Сені кімге теермін? 1 страница

Теесем екен сені ай

Жазушыны йелімен?

Кпшілігі слуларды,

Ширегіе келмейді те!

Гетені²¹ Христинасы ма?

Сауаты кем, білімі жо.

Сондытан да, ол бейшара,

лген екен маскнем боп.

Сен институт бітіріп,

Біліміді жалады.

Ара, шарап, темекі,

Бірін аузыа алмады.

Гейнені²² Матильдасы ма?

Ол да шала сауатты.

Кйеуіні бірде-бір

Кітабын оымапты

Ал, Сен, мен жазан кітапты

Брін тегіс оыды.

Кеес беріп, тзетіп,

Аыл айтып отырды.

Редактор, корректор,

Сыншы - даы Сен болды.

Айтаныды абылдап,

Тзетуші мен болдым.

Вольтерді²³ Эмилиясы ма,

«Тір тектес» аталан?

«Сйіктім!» деп Вольтерді,

Бес кйеуге маталан.

Он бес жыл жріп онымен,

Кзіне сонсо шп салан²⁴.

Аыры содан аза боп²⁵,

Слудан алан см жалан

Сол йелмен жрем деп,

йелсіз ткен, баласыз.

Вольтердей лы адамны

Тадырына та аласыз.

Біз елу трт жыл ткіздік,

Кілді ешбір кір шалмай.

Сол лыларды брінен,

Арамыз бізді тым шалай.

Скен, Бейімбет, абиден²⁶,

алиларды йелі,

Кмектескен жо жарына

Сбитті де, уелі!

Тайыр, Хамит, Халижан,

Сырбайды да слуы.

Тимеген кйеулеріне

Шыарма шыны жылуы.

азан-оша басынан.

Брі - даы шыпаан.

Жазушыны жан жырын

Жанында жатып, паан.

Сен анасы жарыа

Білімімен болысан.

Сені амор кшімен

Мені жаным толысан.

Жарты жаным Сен еді,

алдым, міне омалып.

Баытымнан айырылып,

Бар дниемнен тоналып.

Халима, Сені, сйіктім,

Салыстырам кім менен?

Салыстырам тек ана

Аспандаы кнменен!

Жер бетінде ол жетпес,

Асар биік шыменен,

Осы тапан тееуім,

Бар ыыласымменен

Ойымызды ушы ек

Жалыз ана ымменен.

Сендей жардан айырылып,

Кн кешем енді мменен.

13.04.2002.

Ыли жылап айтамын

сек-ая, тірік,

Біріне де ермеді.

Алдау, арбау, айлаа,

Ешандай мн бермеді.

Адамдарды осалды,

Кемшілігін крмеді.

сек айтан рбыа,

ойшы! — деп ол сермеді.

ызанышы болса да,

Білдірмеді ішінен.

Сыр шашпады ешкімге,

Сз шыарып тісінен.

Балалара ешашан,

рыспады ашынып.

Ашу, айай шыарып,

Іс етпеді асыып.

Тіл тигізіп біріне

Алаанмен рмады.

Аыл айтып тзеуден,

Басаа мойын брмады.

Киімдерін таза етіп,

Дмдеп берді тамаын.

Оларменен осылып,

зірледі сабаын.

Алгебра, физика —

Жйрік еді брінен.

Кетуші еді зымырап,

Химиядан — ріге.

стаздыпен оларды

Трбиелеп шырды.

Тртеуін де з кшімен

Института тсірді.

Келіндер, кйеу баланы

Шындады шыншыл дос етіп.

Тату-ттті, талассыз,

Кілдерін хош етіп

.

Енші беріп бріне,

Отау етіп шыарды.

Ананы зор ебегін

Кім есептер, ар кім?

Немерені брін де

Біліммен суарды.

аза ана тіліне

Шебер етіп шыарды.

Ебегіні таусылмас

айсыбірін айтамын.

зіді іздеп Кесайдан

Ыли жылап айтамын.

Екі жз алпыс бес кн

Мен Сенен адасалы,

Екі жз алпыс бес кн.

Саынып, сая таппай,

Таы да кеп трмын бгін.

Бас иіп абырыа,

Крсінемін, жректе м.

Мгілік махаббатты,

Ескерткіші сиятымын.

Ескерткішпін Алатауды

Бір биік шыына ран.

«Мгілік махаббат бар!» — деп,

Тменге жар салып тран.

17.04.2002.

Сен неткен ажап еді?!

тей алмадым, айтейін,

Мені Саан кп еді бересім!

Сен маан лі кнінде де

Шыармашылы уат бересі.

Ойласам тсі, ісінді,

з-зімнен егілемін.

Содан со а ааза

Жыр болып, тгілемін.

Сен неткен ажап еді,

Тірі де ыли демеген

лігімді де рге сйреп,

Жанымды мгі жебеген.

Сендей жарды жырласам,

ят пе екен, ар ма екен?!

йелді Сендей рухы

Дниеде бар ма екен?

18.04.2002.

Екі жз жетпіс кн

Халима, Сенен алалы

Екі жз жетпіс кн бгін.

Аралап келем амалсыз

Жалыздыты бар жгін.

Жрегімде тербедім

Екі жз жетпіс кн сені.

зінен баса ойым жо,

мыттым дние згені.

Дихан баба²⁷ екі айтты:

«Алмайсы ба йел?» деп.

адір ттан ааны

Сол шін іштей крдім жек.

Бесігіді — жректі,

Тербей берем лгенше.

Суретіе араймын,

Кз жанарым снгенше.

Айта берем атынды,

Таусыланша тынысым.

негеді ардатау —

Мені барлы жмысым.

Тсіремін есіме,

Барлы айтан сзіді.

Адал жар, асыл ана деп,

Ардатаймын зіді.

Тіземін тегіс тптіштеп,

Ебегіді, ісінді.

Адамдыыды айтуа

Аямаймын кшімді.

Жалыздыты мымен,

Жааласып крермін.

Е аыры климам²⁸ —

«Халима!» деп лермін.

22.04.2002.

Торыу

Мейірімді, мейірбан,

Ана болды дер едім.

Жаына да, жата да,

Пана болды дер едім

Аылымен, айымен

Дана болды дер едім.

лгі шашып, рпаа

Сана болды дер едім.

з атарлы рбынан

Дара болды дер едім.

Баалауа адамды

Сара болды дер едім.

Ауруыма рашан

Ара болды дер едім.

Тастап кетіп артыа —

Жрегіме жазылмас

Жара болды дер едім.

Инфаркттен алты рет

Алып шыып еді Сен.

Е аыры сыратым

зі болды — е лкен.

зі бардай жайрадап

уанбаймын, клмеймін.

Бл аурудан аман-сау,

Шыамын ба білмеймін!

зі болса жетелеп,

Шыарар е бдан да.

Енді, міне, кез болдым,

Айыпайтын тмана!

Балалара aт ойды

Балалар аты маыналы

Болсын деп біз ойлады,

Жанна, Артур, Лaypa деп

Шетелдік есім оймады.

Атады Жанар тышты,

Кз жанарымыз болсын деп.

Жаннат деп ойды одан со

Жана раат толсын деп.

Арнр деп лды атады

Арымызды нры деп.

Інісін Жаннр деп ойды,

Жанымызды жыры деп

Біз ойан аттар нады,

Дос-жаранны бріне.

«Жн екен!» деп птады,

Бас изеп жас, крі де.

Мзафар — Шапау²⁹ досымыз,

Рсат алды йге кеп.

лдарына ат ойды,

Олар да Арнр, Жаннр деп.

Керекуде Бзила —

алымжанны³⁰ йелі,

Балпанатай екі лды

Дниеге келді.

Егіздерге Арнр мен

Атын ойды Жаннрды

Жанар, Жаннат аталды

ыздары тегіс ой-ырды!

Екі мыыншы жыл

Кеше ана сен барда,

Немере крді ызынан

Жанарды досы Людмила³¹

Арнрды атын срады,

ояйы деп сбиге.

Екеуміз де уанып,

Рсат еттік, рине.

Сби жасау³² сыйлады

Арнр жана кішкентай.

Тбіттен тоып таия

Бергенде болды кнді жай.

Тн йыды трт бліп,

Трт перзентті жеткізді

діл, адал, кпшіл ып,

Елге ызмет еткізді.

Трт бала — бізді трт была,

Саямыз болды шыраты.

анат боп ккке шырып,

Жаын етті жыраты.

зі берген тліммен,

Мені ктіп, баады.

Жадыратып жанымды,

Жрек шамын жаады.

рбіріні кзінен

Кремін Сені кзіді.

Оларды зіл нінен

Естимін айтан сзіді.

Айналайын, Халима,

Аылдан сарай салдыран.

Трт жаыма трт бала —

оран етіп алдыран!

24.04.2002.

Сен шашынды тараан

Тараыды жоалтпай

Сатап келе жатырмын.

рбір ылы, ісінді

Матап келе жатырмын.

ділдікті сен сйген

Жатап келе жатырмын.

мітіді жктеген

Атап келе жатырмын.

Адалдыты зіе

Сатап келе жатырмын.

йы, клкі дегенді

Шатап келе жатырмын.

Жамандыты жолдаы

Таптап келе жатырмын.

Арамдыты белінен

Аттап келе жатырмын.

Адалдыты кмістей,

атап келе жатырмын.

Сриялы, смдыты

Жаттап келе жатырмын.

«Балалара бас-кз бол!»

Дегеніді здіксіз

Орындаумен келемін.

зіді ойлап немі,

Тн йымды блемін.

р кн сайын тсімде

ш-трт рет кремін.

Басыа кмбез ктеріп,

Кеейттім жерді клемін³³.

Ажал сті жеткенде

Мен де бір кн лемін.

Алматыдан шалалап,

Алатауа келемін.

А кмбезде айасып,

шаыа енемін.

Содан кейін мгілік

Ажыраспаса сенемін!

4.08.2002.

Бкіл аза халына

Млім еттім атыды.

Ардатадым аянбай,

Сені асыл затыды

30.09.2002.

Бгін дл алты жз бес кн,

Кз жазып сенен алалы,

айыртып Тадыр кні-тні,

Жаныма жара салалы.

Мінеки таы тн жетті,

Тсекке келіп жантайдым.

Тнмен бірге м жетті,

Жректі озап бар айым.

йы жо, мнан шер туып,

зіді таы ойладым.

Теіз - ой сгіп тбіне,

На алпыс жыла бойладым.

Мскеуде еді онда сен,

Мен майданда жргенмін.

Хат алан сайын зінен,

уананмын, клгенмін.

Бір жолы келіп суреті,

Тбемді ккке жеткізді.

Жадыратып жанымды,

Кзімді жар-жр еткізді.

Суретке арап зіді,

Жігіттер тегіс матады.

Солдатты жаны жаралы,

Сол сурет аман сатады.

Шабуылдара шыарда,

арадым ыли іліп,

О жабыр жауып жатанда,

Жректе жрді жгіріп.

Сол асарды кшімен,

Жеіске де жеттім мен,

Елу трт жыл одан со,

Баытты етті мені сен.

Суреті лі сатаулы

Сатай алмадым зіді.

Соыстан жазан хаттай ып,

Жолдаймын енді сзімді.

Бл сздер саан жетпейді,

Оны ішімнен білемін.

Тн ауып кетті, та таау,

Кзімді енді ілемін.

24.03.2003.

Сен тіріде жмата едім,

Сен кеткен со тама тстім, Халима!

Данте³⁴ мен Мильтон³⁵ суреттеген:

«Жоалан жма» асіретін штым, Халима!

Жанымыз бен тніміз ттасып,

Сен барда ыли раат кештім, Халима!

зісіз мір ара тн екен,

Сол жмбаты шешуін шештім, Халима!

* * *

Сен алдыран азына маан:

Трт бала, бес немереміз бар.

Алыс-жаын жрсе де мені

Жандарын салып ктеді олар.

Сол ктімдерден арты екен,

Сені бір кле арааны.

Кні-тні зіді ойлап,

Крсініп атты, амыамын.

Келбетіді, ніді сені,

зегім рт боп, саынамын.

Суреттеріді крген сайын:

«Асылым - ау!» деп жабыамын.

Тірлігімні ендігі мні,

Екі-ш ана медеуім бар.

алан мыр, мірді дні:

Жазу, оу жне балалар.

Кні бойы жазумен болып,

Кешке таман кітаптар араймын.

Сен жиып берген томдарды тегіс,

Сарылмайтын азына санаймын.

лаат бол сын жастара деп,

Теледидара да шыамын.

Радиодан да сздер сйлеп

Беруге де жетеді шыдамым.

Институт, мектептерге де

Кездесулерге барамын.

Сйлеген сздерімде

зіді еске аламын.

Жастара лгі болсын деп,

Парасатыды айтамын.

Атынды жрта айтана

Марайып йге айтамын.

Сені жиі айтады деп,

Мені жрт сгіп те жатыр.

лгенімше мытпан сені,

Дей берсін жрт: мейлі, мал!

Жмыса ыылас — брыныдай:

Бір саат бос уаытым жо.

Басыа а кмбез ктердім,

Осыан мені кілім то.

Кмбезі елге аян болды,

Газеттерде суреті шыты.

Ардатасын йелін солай,

Кндеушілер болса мыты!

24.03.2003.

Балалар аман, Халима, ел аман.

Ел байлыы: зен, кл, жер аман,

Алматы аман, Астана да тып-тыныш,

Бірінші хабар айтатын бл саан.

Бейбітшілік — халытар азынасы,

Емес пе еді ежелден — сз расы?

Сол азына талауа тсті азір,

Ирак болып бгінгі дауды басы.

Америка бгінгі Буш³⁶ бастаан,

ару кезеп лемге ойастаан

«Лакес» деген исынды растырып,

Серке болды зінше ой бастаан.

Сол «серке» Ирак жерін сзіп жатыр:

алаларын иратып, бзып жатыр.

Кніне сан самолет бомба тастап,

Жан алуды науаны ызып жатыр.

О жыландар халыты шаып жатыр.

Адам аны судай боп аып жатыр.

Бкіл лем шошына ішін тартып,

р имылын АШ-ты баып жатыр.

Мсылмандар ойбайлап, шулап жатыр.

Халы кегі теіздей тулап жатыр.

зірейілі лемні Буш жалмауыз,

зін-зі санменен блап жатыр.

Жаымпаздар жауызды матап жатыр.

Жандайшаптар жабылып жатап жатыр.

Бгін трт кн см соыс басталалы,

Ирак халы ан жтып, асап жатыр.

Кінсі не Иракты орлай тын?

Жалмауыз Буш бас салып зорлай тын?

Крыловты мысалы есіде ме

озы байс асырдан сорлай тын?

Сол мысал ел аузында маталатын,

Халыты жрегінде саталатын:

«Кінм не?» деп асыра зар илеген

Ол мысал мынадай боп аяталатын:

«Ормана асыр кетті озыны алып,

Белгілі етер ісі алып барып.

Осындай жазысызды жазыратын,

р жерде кштілерде бар ой алып.

асырды зорлы болды еткен ісі,

Ойлаймын оны жатар шыпас кісі.

Нашарды талай адам талап жеп жр,

Брінен арты дейміз оны несі?»³⁷

Сол озы бгінгі кн Ирак болды.

Буш-асыр жала жауып онды-солды:

Иракты бар мнайын басып алып,

ылыта ызыл андай сорма болды.

Мені де бл зорлыа ішім кйді,

Мен емес, адамзата ауыр тиді.

Жатанда газет арап тсегімде,

зіе айтпа болдым осы кйді.

Газетке осыны айтып пікір бердім,

Келтіріп айтан сзін кемегерді.

Газет сызып тастапты жарты жаын,

Айтан ойын натпай майдангерді.

Кштілерді лсіздер матау керек.

Теріс ісін «Дрыс!» деп жатау керек.

Іші натпай трса да амалсыздан

Бейтарап боп у жанды сатау керек.

Сондытан кін ойман жігіттерге,

Толы ой оларды да іші шерге.

Бомбадан шан жауыз жарышатар

Шашырап кете ме деп бізді жерге.

зінше, бір кездерде болан мыты,

Кешегі Гитлердей³⁸ жауыз шыты!

шінші бола ма деп жиан соыс

орамын: жаным ждеу, кіл кпті.

атысты екіншіге Сен екеуміз —

Соысты асіретін біз білеміз.

«Сата рпатарды см соыстан!»

Тадырдан бар адамзат тінеміз!

24.03.2003.

Мен сенімен тірі кісідей

Сйлесемін, м айтып.

Оан да жрт клетін болар,

секті де лайтып.

Сен артысы маан, Халима,

Тірідей лі достардан.

ызанша, кншіл жандар мен

Адалды, ара астардан!

25.03.2003.

«Баытты екен!» дейді Сені,

Білмейтын жртты брі.

міріе ызыады,

Оып білген жас пен крі, Халима!

Мен ойлаймын, Сені сулем:

Баытты етпедім деп.

Баытты ететын

Жадайа жетпедім деп, Халима

олымнан келгенінше,

Кіліді алдырмадым.

Біра та курорттара,

Жыл сайын бардырмадым, Халима

Бардырмайын деген жо,

ызметім темен болды.

Хым да жетпейтын,

Жруге онда солды, Халима!

Тілшіге Обком³⁹ жаы,

Мархабат етпейтын.

олымыз путевкаа,

Ешашан жетпейтын, Халима!

Айтлы басты болсам,

Ктуші стайтын еді.

ызметкерлерімді ыли,

Жмыса жмсайтын еді, Халима

Біра та ондайа Сен,

Ешашан бармас еді,

Біреу алтын сынса,

ол созып, алмас еді, Халима!

Бастыты йелі киген,

Тондара кз салмас еді.

Брін де зі істеуден,

мірі танбас еді, Халима!

Аз уаыт машина мініп,

Мен даы басты болдым⁴⁰.

Аянбай ебек етіп,

Сол еді жеткені олды, Халима!

Мен Саан машинамен,

Базара барсашы дедім.

Сен ыли басынды шайап,

Жаяулап кететін еді, Халима!

Немесе автобуса,

Тырмысып, мінетінсі.

«Маан осы жайлы!» деп,

Жымиып клетінсі, Халима!

Кндіз тн жаныды салып,

Тек мені амымды жеді.

«Машинаны керегі жо,

Саан сз ермесін!» деді, Халима

«Мен оны мінеді деп,

Жрт сек етпесін!» деді.

рашан ілгері ойлап,

Беделімді сатады мені, Халима!

Кп ызмет етті маан,

К, яки лдай болып.

Мен жрдім тайра аып,

Ерке скен лдай болып, Халима!

Сен маан суле ткті,

Кктегі нрдай болып.

Сенсіз мен ататардан,

Жрер ем жрдай болып, Халима!

Мен сені доктор трай,

Кандидат ете алмадым.

ос алым атанатын,

Атаа жете алмадым, Халима!

Жрт Сені маан тиген,

Баытты екен дейді.

Баытты болмады ау деп,

Ішімді жегі жейді, Халима!

Баытты етпедім деп,

зіді иналамын.

Амал не, тті дурен,

Лажым жо, не ыламын, Халима

30.03.2003.

міріні е соы,

Кндеріні бірі еді.

Майы азайан шамдай боп,

Сен біртіндеп ждеді.

Жиі-жиі жантайды.

Кндіз, шаршап, тсекке.

Келгендерге шай берді,

алмайын деп секке.

лі рып кей кні,

Тра алмады тсектен.

Крі-жастар кеп жрді,

Автограф дметкен⁴¹

Сол кндерді бірінде,

Келіп едім асыа.

Кзім тсті млтілдеп,

Кзден аан жасыа.

Неге жылап жатырсы,

Иыыма асыл, деп.

Сйдім сені бетінен:

ой, жылама, басыл! — деп.

Сен аырын сйледі,

Сипап мені олымды.

осылып ем зіе,

Тадыр ондап жолымды.

лгенім ше зіе,

Кмектесем деуші едім.

Сені ана амыды,

Кндіз-тні жеуші едім.

Енді, міне жатырмын,

Ешбір кмек крсетпей.

олжазбады кшіріп,

Корректура жндеспей.

Шаруады сен жалыз,

лгіре алмай жатырсы.

Ккірегімді сол шін,

Кернеп жатыр айы-м.

Осылай деп кзінен,

Моншататты жасыды.

ой, жылама, жаным! деп,

Сипай бердім шашынды.

Мына асыл олымен,

Сансыз ріп кшірді.

рыс-керіс дегенді,

й ішінен шірді.

онатарды келімді,

дайдай ып сыйлады.

Кедей-кепшік брінен,

Дастаранды жимады.

Осы пиыл, ісімен,

адірлі етті басымды.

Инфаркттерден шыарып,

зартты ой жасымды!

Болдым Сені аранда,

Абыройлы, ататы.

Жолатпады жрекке,

Ешбір кдік, шататы.

Бдан арты не кмек

Керек маан, жаным ау?!

тінемін зіе,

Болма оан жабырау.

Осылай деп зіді

шатадым, жбаттым.

Сонда Сені жымиып,

Клгеніді наттым.

— Неге жылап, жне де,

Жатанымды айтайын:

Келушілер р ауыз,

Кетіп жатыр, айтейін!

Шамам болса олара,

Шай айнатып берер ем.

Жадырасып жанында,

Клгендерін крер ем!

Осыларды айтты да,

Сен айтадан майды: —

уатым жо, амал не,

Салан ісі дайды!

Жмысыды істей бер, —

Деді даы крсінді.

Таы сипап олымды,

Сл ілгері мсынды.

аып мені арамнан,

Кабинетке жіберді.

Ккірегімде сатаулы,

Трі, тсі, сондаы н.

Содан бері, Халима,

Кйбе аып жатырмын.