Когнитивтік ымдар. 9 страница

-Тіл рухты крінісі, тіл-рухты процесс, тілді даму заын рухтан блмей, соны рекеті ретінде арау керек.

-Тіл шыармашылы туынды дейді, сондытан К.Фосслер индивидумдарды сйлеу тіліне ерекше мн берген, рухани шыармашылыты брі де эстетикалы былыс дегенді айтады.

3. Тілді танымды ызметі.аза тіл біліміні тарихында тілді танымды табиаты туралы зерттеулер Байтрсынлы ебектерінен бастау алады. алымны тіл табиатыны ерекшеліктерін, тіл ызметіні танытуа арналан ылыми пайымдауларын екі арнаа бліп крсетуге болады.

А. Байтрсынлы ебектері бойынша тілді танымды ызметін тмендегілер райды:

• Тілтаным теориясындаы тіл-ойлау-дние бейнесі араатынасына байланысты пікірлермен сабатас пайымдаулары;

• Поэтикалы тіл табиатын “арапайым” тілден айыра танытуа арналан

С.Аманжоловты да тілтанымды зерттеулері лингвистикалы талдауларды згеше амалын райды, себебі автор тілдік ралдар табиатын анытауда рылымды факторды адамны ішкі ойлау, абылдау, тану ммкіндіктерімен, сырты оамды-мдени негіздермен шебер сабатастыра білді.

ЕМТИХАН БИЛЕТІ

1. Нейролингвистика, зерттеу нысаны, зекті мселелері.XX асыр ылымыны тарихында асамаызды да, ызыты да былыстарды бірі – нейролингвистика ылымы болып табылады. Бл ылым сйлеуді барлы жатарын зерттейді.

ХХ асырды орташенінен бастап бір емес бірнеше негізгі ылымдарды арасында байланыс ра бастаан. Бір жаынан нейролингвистика нейроанатомия, неврология, нейропсихология, философия, психология, психиатрия жнелогопедия трізді ылымдармен те тыыз байланыста; баса жаынан, нейролингвистиканы ртрлі теория, діс-тсілдермен толытыратын ылымдар бар.

Нейролингвистиканы лингвистикалы айнар кздері алым Бодуэн де Куртенені мектептерінен бастауын алады. Ол з ебегінде «аспанда небір алытап шып жрген тілдер жо, тек ана тілдік ойлау абілеті кшті адамдарды бар екендігін » атап тті.

Нейролингвистика – нейрология мен лингвистика ілімдеріні тоысын да пайда болан ылым. Негізгі зерттеу мселесі тіл жйесіні ми рылысыны сйлеу аппаратына атысты блімімен байланысын арастыру болып табылады. Сйлеу негізінен миды сол жа блігі жне ми ыртысы арылы жзеге асады. Ауызша сйленіске ми ыртысыны сол жа тменгі блігі, мадай иірімі, Брока кеістігі, ал сйленісті тсіну ми ыртысыны сол жа блігіндегі самай иірімдері, яни Вернике кеістігіжауап береді.

Майкл Холл Альфред Кожибскийді 1933 жылы жалпы семантикамен байланысты невралогиялы семантиканы мнін арттыру масатында «нейролингвистика» жне «нейросемантика» деген терминдерді ойлап тапанын айтады. Ал ол терминні ойдан растырыланынынан кейін де аншама ылыми ізденістер мен жетістіктер болып лгергені біз шін лі беймлім нрсе. Яни каншалыты дегейде андайебектерді бар екендігі толыарастырылан жо. Соларды біріретінде Е.И. Горошконы ми ызметіні лингвистикалы ызметіне байланысты топтамасын сынуа болады. Е.И. Горошко сол жа жарты шарды ызметіне: «сздерді топтастыру жне тану; абстрактылы лексика мен квази сздерді абылдау; дыбысты сйлесімні аналитикалы кодталуы мен декодталуы; сздерді морфологиялы мшеленуін тсіну; сздерді валенттілігіне арай актуалдануы; сзді згеруі; сзді туылуы; крделі синтаксистік рылымдарды ммкіндігі; грамматикалы рылымдарды (стеу, кмекші етістіктер, етістікті белгілі бір формалары) алыптасуына атысатын лексиканы олданылуы; сйленімні рылымдылыы, аидалылыы, тиянатылыын, ожа жарты шарды ызметіне: сйлесімні дыбыс ыраын жасау мен абылдау; натылы лексиканы тану; сйлесімде дайын сз формаларыны бірттас блінбейтін бірліктер ретінде айтылуы, яни номинацияны бірттастыын амтамасыз етеді; натылы мазмнды сйленімдерді толытырылуы, сйленімні тілден тыс шынды пен жеке тжірибеге баыт-бадарына жауап беретінін» жатызады.