Президент халы жазушысымен хат алысты
азастанны халы жазушысы зілхан Нршайыов азастан Республикасыны президенті Нрслтан бішлы Назарбаева тмендегідей хат жолдаан еді.
ымбатты Нреке!
Сізге алыс хат жазамын деп жріп, ол ойымды орындай алмай, атты сыраттанып, за уаыт ауруханада жатып алдым. зіізге ризашылыымды білдіре алмай кетемін бе деп орып едім. Ауруханадан шыып, кеше ана йге келдім. Бгін зіізге хат жазуа шамам келетініне уаныштымын.
Айтайын дегенім: осы жылды бас жаында зіізге хат жазып, айтыс болан йелімні басына кмбез ктеруге аражатым жетпей ысыландытан, биылы 2002 жыла тиісті 180 мы теге президенттік стипендиямды жыл аяына аратпай, ертерек бергізуіізді тінген едім. Сіз: ол кісіні стипендиясына тимедер, сол млшерде кмек крсетідер деп нсау берген екенсіз. Сізді сол нсауыыз бойынша 160 мы теге алдым. зіізді сол жрдеміізді жне баса да жолдастарды лтты дстр бойынша крсеткен кмегімен (аын інілерім Олжас Слейменов — 300 доллар, Мхтар Шаханов — 100 доллар, бейтаныс оырмандарым — Мхтар л-Мхаммед — 270 мы теге (1760 доллар), Нртай Сабильянов ол жігітті зііз білесіз: 2001 жылы 29-желтосанда Алматы зиялы ауымымен кездескенііз де мен Сізге бата беріп, з кітабыммен бірге ол жігітті кітабын сыйлаанмын 1250 доллар, таы баса аайын туыстар 500-5000 тегеден осты. Ешкімнен бір тиын сратыным жо, здері кеп берді) "Кесай-2" зиратына жайасан жегеізді басына сонау Маыстаудан ракушка алдырып, а кмбез орнаттым. Соан те уаныштымын. Мені басыма тскен осынау ауыр жатпайда 160 мы теге аша жіберіп, кмек крсеткеніізге мы мрте алыс айтамын.
Кмбезімізді (зім де соан жайасамын ой кейін) сырты бітті. Енді ішкі жмыстары ана алды. Аманды болса оны жегеізді екінші жылды асына дейін бітіремін ой бірдее етіп. Жегеізді жотаудай – а жотап келемін. Айырыланыма жылдан асса да лі кнге дейін кзімні жасы тиыл тан жо.
Енді мені Сізге айтар ешандай арыз, тініш, бйымтайым жо.
Жалыз ана ТІЛЕГІМ бар:
— Аман болыыз!
— Абыройлы болыыз!
Зор рметпен
ардагер ааыз зілхан НРШАЙЫОВ
Президент Н.. Назарбаев халы, жазушысыны осы хатына тмендегідей жауап жолдады.
рметті з аа!
Халима жегеміз мармны басын арайтан ниетіізге ыылас танытып, шамалы шапаатымды тигізгеніме лкен ыыласыызды айтып хат жазыпсыз. Кп рахмет!
Ниетіізді орындап шытыпсыз, айырлы болсын! жртшылыпен естіп, басылымдардан байап жрмін, жегеміз осындай сем кмбез орнатуа бден лайыты жан екен. Ммкіндік тапсам, бгінде кпшілікті олынан тспей жрген "Халима" атты хикаятыызды мен де оып шыпапын. екеуіізді жан толытарлы сыйластытарыыз кейінгі жастарымыза жасы лгі-неге деп ойлаймын.
Осы ыылас-ниетіізді бріне жегеміз руаы риза болар. Енді айраттаныыз, ктінііз, ауырмауды ойлаыз. сау-саламат болыыз!
рметті зеке! Туелсіздігімізді бірінші кнінен бастап, аалы, жрегіізбен, адал пейіліізбен барша істерімді олдап келесіз. Ажректен шыан батаызды алып жрмін. Зор рахмет! Туан елімізге ызмет етіп, аман-сау жре беруіізге тілектеспін!
Нрслтан НАЗАРБАЕВ
Жазушы жауап хат жазаны шін Президентке шын жректен ризалы білдіріп, зі оуа ниет еткен "Халима. Мгілік махаббат жырын" ("Жлдыз", 3, 2002) автограф жазып, Нрслтан бішлына жіберді.
Президент пен жазушыны зара хат алысуы бірінші рет емес. Ол хаттар екі жата да сатаулы тр.
Жмабек ОРЫНБАЕВ,
Жамбыл облысы
Ар алдында крмеген жаза басып
I
Мен зейнеткермін. Брын комсомол, партия, кеес, мслихат жйесінде за жылдар ызметте болдым. Сол кезені брінде брыны "Лениншіл жас", бгінгі "Жас алаш" газетін збей алып келемін. Сол мір серіктей болан "Жас алашты" 29-тамыздаты санында "Берік махаббатты белгісіндей" деген атпен жарияланан азастанны халы жазушысы зілхан Нршайыовты жан жары, деби серігі Халима аликпар ызына арнап ескерткіш - кмбез орнатан жніндегі маала маан лкен сер етті, ткен бір кезедерде з атамен, Халима жегемен кездесулер ойа оралды.
зекее Халима жегейді баилыы ауыр тигенін жанымызбен сезіндік. зеке мен Халима аликпарызы отбасында талай рет болды.
Халеке арапайымдылыымен лкенге де, кішіге де ізетті, ашы, жарындылыы мен, салихалы сабырлыымен ерекшеленетін. Халима жегейді рбір сзін алт жібермей тыдауа тырысатынмын. Ол кісіні бауырмалдылыы, кімге де болса жасылы жасауа мтылатын лгі ттар асиеттері мол еді. Халеке з анам Тынышты бала кейіпті ізгілігімен, тіпті шйкедей болса да шымырлыымен, рі ткірлігімен де есімде саталатын болар.
Халеке осы замандаы лгі етер аналарды жарын жанындай ктетін, отбасыны берекесін, ынтымаын кзді арашыындай сатайтындарды бірі. Осындайда "Жанашыр йел жарын ктеді, жарымес йел жанын ктеді" деген халы даналыы ойа оралады. И, Халеке ерекше жан еді.
зеке жан серігіне белгі орнатып, замана, адама лгі боларлы, тлімді адам жасады. А шааладай еселі кз тартар сырты да, іші де "ХАЛИМА" деп сыр шертіп тран Кмбез зеке улетіне, ала берді барша жана алдымыза ол дние бар, ойлан, сыйлас, бір-біріне адірлі бола білідер деп тратындай.
зеке Халима аликпарызы дниеден озаннан кейін "Ажніс" телехабарында отбасындаы йел, жарды орны туралы толана айтанын кріп тыдады. Баытты, стамды, лгілі отбасындаы осы гіме кімге де болса серлі шыар. Отбасыны шырын бзып, отбасында сыйласпай инасып дрдараз болып, тіпті ажырасып жргендерге, араа салынан еркектерге, йелдерге ой тудыратын шытар.
Халекені келбеті еске тсіп, зекенні млдір махаббатына тнті боланда мына бір шума, ойа оралды:
Биікте тр ажайып Халима жегей мазары,
Ел есінде болады ол, мгі ткенмен "базары".
Махаббатты, сыйластыты діретін баяндап,
з Ааны лі алда жректен жыр жазары.
дебиет лемін др еткізе, оырмандар олдан кола тигізбей толаныспен оыан "Махаббат, ызы мол жылдарды" жырлаан зеке отбасында да махаббатты жаластырып, махаббат жніндегі аыздарды з отбасы арылы аиата жеткізді.
Халы жазушысы зеке, мемлекеттік сыйлыты иегері зеке немі халыты ортасында. Жамбыл облысыны 40 пайызын алып жатан Мойынм ауданында болан кездерінде осы айматы барлы аумаында болды: Абаай кен орыныны шахтасына тсті, Сарыараа жайлауа беттеген малшынар кшімен бірге болып, жауын-шашын, ар аралас кезеде оларды иыншылытарын кзбен керді, сексеуілді мды (мал ыстауларын) аралады. Брінде ебек адамдарымен кездесулер ткізді.
Иса Байзаов жырлаан "ралай слу" поэмасыны оиасы болан Шу зеніні тменгі аысындаы Кіші амалы клін керіп жырдаы оиаларды сабатады. ол жаттауларында отыран ата шопанны отбасында ері мен йеліні Шекспирді Отелос пен Дездемонаны монологтарын жата орындаанын тыдап, сонау ткпір - ткпірдегі ебек адамдарыны сондай кесек шыармадан хабардар екеніне уананы есімде. зеке сонау Португалияда ткен СССР мдениет кндеріне атысып нер крсеткен ауданны "Мойынм" фольклорлы, н-би ансамбліні нерін ызытады. Асыпайтын, аптыпайтын, арапайым адамдармен терезесі те сйлесетін зеке мойынмдытарды рметті онаы болды.
Сол кездегі аудан басшысы Айтбай Назарбековпен, екі мрте Енбек Ері Жазылбек уанышбаев пен, кптеген аудан азаматтарымен збей хабарласып трды.
Бл кнде 80-ді алымдаан, адірменді асаалымыз зекее мыты денсаулы, за мыр, оырмандарын жаа шыармаларымен уанта берсін деген тілектеспін.
Мені мекен-жайым: 485320, Тле би ауылы,
Сейфуллин кшесі, 43-2,
Шу ауданы, Жамбыл облысы.
3.10.2002 ж.
II
Слеметсіз бе, заа!
зіізбен Мойынмда бірге ткізген кндер аншалыты адірлі екенін уаыт крсетіп отыр. Биыл мен де 68 жасты алымдап отырмын.
Халима жегейді жарын жзі, инабаттылыы, арапайымдылыы, кішіпейілділігі жнінде йімізде жиі еске алып жрміз. Аналарды, сйген жарды жырлаанда кездестіретін Ана, Жар, Халимадай - а болар.
Менде газет иындыларын жинап жру деті бар. Сізді Халеке мазары, оны алдында тран зіізді бейне суреттерііз соны бірі. Оан ілеміз де, сол кндер еске тсіп, шйіркелесеміз, гіме озаймыз.
з аа, сізге дай уат берсін! за мыр срііз, ортамызда наыз лгі ттатын, сап бататын з атасыз. Кптен кп жазбаларыызды оитын болайы.
Жазыыз, зеке, жазыыз.
Біз, Шке - Шйкл екеуміз мірімізді зейнеткер деген жаласын "дайа шкір!" деп ткізіп жатырмыз. дайа шкіршілік!
Слеммен, інііз Жмабек, арындасыыз,
рі келінііз Шйкл
27-араш. 2002 ж.
Айбек САПЫШЕВ,
аын.
зілхан аа!
ледеріізді "Халимаа хатты" тгелдей оып шытым. Шын жректен толаныстан туан ойлар, асыл жара деген шексіз махаббатыыз бірден баурап, асарлы хаттарды кркемдік дрежесіне мойын да брызбады. Тіпті оан кіл аудармадым да. Сізді жрек сзіізді естіп ерекше толу стінде болдым. Махаббат жырыны мгілік екенін таы бір сезініп, дниедегі е асыл асиетті арта адалдыпен, жара сарылмас махаббатпен сатай білген адамдарды асыл бейнесін крдім. рпаа лгі, лана мра болар бл жазбаларыызды "а ле" деп жіліктемей-а оялы деген ойа келдім. Осы алпында іші нрланып тран жырларды дауыс мнеріне де тере ой салып оылатындай етіп, "Халимаа хат" деген атпен, аздап деп, кпшілікке сынуа болар деп тйдім.
Інііз Айбек Сапышев Семей аласы.
14-ыркйек. 2003 жыл.
й-жай: Семей аласы
Семенов-Тян-Шянь кшесі, 16
. й телефоны: 62-78-79
Жмыс телефоны: 62-38-81
Глбаршын БАЙТОАЕВА-БАЗАРБАЕВА,
Алматы аласы.
рметті зеке аа!
Мен бл кішкене хатты Сізді маан жолдаан "Махаббат, ызы мол жылдар" деген кітабыызды айтадан оыанда оны басындаы Халиманы артында алып бара жатан жандара арнаан сздерін жне Сізге, бала-шаасына деген мейірімі мен ризашылыына толы, даналы аты сздерін оыанда, сіресе, Сізді Халимадай жарыыздан айырылан кезде жазан "Мгілік махаббат жыры" деген шаын дниеізді айта-айта оып,кп толанып отырып, бл жртты толандырмай оймайтын дниелерді оыан мен сияты кп оушыларыызды бірі ретінде жазып отырмын бл хатты.
Сйікті жарыыз Халима туралы "Мгілік махаббат жыры" деген тамаша (он бірінші беттегі) "Он екінші" сзіізді айта-айта оыанда, рі те тан алдым, рі сізді жарыыз туралы сондай керемет сздер айта аланыыза шексіз риза болдым!
"Бірінші" сзді аяында.оны зге лкен ызметтерін айтып жеткізу шін жеке бір кітап жазу ажет" депсіз, ол дрыс. Ол лкен кітап жазылып та жатан шытар. Халима сияты Сізге сйікті жар, балаларына, немерелеріне, сйікті ана, же, апа болан жне зіні тлалы, сирек асиеттерімен басалара да адірлі, лгілі болып ткен дана Адам туралы, рине, таы да айтыла беру керек. себебі, оны тласы, мір-тіршілігі кейінгілерге неге - лгі бола беруі керек!
аршадайынан жетім болын скендіктен, Халима тым ерте есейген секілді. р нрсені тп-тркіні жастайынан пайымдап, жаман-жасыны жастайынан айырын, з мірінде олынан келгенше лкенге де, кішіге де, жаына да, реті келсе, жата да жасылыын аямай, жарын сулесін шашын, те жатымды, сыйлы болын ткен, мірде сирек кездесетін, ерен жан болан екен Халима.
Сіз "Сзіізді" бір тсында Халимаызды те зерек болды депсіз. "Зерек" деген сзді мен табиатынан жан-жаты талантты адам деп тсінемін. Мен сол сзді мнін зім жас шаымда жетім алып, олына келген, аса бір инабатты да, дана адам болан, лкен анамыз Болат шешемнен сраан едім. Сонда ол кісі "Зерек" деген адамны зімен бірге жаратылатын асиет аыл деп тсіндірді. Сосын ол кісі адама оу аыл оспайды, білім ана осады дейтін. Білім деген сырттан келетін нрсе, ол адамда болуы да ммкін, болмауы да ммкін, ал аыл адамны зімен бірге келеді дейтін. Сондытан, мен зерек болан Халиманы те аылды да, талантты адам боланына, оны зііз айтандай "сом алтын" боланына тнті болдым.
зі хал стінде жатып (ондай жадай ешкімні ойына келмейтін) емхананы бар коллективін, бірін алдырмай, риза ететін жасы сздерін жазып, ішіне жептуір аша салдыран конверттер мен баса да сый-сыяпатын крсеткені жне зіне тиесілі асыл заттарды бздырып, балаларына, немерелеріне, Сізге де алдын-ала з атын жаздырып, ескерткішке алтын жзік сотыруы да Халиманы асан аылдылыы мен парасаттылыыны кусі екені сзсіз.
Біра, Халима табиатынан анша жерден аылды, асыл адам боланымен, оан тадыр Сіздей жарды кездестірмегенде, оны зі айтандай, мндай баытты, шуаты мір сре алар ма еді, алмас па еді?! "Алтынны адірін зергер біледі", "Екі жасы осылса, кн туады ай менен" деген атадан келе жатан сздер бар ой. Сізді Халимаызды табиатта сирек кездесетін сегіз ырлы, бір сырлы асыл болуы да Сіздей зергерді олында деліп, ырлары жарырап, ашыланнан болу керек. Асыл емес, жай тасты анша десе де жарырамас.
Сіз зіізді "Бесінші сзіізде": "Махаббат ш трлі болады: 1. Бала махаббат, 2. Шала махаббат, 3. Мгілік махаббат" деп жазып, зіізді махаббатыызды мгілік махаббата жатызып, оны длелдеп шытыпсыз. Шынында да, Сіздерді махаббаттарыыз мгілік махаббат екені сзсіз.
Дегенмен, меніше, ер адам махаббатты сулетшісі боланымен, оны мірлік стап туратын ттасы да, йытысы да дана йел баласы болатын сияты. Солай екеніне Халиманы "Махаббат, ызы мол жылдар" деген кітабыызды басында келтірілген, зі мірден ткеннен кейін, кіл айтып келетін кісілерге баыштап жазан, солара тапсыр деген сзінде зіні мірі туралы (алай жетім алып, айда сіп, айда оып, есейіп, ызмет жасааны жайында) айта келіп, Сізбен осыланнан кейін: "Одан кейінгі мірімді жан жарыма арнадым" деген ажап сздерді оыаннан кейін мені кзім бден жетті.
Бізді йелдер мен ерлерді тееген заманда, йелдер білім алып, маманды мегеріп, з бетімен ызмет етуге ммкіндік алан уаытта, йелді йелі, адамны адамы ана з еркімен брін тастап, йге таылып, азан-ошаты асында отырады.
Халима з ризашылыымен "жан жарыма кмекші болдым" десе де, сіз зііз айтандай, оны зеректігі мен жанжаты таланттыы, оны кп нрседен хабардар біліктілігі Халиманы азіргі уаыттаы ылым-білім аясында кзге тсіп жрген немесе мемлекеттік-оамды жмыстарда здік крініп жрген йелдерді атарына ктерілері сзсіз еді. Біра ол сол артышылытарыны брін Сізді жолыыза рбан етіп, Сізге кмекші болыпты.
зііз "Он екінші сзде" айтандай, Халима Сізге "жанынан жылу", "жрегінен жыр" берген, "ойыызды жалап", "рісіізді кеейткен" кемері уаныша толы, "ажайып рухани жан дариясы бар" Сізге шексіз берілген жан болан екен. зііз айтандай, "Халима мені созсам олымды, ойласам ойымды зартушы еді, аылыма аыл, абыройыма абырой осатын еді" деп. андай керемет сздер?! андай шексіз махаббат пен керемет рухани биіктік, ажырамас бірлік?!
На такое самопожертвование и "подвиг" способна не каждая женщина!
(Мына орыс тілі мені 40 жыл бойы малім боландаы "жмысшы" тілім боландытан, сол тілде сз айту да, жазу да маан оайыра. Кешірііз!)
Вы, Азеке, счастливый человек, как Вы сами признаетесь! Вы прожили красивую жизнь с любимой и любящей женщиной. Вы верно называете ее "золотом-самородком". Она и уходила из этой жизни со словами любви и благодарности к Вам, к своим детям и внукам, даже ко всем, кто лечил ее, заботился о ней или просто хорошо относился к ней. Она не забыла никого одарить заранее заказанными, заготовленными памятными подарками. И на такие поступки не каждый способен!
Ваша Халима была редким, незаурядным человеком, посетившим этот мир, чтобы сделать счастливым Вас!
И, Вы глубокопочитаемый, Азеке, оказались на высоте, увековечив свою Халиму и построив ей белокаменный Мавзолей на Коктобе (наподобие мавзолею легендарных Козы Корпеш и Баян сулу в Аягузе, что интересно: Ваша Халима, оттуда родом), который будет стоять вечно, как символ всепобеждающей, вечной любви!
С глубоким уважением к Вам!
Гульбаршын Байтугаева-Базарбаева 10.05.2004 г.