кеме щып жрген оысты тормен аулап алады. Тор іші толыымен толаннан со оны атмосыераны тменгі аббатарына жібереді соны натижесінде оыс жанып кетеді

Важной физической характеристикой метеороидов является их плотность. Мнение о

том, что метеороиды имеют низкую плотность, равную в среднем 0.26 г/см3

[1,2], было широко распространено до последнего времени.

С другой стороны, основываясь на наблюдательных данных о высотах около 6000 яр-ких метеоров, порожденных метеороидами широкого диапазона масс от 10-4 г до 108

г, Цеплеха [3] сделал вывод о том, что по своему составу и структуре метеороиды образуют четыре

главные группы:

I – обычные хондриты со средней плотностью 3.7 г/см3;

II – углистые хонд-риты со средней плотностью 2.1 г/см3;

III – «кометное» вещество с плотностью от 0.2 до 1 г/см3

. Эти результаты были подтверждены Цеплеха и соавт. [4] по определению объемной

орытынды:

азіргі тада біз з мірімізді апаратсыз елестете алмаймыз, йткені бл заман талабы. Егер бкіл жершарында е болмаса 1 саата бкіл байланыс желілерін шіріп тастаса жер з осінен ауытып кететін сияты. Ал сол апараттарды бізге жасанды жер серіктері арылы келіп тратыны жайлы мытпауымыз керек. Сондытан жасанды серіктерді ауіпсіздігін сатау алдыы онжылдытарда е маызды таырыптарды бірі болып ала береді.

 

Сыныстар

Кітаптар мен интернеттен кптеген мліметтер жинап жне оны талдап, талылап біз мынадай сыныстарды сынамыз:

-Арнайы ызметтерді іске асыру шін толы аражапен амтамасыз ету

-зге мемлекеттермен байланыс орната алатын ылыми орталы салу

-Адам міріне ауіп келтірмейтін технологияларды істеп шыарып оларды арышты оыстан арылу шін олдану

-Пайдасы кбірек жне аз аржылай шыын келетін патенттерге олдау крсетіп, оларды алдаы уаытта олданылуына жол ашу

Ызыты млімет

1957 жылды 4 азанында е алаш Жерді жасанды серігі арыша шырылан болатын, осын арасында адамзат жлдыздара бір адам жаындаан еді. Біра дл осы «жасанды серік» Жер орбитасындаы е бірінші оыса айналды.

2007 жылы ытай Жер серігіне арсы ракеталарды сынытан ткізді. Алайда тжиірбие стсіз тті. Жер серігін толыымен жарып атмосферада ртеп жіберуді орнына, оны Жер маындаы орбитада блшектеп таратып жіберді. Тжиірбиені стсіз ту себебі жасанды Жер серігі те биік ашытыта орналасуы. Стсіз тжиірбие нтижесінде Жер кеістігіне 150000-нан астам майда оыстар таралды. 2009 жылы алаш рет екі арыш аппараттары бір-бірімен сотыысты. Ол 1995 жылы шырылан «Космос 2251» жасанды жер серігі мен «Indian 33» арыш кемесі. Сотыыс нтижесінде Жер маындаы орбитада 2000-нан астам ірі кеме алдытары таралып кетті. Осындай жадайларды серінен Жер кеістігінде арышты оыс кбейе тсті.

кінішке орай арыш кеістігінде оыс тек арыш кемелеріні алдытарынан ана трмайды. арыш барлау системасы Жер маайында 300000-нан астам объектілерді бар еккнін анытады. Оны 45000-а жуыы диаметрі 20-5см болатын заттар, жз мыдай диаметрі 5-1см болатын заттар жне аланы одан да майда блщектер. арыша шырылан зымырандар з уаытын теп боланнан кейін жер маындаы орбитада жарылады. Жарылыстан кейін кеістікте зымыраннан алан майда блшектер таралып кетеді. Соы он жылды зінде 182-ге жуы зымыран жарылыстары тіркелген болатын. нді зымыраныны зі жарылыс кезінде 300-ден астам лкен жне мынан астам майда оыс блшектерді арыша таратып жіберді. Еуропалы «Sentеnial 1A» жасанды жер серігі са оыс блігімен сотыыс нтижесінде к панеліне заым тиді. «Sentеnial 1A» жасанды Жер серігі мхиттарды, жер бетіндегі згерістерді жне белгісіз былыстарды зерттеуге арналан. Бл оиа осы жылды 23 тамызында орын алды. Сотыыс нтижесінде арыш аппаратыны з орбитасынан ауытуы тіркелді. Апарат бойынша 7,5км/с жылдамдыпен озалып келе жатан арыш аппарата соылан диаметрі 5мм болатын са оыс кн панелінде диаметрі 40см болатын майысан жер алдыан. Соны арасында жасанды серікті кннен алатын энергиясы 0,03%-а азайды

 

 

арышты оысты е жиі тіркелетін сотыыстары олар америкалы шатлдармен. 2006 жылы кішкентай арыш блшегі Atlantis шаттлымен сотыысып, нтижесінде оыс блшегі радиатор панелін жне шаттлды бір абырасын тесіп ткен. Бір жыл ткеннен со Endeavou шаттлы диаметрі бірнеше сантиметрлік тесік алдырды. Астронавтар Хаббл телескопын арап шыанда кн панелінде мынан астам микрометиориттерді соыланан анытаан. алымдарды айтуы бойынша телескоп жмыс істеп траннан бері оны йнектерін 80 рет ауыстыран

 

 

арыш аппаратыны оранысы тек диаметрі 1см-ден кіші заттара ана ттеп бере алады. Жердегі баылау ызметі баылап отыран заттарды санаманда, арыш кеістігінде жылдамдыы аса жоары 1см-ден лкен болатын 50000-а жууы заттар шып жр. Оны райсысы жасанды серікті істен шыаруа бден кші жетеді.

Мны зін санамаанда ауіп-атерлер саны азаймайды. Егер деректерге сенсек, Жер маындаы орбитада 70-ке жуы радиоактивті заттарды таситын арышты аппараттар бар.1978 жылы КСРО шыран «Космос 954» жер серігі Жер маындаы оыспен сотыысып, арыш аппаратыны ішіндегі радиоактивті заттар Канаданы Солтстік блігіне таралып кетті. Содан бері Жерге 9 рет радиоактивті заттар лады. Соны салдарынан КСРО Канадаа 6млн доллар клемінде тлемаы тлеген болатын.

Диаметрі 1,5см болатын арышты оыс «Хаббл» жер серігіні антенасын тесіп тіп, арышты аппарта заым тигізген болатын. Ал Ресейлік «Экспресс АМ11» жер серігіне клемі кішкентай заттар соылды. Нтижесінде арыш аппаратыны терморегуляторы істен шыып, Таяу Шыыс елдерін бірнеше уаыта телехабарсыз алан болатын. Бл мысал азіргі заманны апарата, аламтора, мобильді байланыса туелді екенін аны крсетеді.