Н німдеріні оректік ндылытары

Н жне макарон німдері

Орындаан: Абусахит М. К.

Тексерген: Молдахметова З.

Останай, 2014

ЖОСПАР:

Кіріспе------------------------------------------------------------------------------------ 3

Негізгі блім----------------------------------------------------------------------------- 4

1. н німдері--------------------------------------------------------------------------- 4

2. н німдеріні оректік ндылытары ------------------------------------ 5

3. н німдерін сатауды сынылатын тсілдері--------------------------

4. Макарон німдеріні жалпы технологиясы----------------------------------- 6

орытынды----------------------------------------------------------------------------11

Пайдаланан дебиеттер-----------------------------------------------------------12

 

Кіріспе

Асты, н ндірісі азастан бойынша лемдегі ірі экспорттаушы мемлекет болып саналады. Біра, соан арамастан бізде ннан ндірілетін таамдар ішкі сранысты амтамасыз етуге жеткіліксіз. Ауыл шаруашылыы министрлігіні мліметінше, 2009 жылы елімізде 127 228 тонна макарон німдері ндірілген, бл 2008 жылмен (128 858 тонна) салыстыранда 1,3%-а кем. Ал, макаронны ішкі ттыну клемі арыды су стінде. Бл ретте, соы жылдары макарон німдерін ішкі ттыну сімі ндіріс клемі сімінен арты. Осыан байланысты соы жылдары ндірістегі экспортты лесі тмендеп, 2009 жылы 7%-ды рады. Осы кезедегі макарон німдеріні импорты (20 422 тонна) 2,5 есеге артан. Сондытан биыл "Даму-олдау" бадарламасы бойынша аржыландырылан шикізатты емес сектордаы 10 жобада тама трлеріне басымды берілуі кездейсоты болмаса керек. Оны ішінде, атап айтар болса, н жне ннан дайындалатын німдерді шыарумен айналысатын "Мулен" ЖШС, макарон німдерін шыаратын "Злак плюс М", н жне ннан дайындалатын німдер ндіретін "Таам-Регион" жне днді даылдарды деумен айналысатын "Компания "Аманат ЛТД" серіктестіктері де бар. Осыны ішінде бгіндері ндіріс аясын кеейтіп, нарыта траты жмыс істейтін ксіпорына айналандыыны арасында кімет тарапынан берілетін аржылы олдауа бірнеше мрте ол жеткізе алан "Злак Плюс М" серіктестігіні директоры Александра Деменева з пікірін былайша білдіреді: "Алашы адамдарымыз киын боланымен, іс бірте-бірте тзеле бастады. Ал, Италиядан алынан жаа рал-жабды ісімізді німділігі мен бсекелестік абілетімізді рі арай арттыруа ммкіндік беретініне кз жеткізген со, ескірген рал-жабдытарды жаасына ауыстыруа шешім абылдады. Алайда, бкіл аржы айналымда боландытан, "Даму" ксіпкерлікті олдау орынан несие алуа бел буды. Алынан несиеге Италиядан макарон німдерін ндіруге арналан жаа рал-жабды сатып алды. Бл згерістер нім клемін 30%-а сіруге кмектеседі деп жоспарлап отырмыз".

"Злак Плюс М" серіктестігі берген млімет бойынша, 2009 жылы ксіпорынны нім клемі 133 тоннаны рапты. 133-ке 30%-ды осанда 172,9 тонна шыады. Демек, нім ауымы 39,9 тоннаа артпа. Отанды компания енді экспорт бойынша жоспар руда. Алашы экспорт ырызстана баытталмашы. Отанды німге сраныс бар... Экспорт демекші, отанды тама німдеріні Еуропа нарыына шыуы оай шаруа емес. стіміздегі аптада Алматыда ткен "Сауда академиясы: шикізатты емес экспортты олдау" семинарына атысан "Kaznex Invest" лтты экспорт жне инвестиция агенттігіні басарушы директоры Жлел Болатов мырзаны айтуынша, Батыс мемлекеттеріні тама німіне оятын талабы жоары, рі бл сала бойынша стандарттау процесі крделі. Сондытан кбіне ктерме саудамен отанды тама трін ол жаа жеткізу иынды туызуда.


 

Негізгі блім

Н німдері


н німдері ас орыту процестеріне ммкіндік туызатын балласты затты бай кзі болып табылады. Арты килограмдардан тылысы келетін тлалара целлюлозалы емдм сынылан. Оларды рамында кмірсулар жне крахмал, темір, Е друмені жне В тобыны друмендерібар.

н німдеріндегі калориялар млшері
німдер Сан Энергетикалы ндылыы (ккал) Ауыздар (г) Майлар (г) Кмірсулар (г)
1-ші сортты бидай ны 100 г 10,6 1,3 67,6
1-ші сортты макарондар 100 г 10,7 1,3 68,4
2-ші сортты бидай ны 100 г 11,7 1,8 63,7
А кріш 100 г 6,7 0,7 78,9
Арпа ботасы 100 г 8,4 2,0 74,9
Арпа жармасы 100 г 10,0 1,3 66,3
Арпа жармасы 100 г 9,3 1,1 66,5
Арпа лпегі 100 г 9,8 3,6 79,4
Аршылан бршы 100 г 23,0 1,6 48,1
Атбас брша 100 г 7,1 0,4 14,0
Бидай кебегі 100 г 16,0 4,6 61,9
Бидай лпегі 100 г 9,0 3,0 81,0
Бидай ны 100 г 9,2 1,2 74,9
Брша, дн 100 г 20,5 2,0 49,5
Бытыраы бидай ботасы 100 г 3,4 0,4 22,1
Бытыраы кріш 100 г 2,4 0,2 24,9
Бытыраы арамы ботасы 100 г 4,5 2,3 25,0
Бытыраы тары ботасы 100 г 4,7 1,1 26,1
Геркулес слы лпектері 100 г 11,0 6,2 50,1
Ерекше тартылан ара бидай ны 100 г 10,7 1,9 56,8
Ет жне ккністер осылан ризотто 100 г 6,6 10,0 18,3
Ет осылан ризотто 100 г 7,4 11,8 24,2
Жартылай майы алынан соя ны 100 г 43,0 9,5 19,1
Жасымы, скіндері 100 г 9,0 0,6 22,1
Жемістер аы осылан мюсли 100 г 8,4 3,4 72,2
Жоары сортты бидай ны 100 г 10,3 1,1 68,9
Жоары сортты макарондар 100 г 10,4 1,1 69,7
Жгері лпегі 100 г 6,9 2,5 83,6
Жгері ны, емдмдік 100 г 7,2 1,5 70,2
Жмырта осып пісірілген макарондар 100 г 4,6 8,3 14,8
Жмырта макарондары 100 г 11,3 2,1 68,0
Жылтыратылан кріш 100 г 7,0 1,0 71,4
Кептірілген а рме брша 100 г 7,0 0,5 16,9
Кептірілген брша 100 г 20,5 2,0 48,6
Кептірілген бршаынды рме брша 100 г 2,0 0,2 3,6
Кептірілген жасымы 100 г 24,0 1,5 42,7
Кептірілген ызыл рме брша 100 г 8,4 0,3 13,7
Кептірілген ноат 100 г 20,1 4,3 46,4
Кускус жармасы 100 г 13,0 2,0 72,0
Кріш десерті 100 г 3,0 2,9 23,5
Кріш пісірмесі 100 г 4,0 5,6 19,4
Кріш пудингі 100 г 5,6 5,7 32,0
Кріш ны,емдмдік 100 г 7,4 0,6 82,0
ара бидай лпегі 100 г 6,4 3,2 82,6
арамы ботасы 100 г 12,6 3,1 69,3
арамы дні жармасынан пісірілген арамы ботасы 100 г 3,0 3,4 14,6
арамы ны, емдмдік 100 г 13,6 1,2 73,7
оыр кріш 100 г 6,3 4,4 65,1
Май осып пісірілген макарондар 100 г 3,4 5,0 19,0
Майда жарма 100 г 10,3 1,0 67,7
Майда жарма котлеттері 100 г 3,0 5,3 20,2
Майы алынбаан соя ны 100 г 36,5 18,6 17,9
Майы алынан соя ны 100 г 48,9 1,0 21,7
Мейіз жне жаа осылан мюсли 100 г 11,5 12,7 62,9
Пісірілген брша 100 г 6,0 0,0 9,0
Пісірілген жасымы 100 г 7,8 0,0 20,1
Пісірілген рме брша 100 г 7,8 0,5 21,5
Соя 100 г 2,0 0,1 1,0
Соя, ра тымдары 100 г 34,3 19,6 32,7
Соя, скіндері 100 г 13,1 6,7 9,6
Спагетти 100 г 0,0 18,0 0,0
Суа пісірілген арпа ботасы 100 г 2,3 0,3 15,7
Суа пісірілген геркулес ботасы 100 г 2,9 1,4 14,8
Суа пісірілген жабыса тары ботасы 100 г 3,0 0,7 17,0
Суа пісірілген жабыса бидай ботасы 100 г 3,2 0,3 18,7
Суа пісірілген жабыса арамы ботасы 100 г 3,2 0,8 17,1
Суа пісірілген кріш ботасы 100 г 1,5 0,1 17,4
Суа пісірілген майда жарма ботасы 100 г 2,5 0,2 16,8
Суа пісірілген слы ботасы 100 г 3,0 1,7 15,0
Сзбе осылан арпа биточкиі 100 г 7,9 6,4 18,9
Сзбе осылан кріш пісірмесі 100 г 5,1 7,1 26,1
Стке пісірілген геркулес ботасы 100 г 3,2 4,3 14,2
Стке пісірілген кріш ботасы 100 г 2,5 16,0 3,1
Стке пісірілген майда жарма ботасы 100 г 3,0 3,2 15,3
Стке пісірілген слы ботасы 100 г 3,2 4,1 14,2
Слы жармасы 100 г 11,0 6,1 49,7
Слы ны, емдмдік 100 г 13,0 6,8 64,9
Тары 100 г 11,5 3,3 66,5
Тары биточкиі 100 г 6,9 5,9 22,2
Тары ботасы 100 г 10,5 2,9 71,6
гілмелі арпа ботасы 100 г 3,4 0,4 22,1
гілмелі арпа жармасы ботасы 100 г 3,1 0,4 23,0
збе амыр 100 г 3,9 1,0 20,3
й кеспесі 100 г 12,0 3,7 60,1

н німдеріні оректік ндылытары

Майда тартылмаан ннан пісірілген німдерде фосфор, мырыш, магний, темір, марганец, ккірт, хлор сияты кптеген минералды компоненттер, сондай-а В тобыны друмендері - сіресе тиамин (B1друмені) бар. н німдерінде майлар мен кальцийді рамы аз болады, алайда олар ышыл тзетін асиеттерін крсетеді. Олар энергияны жасы кзі болып табылады жне біршама жоары оректік ндылыты иеленеді.

н німдерін кнделік емдмде олдану

н, нан, боталар жне макарондар оректену негізін райды жне кез келген таматы ішкенде болуы тиіс. Оларды организмні ажеттілігіне сйкес млшерде олдану, алыптасан пікірлерге арамастан, семіруге келмейді, ал керісінше, тоты сезімін беріп, оны болу аупін азайтуы ммкін. Ірі тйірлі боталар іш атудан жне геморройдан зардап шегетін тлалара сынылады. са тйіршікті, жарма типті боталар асазан-ішек жолыны ауыр заымдануынан зардап шегетін тлалара сынылады. ра ірі брша сімдіктеріні тымдарыны (брша, рме брша, соя, жасымы) рамында сімдік белогы бар. Е нды белок сояда болады, оны рамы мал німдеріні белогына те сас болады. Ірі брша сімдіктеріні ерекшелігі оларды ішті ісінуін жне диарея тудыратыны болуы ммкін.

Барлыы дерлік оректік раушылар негізінде бидайды сырты блігінде болады. Сондытан майда тартылмаан ннан немесе днді даылдар осылып пісірілген н німдері оректік компоненттерді аса бай кзі болып табылады. Алайда оларды рамындаы белоктар нды болып табылмайды. Аспазды рецептерде н німдері белогыны орнын жмырта, ст жне ст німдері, ет сияты мал німдеріні нды белоктарымен йлестіріп толтыруды кптеген ммкіндіктері бар. Осыны арасында емдмде рамында толы амин ышылдары бар белок болады. н німдерінен таматар зірлеу кезінде сондай-а ккністер мен жемістерді осу пайдаланылады, бл оларды минералды компоненттермен жне друмендермен осымша байытады.