Бсекені жіктелуі жне трлері

Бсекені бірнеше белгілері бойынша жіктеуге болады:

- жеке – дара – нарыты атынастарды атысушылары тауарлар мен ызметтерді сату-сатып алуды е жасы жадайын тандауа мтылады;

- жергілікті – шектеулі территорияда нарыты атынастарды атысушыларыны арасындаы бсекелік крес;

- салалы – нары салаларыны біріндегі бсекелік крес ;

-салааралы – нарыты трлі салалары кілдеріні сатып алушыларды з жатарына тартуы шін бсекелесуі;

- лтты – белгілі-бір елді ішіндегі отанды сатушылар мен сатып алушыларды бсекелесуі;

-халыаралы – лемдік нарыта трлі елдер мемлекеттері мен шаруашылы бірлестіктері, ксіпорындарыны бсекелік кресі.

Еркін бсеке нарыта андай–да бір тауарды ндірушілер мен ттынушылар (сатушылар мен сатып алушылар) кп боланда рекет етеді. Оны негізгі белгілері: нарыта туелсіз тауар ндірушілерді кп болуы; нарыа енуді алайтындара шектеуді болмауы; нарыты баалара баылауды жотыы; жеткілікті нарыты апарата ие болу; еркін бсеке жадайында атысушылар тауар сранымына, нарыа жеткізілуіне немесе баасына айтарлытай сер ете алмайды.

Реттелетін бсеке – нарыты субьектілерді дамыту мен оларды ызметін реттеу шін жадай жасау масатында экономикалы рдістерге мемлекетті араласуы. Мемлекетті экономиа блайша араласуы барлы дегейлерде оны экономикалы ытар мен міндеттер гаранты ретінде атысу ажеттілігімен байланысты арастырылады.

Тауар маркасы, сервис жне ораптау бойынша маркетингтік шешімдерді абылдауды талдаыз.

Тауар табасы дегенiмiз баса тауарлардан оны айыру шiн, абылданан тртiпке сйкес т iркелген тауара берiлген белгi. Ол сурет, рмiз, бiрiккен рiптер, цифрлар сипатында болуы ммкiн.

 

Табалы ат дегенiмiз атаулы тауарды табасыны блiмi.

Табалы белгi деп суреттеп белгiленген тауар табасыны блiмiн айтады.

 

Тауар белгiсi дегенiмiз заа сйенген, ораумен амтамасыз етiлген тауар табасыны бiр блiмi.

 

Табасы бар тауарлар табасы жо тауарлара араанда 15-25 %-а арты бааланады.

 

Тауар белгiлеглерiнi тiркелуi бсекелестермен бсекеге тсу, жарнама жасау, ттынушыларды жне оларды коммерциялы рылымымен танысу шiн ана ажет емес, ол басты трде тауар белгiлерiне лицензия сату ммкiншiлiгi шiн олданылады.

 

Табалы белгiнi трт трi болады:

5. Фирманы аты. Ол мiндеттi трде айтылатын рiп, сз, немесе рiптер жне сздер тобы.

 

6. Фирма белгiсi- крiнетiн символ, сурет, болмаса айырмашылыы бар тстер;

 

7. Саудалы бейнесi- жекелеген сауда табасы;

8. Сауда белгiсi- фирма аты, фирма белгiсi, сауда бейнесi.

 

Тауарды орау.

 

Тауарды орау жоары сападаы тауар деген ымды алыптастырады. Тауарды оралуы- оны салатын ыдыса, орапа немес орайтын зата байланысты. Тауарды iшкi жне сырты оралуы болады.

 

· Iшкi оралуы дегенiмiз тауарды салынан тiкелей ыдысы, мысалы, тiрдi шишасы;

· Сырты оралуы- тауарды орау шiн орайтын жне тауарды тiкелей

 

олдануа дайындау кезiнде алынып тасталатын материал. Тауарды оралуы мынадай ызметтердi атарады:

 

6. тауарды бзылуы мен блiнуiнен сатайды;

 

7. тауарларды клiкпен тасымалдауды, тиеудi жне тсiрудi жеiлдету шiн тымды блшектейдi;

 

8. тауарды сату шiн салмаы мен клемiн отайландыруды амтамасыз етедi:

 

9. жарнама жасау шiн олданылады;

10. оймаа тауарды жинап оюды жеiлдетедi.

Тауарды оралуына ойылатын талаптар:

тауарды зiндiк тп нсасын жне патентiн орау;

 

· оралан ыдысты зiн баса мтажа олдану ммкiндiгi;

 

· сатып алушыа эстетикалы сер етуi;

· орауа кеткен шыындарды нерлым тмен болуы;

 

· тауарды сапасын сатау алаптарын орындау.

Орауды сырты бейнесiне сер ететiн факторлар:

 

а) тауарды асиеттерi мен ерекшелiктерiне байланысты оны орау трлерi; б) тасымалдау, оймалау ралдарын отайлы олдану шiн тауарды салмаы мен клемiнi згешелiгi;

 

в) автоматтандыру, тасымалдау, оймалау ралдарына тауар орлуыны бейiмделу ажеттiлiгi;

 

тасымалдау, оймаа жию жне сатау процесiнi тауара тигiзетiн серiне арай тауарды орау.

Тауарды орау жнiнде келесi ережелер белгiленген:

 

· орауды текстi мен сурет сипаты тауарды маызына сйкес, наты жне бiр маыналы болуы ажет;

· оралан тауарды салмаы, немесе клемi жне саны туралы млiметтер орауды крнекi жерiнде жазылуы тиiс;

· оралан тауарды салмаы мен бiрлiктерiнi саны бтiн сан болуы тиiс;

· тауар баасы крнекi болуы тиiс;

· тауарларды ескiруi мен жарамдылыыны мерзiм шегi арнайы нсаулар негiзiнде крсетiлуi тиiс;

 

· орауа кететiн шыындар клемi мен тауар сапасына ойылатын мемлекеттiк талаптар.