Коммуникациялы процесс тсінігіне анытама берііз. Коммуникация процесіні элементтері мен кезедеріне сипаттама берііз.

Коммуникациялы процесс бл екі немесе оданда кп адамдар арасындаы млімет алмасу, рі оны негізгі масаты мліметтін тсінікті болуын амтамасыз ету. Коммуникация — бл крделі процесс жне де оны жасы тсіну шін процесс сатыларын білу ажет.

Млімет (апарат) алмасу процесіні элементтері мыналар болып саналады:

— мліметті жіберуші идеяны орытушы немесе мліметті жинаушы жне оны таратып беруші болып саналады;

— символдар кмегімен кодталан мліметті зін хабарлау;

— канал, мліметті беру ралы;

— алушы. бл мліметті ажет ететін адам.

Мліметті алмасу барысында жнелтуші мен алушы белсенді роль атарады, рі мны зі бір біріне атысты бірнеше кезеде теді. Бларлы міндеті хабарды дайындау жне каналды пайдалана отырып, екі жакка да тсінікті болуын арастыру. Млімет алу кезедері мынадай: а) идеяны пайда болуы; ) кодтау жне канал тадау; б) беру; в) декодтау.

стырайы млімет алмасу идеяны тжырымдаудан немесе мліметті тандаудан басталады. Бл кезеде жнелтуші апарат алмасу шін андай концепцияны басшылыкка алу ажет екендігін шешеді де, мнда ол кптеген факторларды ескереді. Мселен, басшы жмыс нтижесін баалау туралы млімет алмасысы келсе, ол мынадай жайтты есте сатауы тиіс: идеянын мнісі сол, зіні арамаындаылара оларды кшті жне лсіз жатары туралы наты мліметті хабарлау, рі оларды жмыс нтижесін алайша жасартуа болатындыы жнінде кеес беру.

Мліметті жнелтуші кодтауа аайдаланатын, символ типіне йлесетін каналды тандай білуі тиіс. Каналдара берілген сздер мен жазылан материалдар, сондай-а электронды байланыс ралдары, компьютер желілері, электроникалар, пошталар, бейнетаспалар мен бейнеконференциялар жатады. Хабарды беру тек бір каналмен шектелмеуі тиіс. Кп жадайда екі жне одан да кп коммуникациялы ралдар пайдаланылады.

шінші кезеде женелтуші идеяны екінші бір адама жеткізу шін мліметті береді. Жнелтуші хабарды жібергеннен кейін алушы оны декодтайды. Декодтау – бл жнелтушіні жіберген символын алушыны тсінігінде аудару.

Басшы мынаны ескеруі ажет: олардын баса орындардар алан мліметі дл болмауы жне алмасу барысында р трлі ауытулар болуы ммкін. Осыан орай кері байланысты жола ою ажет.

арым-атынас кедергісі жне оны жою дістері

Басшы з уаытыны кпшілік блігін гіме, кеес тікузге, тікелей байланыс орнатуа, млімет алмасуа жмсайды. Осыан орай жеке адамдар арасындаы коммуникацияда андай кедергілер болатындыын білуді айрыша маызы бар.

Бірінші абылдауа — тсініп, ынуа атысты кедергілер. адамдардьін абылдап, ынуына алуан трлі факторлар ыпал етеді, сондытан коммуникация тиімділігін кемітпес шін бларды ескеру ажет. Коммуникациялы ахуал басшылар мен баыныштылар арасындаы зара арым-атынаса байланысты. Кедергілерді зі осылардын арасындаы келіспеушіліктегі немесе пікір айшылытарынан туындайды.

Семантика — сзді жне а.йтылан сез мнін пайдалану дісін зерттейді.

Екіншіден – байланыса атыса атыса отырып жне символдарды пайдаланып, мліметтер алмасады, рі оны тсінуге тырысады да, мндайда сз символын, дене имылы мен мліметтерді олданады.

шіншіден, вербалсыз (латынша вербалис — ауызша, сздей деген маынаны білдіреді) кедергілер. Вербалсыз атынаста сзден баса кез келген символдар олданылады. Вербалсыз хабар (передача) кп жадайда вербалды хабармен оса теді де, сз мнін кшейтуі де немесе згертуі де ммкін. Вербалсыз атынас мысалына пікір алмасуды, адамны бет-лпетіндегі згерісті, мселен, клкісін, абылдамау белгісін, ойнаы немесе тнерген алпын, абылдаан немесе абылдамаан кзарасын алуа болады.

Тртіншіден, нашар кері байланыс. Кері байланыс те маызды, йткені оны зі сізді алан хабарыызды натылыын анытауыыза ммкіндік береді. Басшылар тарапынан жіберілген хабара атысты кері байланысты болмауы жеке адамдар арасында млімет алу тиімддігін шектейді.

Бесіншіден, тыдай білмеу. арым-атынас тиімділігін арттыруды маызды жадайларыны бірі — адам хабарды жібергенде де жне кабылдаанда да бірдей дл болуы тиіс.

Жеке адамдар арасындаы арым-атынас тиімділігін арттыру шін мынадай жайттар сынылады:

— мият тыдай білуге дадылану;

— з идеяды айтпас брын айындап алу;

— потенциалды семантикалы проблемаларды абылдай білу;

— зіні дене трысыа, имылыа, дауыс ыраыа зер салу;

— эмпатияа жне ашы жарын гімеге кіл блу. Эмпатия — бл баса адамны сезіміне кіл аудару, рі зара пікірлескенде, хабар алмасанда олдау, кілді гімелесу;

— кері байланыс орнатуа тырысу.