Тжірибе орытындысын ышамдау
зілген лгіні екі блімін бір-біріне тйістіріп е жіішке жеріні диаметрі d1 жне есептеу зындыы белгілеген екі нктені араашытыы 
лшеніледі.
лгіні зу кезінде жазылан созылу диаграммасы машинадан алынып тмендегі крсетілген ретпен ышамдалады (1-сурет):
а) диаграмманы абсцисса сі ( 
) ОIнктесі арылы жргізіледі; оны жне диаграмманы ОIIА тік аралыы созындысыны иылысу нктесін (О) координата басы деп белгілеп, ордината (Р) трызамыз. Диаграмманы ОIОIIисы аралыы стандарта сйкес есепке алынбайды.
б) диаграмманы ордината сі бойындаы масштабы, беріктік шегіне сйкес келетін кшті (Рбш), диаграмманы Дd ординатасыны мніне блу арылы аныталады.
mp = 
, кН/мм. (9)
в) лгіні ирау мезетіне сйкес келетін Е нктесінен АО аралыына параллель ЕеI сызыын жргізіп, абсцисса сіндегі ОеI кесіндісі арылы лгінін абсолюттік созылуы табылады. Диаграмманы абсцисса сі бойындаы масштабы келесі формула арылы аныталады.
m 
= 
, мм/мм, (10)
мндаы: 1- 0 – лгіні созылуыны шын мні.
г) материалды механикалы сипаттамалары 1....5 формулалар арылы аныталады. Аталан формулалардаы кштерді мні, диаграмманы ордината сі бойындаы масштабына (mp) рбір шекке сйкес келетін ординатаны мніне кбейткенге те.
д) сынауды сонында 1-ші кесте толтырылып, белгілі болан механикалы жне пластикалы сипаттамалар арылы стандарта сйкес (2 кесте) сыналан лгі материалыны маркасы аныталады.
1 кесте-лгіні созылуа сынауды нтижесі
| Болатты маркасы | лгіні лшемдері | Кштер | Кернеулер | Деформациялар | ||||||||||
 0
| d0 | A0 | 1
| d1 | A1 | Pпш | Раш | Рбш |  пш
| аш
| бш
| 
| 
| |
| мм | мм | мм2 | мм | мм | мм2 | кН | кН | кН | МПа | МПа | МПа | % | % | |
2 кесте - Кейбір кміртекті болаттарды механикалы сипаттамалары
| Болат маркасы | Шек | Салыстырмалы алды созылу | Салыстырмалы алды жіішкеру | Соы ттырлыы | ||
| Аышты
аш
| Беріктік
бш
| 10
| 5
| |||
| МПа | МПа | % | % | % | МПа | |
| арапайым сапалы конструкциялы кміртекті болаттар | ||||||
| Ст. 1 | - | 320-400 | - | - | ||
| Ст. 2 | 210-220 | 340-420 | - | - | ||
| 380-400 | - | - | ||||
| Ст. 3кп | 220-240 | 410-430 | - | - | ||
| 440-470 | - | - | ||||
| 400-430 | - | - | ||||
| Ст. 3 | 230-250 | 440-470 | - | - | ||
| 480-500 | - | - | ||||
| 420-440 | - | - | ||||
| Ст. 4 | 240-260 | 450-480 | - | - | ||
| 490-520 | - | - | ||||
| 460-480 | - | - | ||||
| Ст. 4а | 250-270 | 490-520 | - | - | ||
| 530-560 | - | - | ||||
| 500-530 | - | - | ||||
| Ст. 5 | 270-290 | 540-570 | - | - | ||
| 580-620 | - | - | ||||
| 600-630 | - | - | ||||
| Ст. 6 | 300-320 | 640-670 | - | - | ||
| 680-720 | - | - | ||||
| 700-790 | - | - | ||||
| Ст. 7 | 330-350 | - | - | |||
| Сапалы конструкциялы кміртекті болаттар | ||||||
| 08 кп | 330-410 | - | - | |||
| 340-420 | - | - | ||||
| 10 кп | 350-430 | - | - | |||
| 360-450 | - | - | ||||
| 15 кп | 390-450 | - | - | |||
| 400-490 | - | - | ||||
| 20 кп | 430-530 | - | - | |||
| 440-540 | - | - | ||||
| 480-580 | - | |||||
| 520-620 | - | |||||
| 560-660 | - | |||||
| 600-720 | - | |||||
| 640-760 | - | |||||
| 680-800 | - | |||||
| 710-830 | - | - | ||||
| 730-850 | - | - | ||||
| 760-880 | - | - | ||||
| 780-900 | - | - | ||||
| - | - | |||||
| - | - | |||||
| - | - |
Баылау сратары
1. Созылу диаграммасы дегеніміз не?
2. андай параметрлер материалдарды пластикалы асиетін сипаттайды?
3. андай параметрлер материалдарды беріктігін сипаттайды?
4. Созылу деформациясына сынауа арналан лгілерді андай трлерін білесіздер?
5. андай параметрлер материалды механикалы асиетін сипаттайды?
6. Сынау машинаны ысаша рылысы жне оны жмыс жасау тртібі.
7. Материалды рбір шегіне ысаша анытама берііз?
8. Пластикалы жне морт материалдарды созылу диаграммаларыны арасындаы айырмашылы?
9. Аышты аймаша дегеніміз не жне ол андай материалдара тн асиет?
10. Шойынны сыылу диаграммасыны, созылу диаграммасынан не айырмашылыы бар?
Лабораториялы жмыс