Сені кімге теермін? 2 страница
Жмыс емес, кбіне,
Сені ойлауа батырмын.
Сен асымда барыда,
німді еді жмысым.
лгере алмай ісімді,
Тарылады тынысым.
Жазандарым ол жатыр,
Машинкаа басылмай.
Хаттар алды йіліп,
Конверттері ашылмай.
Ашылса да олара,
Дереу жауап жазылмай.
Жазан жасы кітап жо.
Боп жрсем де ызылмай.
зі салан лгімен,
Танды ерте атырам.
Келгендерге кетерде,
Кмпит ана татырам.
Шай беруге шамам жо,
Газ жаа білмеймін.
Кейде мытып есікті,
Кршегін де ілмеймін.
Міне, алам, Халима,
Саан бгін айтарым.
Мамыр туа асыа
Таы барып айтамын.
Тоызында,42 онында43,
Жне Саан барамын.
Жеіс, туан кніді
Толып, арсы аламын.
Балалармен осылып,
Шілдехана тойлаймыз.
Бріміз де ол кні
Тек зіді ойлаймыз.
Сегізінші наурызда44
Саан барып айтанмын.
ран етіп зіе,
Абай сзін айтамын.
Бізді енді Сен шін
олдан келер осы ой.
зіді ешбір мытпау —
Кілімізді хошы ой!
02.04.2003.
Е кейінгі жылдарда,
Тым жиі ауырды Сен.
«Ауруханаа жат» деп,
зінен тіндім мен.
Біра, Сен, кнбеді:
—Жо! — деп басынды шайады.
—Неге? — деп срасам,
Айтуа тайады.
—Емделіп келші, — деп,
Таы да срадым.
—Сені кім ктеді? — деп
Кемсендеп жылады.
—Кім жасап береді
ш рет тамаыды?
Кім баып отырады
асын мен абаыды?
Ауруханаа бармаймын,—
Деді, — сол себептен.
Маан бір ой келді,
Бір кні кенеттен.
— Ауруханаа екеуміз
атар жатайы, — дедім.
Ктім, кйі жасы,
м тамаы тегін.
Сен онда базар жаа
Дедектеп жгірмейсі.
Дкеннен азы тасып,
Кн сайын бгілмейсі.
Жайасып екі блімге,
Жасылап емделеміз.
Жздесіп саат сайын,
Жазылып, жнделеміз.
Сен брын ауруханадан
ш рет телефон соатынсы:
Таерте, тсте, кешке
Халімізді срайтынсы.
«Ашыып алды ба?» деп,
Мазасызданатынсы.
«Балалар аман ба?» деп,
Кйіп, жанатынсы.
Екеуміз атар жатса,
Сен аладамайсы.
Кілі тынышталып,
Емді дрыс абылдайсы.
Осыным жн емес пе?
келші олыды! — дедім.
Келісші, айналайын,
Кетпесін ебегім тегін!
Мені бл жалынаныма,
Сен сл клімсіреді.
— Таматы тегіні ойшы,
Барса барайы, — деді.
Осылай бірнеше рет,
Емделуге жатып жрдік.
Аурухананы шипалы
Дмдерін татып жрдік.
Соы кезде Сен млде,
Ол жаа бармай ойды.
— Сол аурухананы
Жазбайтын еміне тойдым! —
Деді де йде бк тсіп,
Тсекке жатып алды.
ш рет орнынан трып,
азана тама салды.
Крсетпек кмегімді,
Сен млде абылдамады.
Маан ас ішкізіп болмай,
Бір минут дамылдамады.
Мен жалыз алмасын деп,
озалмай асымда отырды.
стелден бірге трып,
Тсекке бетіді брды.
Мен Сені аялап, аяп,
олтытап, орныа келдім.
Ауырса да оып жатан
Кітабыды пердім.
Осылай кдікті кйде,
Ілбіп жріп жатты.
«Аыры не болады?» деп,
Мен сорлы айыа баттым.
Аыры зінен, жаным,
Амалсыз айырылып алдым.
Тынымсыз мірден кетіп,
Сен тыныш деміді алды.
Артында у томардай боп
Сопайып, жалыз алдым.
зі сіз еш адірі
Жо екен дние, малды.
Кін жо балалара,
Брі де ктеді мені.
Мен болсам, алабртып
Тек ана іздеймін Сені!
03.04.2003.
Есінде ме бір жылы,
Мен Семейге бараным?
Тлеу аын тойынан45
рметпен ораланым?
Аягзге онанда,
Сен жайында айтанмын.
Тыдаушыларды брін,
Тегіс майтанмын.
Содан кейін бір йел,
Іздеп келген Сені.
зі туралы айтан,
Естіпті гімені.
Ашты жылы оны да,
Бал ал ар йіне кетіп апасы,
ркімні олында сіп
Кп екен шеккен жапасы.
— Сол апам Сіз бе деп,
міттеніп едім, — деді.
Сен емес болан со,
амыып, айы жеді.
Сен оан кйлек кигізіп,
Иыына камзол жапты.
Пойызды билетін періп,
Байсты кілін жбатты.
Екі кн йде болып,
Еліне айтып кетті.
Шексіз ризалы пен
Алысын айтып кетті.
Баяы бл оиа
алайша есіме тсті?
Теледидар себеп болды,
исапсыз уаты кшті.
Сыр шерттім Сен туралы,
«Ажніс»46 арнасынан.
«Хабардан» туысын тауып,
Талайды баы ашылан.
Бір кісі телефон соты.
— Аатай, кешірііз, деп.
Сраын: Халима апай
ай жерде сіп еді? — деп.
Алматы балалар йіне
Апайым берген екен.
Туыстар кз жазып апты,
Балалар йінен, ауысып мекен.
кесі кеммен аттас,
Аты да сол жрт білетіндей.
пкемді ойлап шытым,
Тнімен, кзімді ілмей.
Егер ол апам болса,
Барып бас иер едім.
А кмбезін шатап,
лпытасын сйер едім!
Осылай деп ол кісі,
Булыып, тотап алды.
Бейтаныс адамны мы,
Жаныма жара салды.
Мен сорлы, иналып трып,
Семейден екеніді айттым.
Осылай деп ол байсты
Амалсыздан майттым.
— Аасы, апу ет, деп,
Ол трубканы жапты.
ткендер ойа тсіп,
Мен таы айырдым атты.
Сол стте баяы йел
Еріксіз есіме тсті.
Адамдарды мндас еткен,
Бл Тадыр неткен кшті?!
Артынан телефон соты,
Бейбіт санбек інім47.
— Сізді біреу срап еді,
Берместен телефона тыным.
Апасын іздеп жр екен,
Аштыта айырылып алан.
Халима апайды есімін
«Хабардан» лаы шалан.
Ол кісі апасын тапса,
Теледидар болып себеп:
Крермендерге айтадан
Хабар берейік деп ек.
Мн-жайды ындырып,
Бейбітке рахмет айттым.
Есіме тсірді бл да,
Сен кешкен жетімдік жайтты.
"ХАЛИМА" деген кітапты,
Баспаа зірлеудемін.
Сен туралы айта берем,
Аянбай, біткенше демім!
03.04.2003.
Бгін шкаф ашанда,
Кзім тсті «Консуэлоа»48
Мен шін лы кітапа,
Ешандай жетпейді баа!
Екі томды шатап,
Ккірегіме бастым.
Аармай алдым, байаусыз,
Кзіме келгенін жасты.
Іздегендей бір нрсе,
Беттерін ашып арадым.
Ештее таппай ішінен,
айтып алды талабым.
Сонда да кілім босап,
Сипадым мабасын.
йткені ол кітапты, Сен,
Талай рет стаансы.
... ыры жетінші жыл еді,
Екеуміз осыланбыз.
Отауды млкі болсын деп,
Дние жианбыз.
Сонда басты млкіміз,
Тек ана кітап болатын.
Бір жасы кітап алса,
Кіліміз толатын.
марта алушы едік,
Кбіне, классиктерді!
Жинауа мтылатынбыз,
Барлы кемегерлерді.
Бальзак, Гете, Шекспирді,
Трімізге жинады.
Пушкинні бір кітабын,
Басаа беруге имады.
Бір-бірлеп бас алмастан,
Соларды оитын едік.
Абайды асыл сздерін де,
Ккейге тоитын едік.
Мен жолаушы кеткен кезде,
Сен менен озып кететінсі.
Оыан кітап мазмнын
Маан малм ететінсі.
стіп жріп жинаан,
Жз кітап тойын тойлады.
Кітабымызды таы да,
Кбейтсек деп ойлады.
Тырмысып, тірнектеп жинап,
Мы кітап тойын ткіздік.
Айлар, жылдар ткенде,
Бес мыа да жеткіздік.
Жасы шкафтар таба алмай,
Кей кезде налып едік.
Он мы кітап тойына да,
Жаындап алып едік.
Амал не, Тадыр солай,
Мен Сенен айырылып алдым.
Мені артында алдырып,
Келмеске дние салды.
Сен маан тынымсыз жиып,
Мол байлы алдырып кетті:
Мыдаан кітапа ие,
Трт балаа ке етті.
Соларды брінен де,
Бір зі ымбат еді!
«А!» рып артында алып,
амыып айы жедім.
Есіме тсесі, Сен,
Кітаптарды крген сайын.
зіді ойлаанда,
Басады сары уайым.
Сгіп бір тереіне,
Тбі жо, теіздей ойды.
айтадан «Консуэлоны»,
Майып, орнына ойдым.
05.04.2003
Сол кітаптар уатымен,
Мен-даы жазушы болдым.
Сені шексіз аморлыымен,
Былтыр сексенге толдым.
Мен сексенге келген тойда,
Екеуміз «атар» отырды.
Ресторанны ке залын,
Дос-жарана толтырды.
Трдегі жеке стелге
Екеуміз ана жайасты:
Сен — портрет, мен — оригинал,
Мыбай болды той басты49
Портреті алдындаы,
Рмкеге шарап йылды.
Сені аты аталанда,
Жрт жым-жырт боп тиылды.
Сені ойлап, ішім елжіреп.
Маан бір толаныс тсті.
Артынан жрт рмкедегі
Шарабыды бліп ішті.
йелдер: «Апатай!» деп,
Портретіді сипады.
Соны брі мен шін
Дрідей болды шипалы!
06.04.2003.
Сексенге келдім селкілдеп,
Сирек шашым желпілдеп.
зіді ойлап жылаймын,
Кзімні жасы клкілдеп.
Алпыс-жетпіс жасы екен.
Жруші едім елпілдеп.
амшылаймын зімді:
«айыланба, серпіл!» деп.
Жан, жрегім елжіреп,
Балалара араймын.
Олар келмей кешіксе,
Жаалайды мені м.
Осыларды згеше,
Бір баыта балаймын.
Сенен алан сарыт деп,
Сом алтына санаймын.
Осыларды кшімен,
Саан кмбез ктердім.
Ол кмбезді суретін,
Крді оырман — талай мы!50
Талай адам хат жазды,
Махаббаты аян деп,
Екеумізді айтады: —
озы Крпеш! — Баян деп.
Кесайдаы51 а кмбез,
Соларды бейітідей, — деп.
Министрді де аузынан,52
Естіп алдым жасы леп!
10.04.2003
осаымен бір жрген,
Адамдарды баы бар.
Саан айтар, сулешім,
Жаалыым таы бар.
«ХАЛИМАНЫ» мен жазан53
Президент те оыды.
Сені асиеттеріді
Ккейіне тоыды
Толытар деп кім білген,
Президенттей маазды!
Разылыпен ол кісі,
Маан арнап хат жазды.
Матады: «Таылымы мол,
Керемет шыарма!» деп.
«азір жастар оырлы,
Лайы хикая!» — деп
Бл хатты алып уандым.
Тбем ккке жеткендей!
зіні кз жанары,
Алдымнан жалт еткендей!
Біраз кн масайып болып.
Мол шарап ішкендей болып.
уандым: бір зілдей жк,
Иытан тскендей болып.
уандым — Президентті54
зі хат жазанына.
А ааз бен аламды,
олына аланына.
Сені адамды ісіе,
Ойланып, толананына.
Жігер, айрат, кшіді
Назара аланына.
уанам: атынды Сені,
Бар елге жеткізгеніме.
Тіпті, Президентке де,
Млім еткізгеніме!
зіді саынып жріп,
Кейбір уаныша да алам.
Кездесулерге шаыран,
Мектептерге де барам.
Радиодан сз сйлеп,
Теледидара да шыамын.
Мны: жастар алдындаы,
Борышым деп амын.
Газеттерге маала,
Естеліктер жазамын.
лген, шкендер жайлы,
Ойды тбін азамын.
Осыны брін бгін,
зіе баян етемін.
сте жріп мен даы,
Соы кнге жетемін.
Оан дейін, тынбастан,
Елге ызмет етемін.
Содан кейін шалалап,
з асыа жетемін.
12.04.2003
Жас кніде Сен,
Уыздай еді.
артайанда да,
Маан ыздай еді, Халима!
Жек крген жана,
Суы мздай еді.
ол созандара,
Биік здай еді, Халима
Жасыларды
Сыйлайтын еді.
Жамана жртты
имайтын еді Халима
сек-аяды
Білмейтін еді.
Алтынды кзге,
Ілмейтін еді, Халима!
Жетім, жесірге
Береген еді.
Болмайтын алды
Креген еді, Халима!
Ойлары шыр,
Сезімді еді.
Трмыса иын,
Тзімді еді, Халима!
рыс-керісті
Білмейтін еді.
Орынсыз ешбір
Клмейтін еді, Халима!
Мысылмен мені,
Тйрейтін еді.
Аылмен ала,
Сйрейтін еді, Халима
Жарамсаты
Сймейтін еді.
Байлыа бас
Имейтін еді, Халима!
Ешкімге жайсыз
Тимейтін еді.
Парасатымен
Билейтін еді, Халима!
Осындай асыл
Халиман еді.
Айырылып Сенен
ан айы жедім, Халима!
12.04.2003.
мытылар брі де:
Крген ызы, бейнеті.
мытылмас сйген жар,
Одан алан зейнеті.
Талай рет сен шін,
Жанын берген суырып.
Саан жмсап бар кшін,
зін ота уырып.
Сен ауырса бйек боп,
Бірге ауыран сенімен.
сек-ая, бос сзді,
Жуытпайтын шеніне.
Сйетын кйеуін,
Баласындай еміне.
Жылататын жан жарын,
Жрегіні деміне.
Жаным сйген Халима,
Осындай жар Сен еді.
Мені ккке ктеріп,
олтыымнан демеді.
Сен асымда жргенде,
Мен кімдерден кем едім?
Арта тастап жарыды,
Неге алыса жнеді?
Амалсыздан Тадыра,
Бас иемін, кнемін.
Сенсіз мір срысыз —
Кнде жанып, снемін.
сиетіді орындап,
Бірте-бірте, жатырмын.
Тзде жмса болсам да,
й ішінде батырмын.
Анда-санда балалара,
рысып та оямын.
Олара жан ашуды,
алай, айтып жоямын?!
ыздарымыза кін жо,
лдар ара ішеді.
Алаштарды кргенде,
Адам жаннан кседі
Солардай боп кетпесе
Екен деп мен тілеймін.
Олар ара ішкен кн,
з-зімнен ждеймін.
Ішпегенде араты,
Ешандай да кін жо.
Жаным судай тасиды,
Істеріне риза боп.
Анда-санда масайса,
Кйіп-жанып, снемін.
Айында бір аз рттап,
Кп ішпесе — кнемін.
–Тік жр, деді, — екеймей,55
Жаанды кір шалмасын.
Саал-шашы зарып,
Баа кетіп алмасын!
Алса, егер, жас йел,
зі ота кйесі.
зін емес оныны,
Клекесін сйесі.
Ааларды жас алан,
Жетіскен жо бірі де.
Боламын деп солардай,
Бостан боса іріме.
Аппа кіл, а ниет —
Ст алпыды сатап ал!
Суретіме ара да,
Сйгеніді есіе ал.
Мені ойлап, жылама,
Жрт мазатап, клмесін.
Ішіндегі айыды.
Сырттаылар білмесін, —
Деген сиеттеріді,
Орындаумен келемін.
лсе даы Сен мені —
Махаббатым, леім!
асыдаы йелге,
ашы еркек кп шыар.
лгеннен со оларды,
Брі тегіс мытылар
мір бойы екеуміз,
ашы едік тіріде.
Мен ашыпын мгілік,
Жан жарыма — Кніме!
ашытыым зіе,
Жана уат береді.
з атыды лпештеп —
Маан барлы керегі!
Дние деген ызыты,
ыздыратын шо екен.
Сол ызыты ішінде,
Жардан ымбат жо екен!
Байлы, баыт, азына —
йелі екен зіні!
Сексен жыл мір сргенде,
Жеткені мені кзімні.
Жаам аппа, бой тзу,
Айтанындай боп келемін.
Осыны айтып, зіе,
скерше рапорт беремін.
Алыстаы сержанта,
Бл дауысым жете ме?
Аа сержант болсам да,
ол ктердім шекеме!
16.04.2003.
Білінбейді адірі,
арапайым кісіні.
Сезілмейді салмаы,
Оны еткен ісіні.
Гардеробты ашанда,
Осы ой келді басыма.
Еміреніп, тебірендім,
Сен трандай асымда.
Жемпіріді сипадым.
з олымен тоыан.
ткен кнге ілдім,
арттай газет оыан.
Бл бйымды тоыды,
Біз Подольскіге56 баранда.
атарласып екеуміз,
Архив кшіріп аланда.
Сраан ааздарымды,
Генерал Луцев бергізді.57
Бейне бір кзгі башадай,
Архивтен жеміс тергізді.
аарлы майдан кндерін,
Таы да бізге кргізді.
аралы цифрларды брін,
оралы ойдай ргізді.
Жзінші бригада мен58
Баса дивизиялар жайлы
Керекті деректер алып,
Болды ой ішіміз майлы!
Баукені, айырбаевты.
Мншк, Млік, лияны59
Наградной ааздарын —
Кшірді жалыпай брін.
Жрегі ауырар деп,
Сен мені ораштады.
Бес дптер зі жазып,
Маан жк аз тастады.
Генералдар мен маршалдара,
Мен ыли назар аудардым.
Панфилов, Чистяковтарды60
стаздыын жазып алдым.
Бізді майдан олбасшысы
Рокоссовскийге зер салдым61
Жуковты олжазбасын арап62
Одан да неге алдым.
Кндіз атар отырып,
Осылай ебек еттік.
Кешке архивтан шыып,
Мейманхана жеттік.
Мен тсекте жатып,
ртрлі кітап оыдым.
Сен диванда отырып,
Маан жемпір тоыды.
Архивке рсат етілген,
Бір айлы уаыт та бітті.
Мен Сені серіктігіе,
Риза боп, уандым тіпті.
шатап, бетінен сйіп,
Жемпіріме рамет айттым. —
Оны ойшы, одан да, — деп,
Сен жаа сыныс айтты:
— Бл архивтен екеуміз,
Мол байлы алды, — деді.
лтты дстрімізді,
Бзылмау амын жеді.
— азаты салты бойынша,
Алыс айтанымыз абзал.
Генерала шапан бар,
Жне бір дайын тр камзол.
Постпредтегі люксте,63
Жасылап ктейік оны.
Осылай біткені дрыс,
Иігілікті істі жолы.
йелімен екеуін де,
«аза» етіп шыарайы біз.
Осындай жасы жандарды,
Жрегінде алсын бір із.
Осыным дрыс па? — деп,
Жымия арады маан.
Бір жасы іс бастады,
Мен ешбір ойламаан.
Мскеуге, Постпредте,
Жататын жерімізге келдік.
лтты таамдар жайып,
Олара онаасы бердік.
Николай Луцев пен
Сйкімді жбайы да,
Крсеткен рметімізге,
Ерекше болды риза.
Отырды онатармен,
Жайдары, жайнап кліп.
Генерал а-та болды,
Сені сержант екеніді біліп.
Орнынан шып трып,
Екейіп, олынан сйді.
Генералша да шатап,
рметпен басын иді.
Сен скери ызметіе,
Ешандай мн бермеді.
Ерекше ерлігін айтты,
лия, Мншктерді.
— Цензор боп, хат тексеріп,
Кбіне Мскеуде отырдым.
Матанып айта алмаймын,
Деп бірдее бітірдім.
зіді матамайтын,
арапайым кйде алды.
Кім білер, шындыында,
адірін олда барды?!
Мінеки, бл жемпірді,
Мен иыымда тоздырдым.
зім артында алып,
Сені ілгері оздырдым.
Блкім, алан шыармын,
лгілі істеріді айтуа.
арапайым адамдарды
Атаын лайтуа.
16.04.2003.
Ататы Брест аласын,64
Фашистен азат еттік біз.
Буг зеніне тіреліп,65
Шекараа жеттік біз.
«Біз» дегенім — Бірінші
Атыштар дивизиясы,66
ре алды амалды.
ліп-шіп — расы.
Егескен екі жаты,
Айасы мыым болды.
Мені зебірегімнен де,
ш адам шыын болды.
Трт кн бойы шайасты,
Жмсап барлы амалды.
Жан алып, жан берісіп,
Аыры алды амалды
Наградталды дивизионнан,
Жауынгер ыры шаты.
Комдив мені де кеудеме,
«Да» орденін таты.
...Содан ыры жыл ткенде,
Екеуміз Брестке барды.
Кп кн амалда болып,
Керекті млімет алды.
амал мражайы бізге,
з ауылымыз боп кетті.
йткені оны ораан,
азатар саны кп тіпті.
Срапыл соыс алдында,
Сапта ш мы аза бопты.
Командирлер де бар екен,
Бастаан жауынгер топты.
Оларды аты-жндері,
Жректі елжіретеді.
амалды алай орааны,
Кзге жас млтілдетеді.
Зейнолла Атаналиев!
Міне, Шкерт мірханов!...
Мен мр-ср болдым
Ауылдастарымды танып.
Блар тізімдер ой,
Жатан беттері ашылып.
Оларды тадырын оып,
Кілім алды басылып.
— Бл бізді алидолланы
кесі ме? — деді Сен.
Екі кзім жасаурап:
— И, и, — дедім мен.
Сен сонда кбірлеп ана,