Сынаты нтижелерін есептеп озалтыш жмысыны негізгі крсеткіштерін анытау

Браушы момент. Барлы тжірибе негізінде алынан нтижелер тексерілгеннен кейін есептеліп сына журналына жазылады. Керекті есептеулер тменде берілген туелділіктер бойынша жргізіледі.

Браушы момент-иінді біліктен трансмиссияа берілетін циклды момент.

Стендте сыналан озалтышты браушы моментін есептеу тменде келтірілген туелділіктерпен анытайды

, (1)

мнда Р-тежеуіш таразысыны крсетуі, Н (Кг);

–тежеуіш иініні зындыы, м;

–редукторды беріліс саны;

-редукторды ПК-і;

Зертханадаы стендтерде озалтыш пен тежеуіш арасында тіке беріліс боландытан = 0,716, = 1, = 1.

Егерде тиімді уат N_e жне иінді білікті айналу жиілігі белгілі болса браушы момент мына формуламен есептеледі

Н.м, (2)

мнда n – озалтышты иінді білігіні айналу жиілігі, мин^-1 (айн./мин.).

Номиналды уата сйкес номиналды айналу жиілігіндегі браушы моментті номиналды браушы момент(М_kн) -деп айтады

мнда N_eн – озалтышты номиналды тиімді уаты, кВт;

n_н – озалтышты номиналды уатына сйкес иінді білігіні айналу жиілігі, мин^-1.

Максималды браушы моментМ_{k max} - дроссель толы ашыланда яни отын толы берілгенде алынан жылдамды сипаттамасы бойынша максималды браушы момент (айналу жиілігі индексінде крсетіледі). Корректор болан жадайда М_{k max} озалтышты корректормен жмыс істегенінде аныталады.

Браушы моменті орыны номиналды коэфициенті деп максималды жне номиналды браушы моментіні айырымыны номиналды браушы моментке атынасын айтады,%.

озалтышты уаты. Тиімді уат N_e - ол ттынушылара берілетін уат, яни барлы пайдалы уат. Сынаанда озалтышты тиімді уаты тмендегі тедеумен аныталады

N_e =М * (3)

мнда М_к-браушы момент, Н.м;

- иінді білікті брышты жылдамдыы, с , =

мнда n-иінді білікті айналу жиілігі, айн./мин.

 

Тиімділік ысым (P_e) белгілі болса, МПа.

N_e = , (4)

мнда, – бір цилиндрді жмыс клемі, дм³

–цилиндрлер саны;

z – тактілік коэфициенті, екі тактіліге z = 1, трт тактіліге z = 2.

 

Номиналды уат (N ) дегеніміз, моторды жасаан зауытты кепілдік берген шартты жадайындаы (желдеткішсіз, ауа тазартышсыз, пайдаланылан газдарды жне ауаны енгізу-шыару шуылын бседеткішсіз, іске осылмаан генератормен, гидронасоссыз жне компрессорсыз) кем дегенде 60 саат обкаткадан ткен озалтышты тиімді уаты.

Эксплуатациялы уат - бл іске осылан желдеткішпен ауа тазартышпен, дыбыс бседеткішпен, іске осылмаан генератормен гидронасоспен жне компрессормен жмыс істегендегі озалтышді тиімді уаты.

Максималды уат N_{e max} - отын толы берілгенде озалтышты максималды тиімді уаты.

Шекті уат (уатты ммкін деген е жоары млшері) дегеніміз, моторды желдеткіші, дыбыс бседеткіші, шын сндіргіші, газдарды шыару трубасы, пайдаланан газдарды бейтараптатыш, генератор, гидронасос жне компрессор алынып тасталан, айналу жиілігін реттегіш немесе отын беруін шектеуіш айырылан жадайда озалтыштан алынатын тиімді уат.

Механикалы шыындарды уаты - бл озалтыш блшектеріні арасындаы жне ауадаы йкеліске, осымша агрегаттарды озалыса келтіруге жне насосты шыындара, яни озалтышді ішінде жмсалатын уат. Оны бірнеше діспен анытауа болады:динамометр мен озалтышді айналдыру, цилиндрлерді айыру, бос деу дісі ж.т.б. Динамометр мен озалтышты айналдыру дісі мен механикалы шыындарды анытаанда келесі тедеуді пайдаланады

N =0, 001M_к =0,735Р 10 , кВт.

мнда М_k - озалтышты иінді білігін айналдыруа ажет браушы момент, Н.м;

-иінді білікті брышты жылдамдыы, с ;

Р-озалтышді айналдырандаы тежеуішті таразысыны крсетуі, кг;

-тежеуіш білігіні айналу жиілігі, мин^-1 (айн./мин.)

 

Отын шыыны. Отынны сыатты шыыны G_т- берілген режимде жмыс істегенде озалтышді бір саатта жаатын отыны, кг./са. озалтышты сынаанда ол келесі формуламен аныталады:

G_т = кг/са., (5)

мнда, G-лшеген уаытта жмсалан отын млшері, г;

- лшеу затыы, с.

Отынны меншікті шыыны -озалтышта бір саатта жмсалан отынны соан сйкес уата атынасы

= г./кВт.са. (6)

 

Ауаны параметрлері. Ауаны теориялы (есепті) шыыны G баса шыындарды ескермегендегі озалтыш жмсайтын ауаны есепті млшері, кг./са.

G = кг./са. (7)

 

мнда V_h –цилиндрді жмыс клемі, дм³ (л).

-ауаны тыыздыы,кг/м³.

= 1,293 =0,4645 кг/м³., (8)

мнда Р_o –ауаны барометрлік ысымы, мм.сн.ба;

t₀ – оршаан ауаны температурасы, С;

T_o - оршаан ауаны абсалютті температурасы, К.

 

Ауаны наты шыыны G , кг/са.- озалтыш шыындаан (тжірибеде лшенген) ауа млшері. Келесі туелділікпен аныталады:

G = k , кг/са. (9)

мнда k-ауа шыынын лшейтін диафрагманы тратысы

1-ші стендіге (дизель озалтышы орнатылан) k = 15,4.

2-ші стендіге (карбюраторлы озалтыш орнатылан) k = 15.

H – манометр крсеткен ысымны ауытуы, мм.су ба.

 

Цилиндрлерді толтыру коэффициенті _v –озалтышты цилиндрлеріне енген жаа зарядты массалы млшеріні цилиндрді жмыс клеміне оршаан ортаны ысымы мен температурасындай жадайда ммкіндігінше сйатын жаа зарядты массалы млшеріне атынасы

_v = (10)

Трт тактілі озалтыштара (жану камерасыны рлеуі болмаса)

_v = (11)

Ауаны жеткіліктілік коэфициенті () дегеніміз озалтышты цилиндріне енгізілген ауаны G_В (кг.) отын толы жанып бітуіне ажет теориялы ауаа G_Втеор (кг.) атынасы.

(12)

мнда - бір килограмм отын толы жанып бітуіне ажет ауа млшері,

= ( С+8Н-О), (13)

мнда С, Н, О отындаы кміртегіні, сутегіні жне оттегіні массалы лестері.

Дизельдік отындарында: С = 0,857; Н = 0,133; О = 0,001.

Бензинде: С = 0,855; Н = 0,145.

14,8 алуа болады.

Тиімділік ПК-і –ол озалтышты білігінде тиімді жмыса айналан жылуды жмсалан отын жылуыны млшеріне атынасы.

= = , (14)

мнда, –отынны е тменгі жану жылулыы, ( =41…44 МДж./кг.);

–меншікті отын шыыны, г/кВт.са.

–озалтышді білігіндегі жмыса айналан жылу млшері.

 

1. Кесте

Сынаты хаттамасы

 

озалтышты маркасы __________________

ткізген кні «____»__________20___ ж.

№/..	Крсеткіштер	Белгі-ленуі	лшем бірлігі	Тжірибелер
1.	Тежеушті жктелуі	P	кг.
2.	Айналу жиілігі		айн./мин.
3.	ысымны ауытуы	(H	мм.су.ба.
4.	Тжірибе затыы		c.
5.	Ауаны температурасы	To	К
6.	Ауаны ысымы	Po	мм.сн.ба.
7.	Жмыс клемі	Vh(і	л.
8.	Ауа лшегішіні коэффициенті	к	-
9.	Браушы момент	Mк	Н*м.
10.	Тиімді уат	Ne	кВт.
11.	Саатты отын шыыны	GТ	кг/са.
12.	Отынны меншікті шыыны	ge	г/кВт. са.
13.	Тиімді ПК	(e	-
14.	Ауаны теориялы шыыны	G	кг/са.
15.	Ауаны наты шыыны	Gв	кг/са.
16.	Цилиндрді толтыру коэффициенті	(v	-
17.	Ауаны жеткіліктілік коэффициенті		-

 

 

Баылау сратары:

1. озалтыштарды сынаанда андай ондырылар мен приборлар олданылады?

2. Гидравликалы жне гидравликалы тежеуш стендіні рылымы жне жмысы туралы айтып берііз;

3. Электрлік тежеуішке араанда гидравликалы тежеуіштеріні андай артышылытары бар;

4. озалтыштарды сынаанда отын шыынын лшеу шін андай дістерді олданады?

5. Ауаны, салындатыш сйыты жне жмыс істеп шыан газдарды температурасын лшегенде андай термометрлер олданылады?

6. озалтыштарды сынаанда лшеуге олданылатын приборлар мен рылылар андай длдікті амтамасыз ету керек?

 

дебиет:

1. Колчин, А. И. Расчет автомобильных и тракторных двигателей : учеб. пособие для вузов / А. И. Колчин, В.П. Демидов – 3-е изд. перераб. и доп. – М. : Высш. шк., 2002.- 496 с

2. Николаенко, Д. В. Теория, конструкция и расчет автотракторных двигателей. - М. : Колос, 1992. – 352 с.

3. Двигатели внутреннего сгорания. В 3 кн. Кн. 1. Теория рабочих процес- сов : учебник для вузов / В. Н. Луканин [и др.] ; под ред. В. Н. Луканина. – 2-е изд., перераб. и доп. – М. : Высш. шк., 2005. – 479 с.