Келесі дістерге салыстырмалы ерекшеліктерін крсетііз: жаттарды талдауы, схбат, баылау.
ЖАУАБЫ БАР БАСА СРАТАААААА (26-28, 32,39 срата)
Алтыншы сраты оыдар, соны айталап отыр.
Эксперттік баа, леуметтік эксперимент, социометриялы діс не екенін тсіндірііз.
Эксперттік баалау дісі -халыаралы зерттеуді аппликативті дістеріні бірі. Бл діс бойынша арастырылып отыран мселеге атысы бар маман сарапшылар арнайы шаырылып, з бааларын береді.
Эксперттік баалауларды негізіндегі басты идеясы баалауды санды дістері жне алынан жетістіктерді айта жасалынуына сйенетін адамны интуициялы-логикалы ойлауыны тиімді процедурасын румен сипатталады.
леуметтік эксперимент- леуметтік зерттеулерді себеп — салдарлы туелділіктерін анытауда жне зерттеуді жргізуге олайлы жадайды орнатылуы. Баылауа араанда эксперимент шындыты тануды белсенді жолы. Оны ерекшелігі зерттеуші кез — келген уаытта зерттеуге араласа алады. Егер пассивті баылау мынадай сратара жауап ала алса «алай?», «андай жадайда?» ал экспериментте «неге осылай болып жатыр?» деген сраа жауап аласыз.
Социометриялы діс кіші топтардаы леуметтік былыстарды зерттеуді жеткілікті дрежеде танымал дісі болып табылады. «Социометия» термині латын тіліндегі: socius – дос, сеіктес жне mеtrum — лшеу деген екі тбірді осыдысынан ралан. Аталмыш термин ХІХ асырды соында бір топты басаларына деген ыпалын зерттеу шін аылшын леуметтанушысы мен психологы Джекобо (Якоб) Мореномен алашы рет олданылады. Социометрияны кмегімен тлааралы зара рекеттестікте аныталатын алауды, селостыты немесе абылдамауды санды лшемін шыаруа болады. Социометрия топ мшелеріні арасындаы натуды немесе натпауды анытау шін олданылады. Аталмыш дс те жедел жргізіледі, оны нтижелерін математикалы деп, кесте трінде шыаруа болады.
Социометриялы срауды негізіне: Сен кіммен бір партада отыры келеді? Кіммен бірге демалы келеді?; Кіммен ірге жмыс жасаы келеді? деген сратарды алуа болады. Тадауды – біріккен іс-рекет бліміндегі жне кіл-ктеру бліміндегі екі баыты сынылады. Тадау алаулылыыны дрежесін натылауа жнетадауа снылан адамдарды санын шектеуге болады. Тадаулар енгізілген матрицадан зара нату мен натпауларды крделі шиелінісін, социометриялы «жлдыздарды» (кпшлікпен тадаландар), шеттетілгендерді (ешкіммен тадалынбаандар) жне сол полюстерді арасындаы аралы збелілерді ттастай иерархиясын круге болады.
Срауда кбінде дихотомиялы лшем олданылады. Ол кіші топтаы зара атынастарды нерлым натыра анытауа ммкіндік береді. Мселен, адама жауапты істі кіммен бірге орындаысы келетіні сынылып ана оймай, ол істі кіммен осылып жасаысы келмейтінін де анытау ммкіндігі сынылады. Кейде респондент фамилиялады тізбектеумен шектелмей оларды наты ретпен орналастырса рангілеу дісі олданылады. Мселен, «Туан кніізге кімді (бірінші, екінші жне тртінші кезекте) шаырыыз келеді?».
Социометриялы сранамада рбір сралушыа социометриялы анкета (немесе социометриялы лестірме) жне топ мшелеріні тізімі беріледі.Жмысты олайлы болуы шін, кейінгі деуді арапайымдылыы шін топ мшелеріні фамилиялары шифрленеді немесе топ тізіміндегі нмірмен белгіленеді. Кез келген социологиялы анкета ретінде социометриялы лестірме срауды масаты, оны мні мен срауа атысу сынысы жазылады. Ары арай лестірмені алай толтыруа болатыны жайлы, тадауа шектеуді бар-жотыы, бар болса андай себеппен екендігі жайлы апарат баяндалады.
Социометриялы срайды талдамасы ресми жне биресми лшемдер бойынша блек жргізіледі. Срауды нтижелері топты рбір мшесіні жауаптары бар кесте трінде берілген социоматрицалара енгізіледі.
Мынадай жадаймен келісесіз бе: леуметтік зерттеудегі дістерді орындау сипатталанда, бл дістерді ешайсысы мбебап емес екендігін, біра зіні наты пішінделген танымды ммкіндіктері бар екендігін белгілеуін з ойымен тсіндірііз.
Ал зі тсіндір енді.
18. леуметтік зерттеудегі негізгі дістерді (мысалы, осылан баылау, схбат, контент талдау жне байланыстырыыз «Осылай аударылан зі»
осылан баылау, схбат, контент талдау жауаптарды ішінде бар. (26-28,32,39 срата)
19. Неге леуметтік ылымдар табии ылымдар сияты объективтілік процедураларды адаалайтын ата стандартты стайтын себебін тсіндірііз.
«леуметтану» ымы латын тіліні «Societas» оам жне гректі logos – ілім, ым деген сзінен шыады.Социология, яни леуметтану оамны пайда болуыны, ондаы леуметтік байланыс, атынастарды, алуан трлі леуметтік адам бірліктеріні, йым, мекемелеріні, институттарды, былыстарды, процестерді дамуыны жалпы задылытарын зерттейтін ылым. леуметтану ымын XIX асырды ортасында ататы француз лееументтанушысы Огюст Конт енгізді. Оны алашы мазмны оамтану болатын. Тек ана кейіннен, леуметтану пніні осы асыр ішінде рет ауысына байланысты ол зіні дрыс, дл атын тапты. Ендігі жерде біз леуметтануды объектісі мен пніні орындарыны бір-бірімен алмастырып алудан са болуымыз керек.Бл екі мселе бір-бірімен тыыз байланысты боланымен, оларды айырмашылыы бар.
«леуметтік» деген ыма ылыми тере анытама, тсінік берген К.Маркс пен Ф. Энгельс болды. Олар оамды, ондаы дірістер мен атынастарды зерттегенде екі ымды олданды. Бірі – «оамды» , екіншісі – «леуметтік», Маркс пен Энгельс оамны р салаларыны байланысы туралы гіме еткенде «оамды», «оады атынастар» ымдарын, ал, адамдарды бір-бірімен атынастарыны табиатын, мазмны мен мнін, оларды оамдаы жадайын, ондаы оны алатын орнын, рлін мезегенде «леуметтік» ымын ке олданып, осыан, сйкес «леуметтік атынастар» ымы туралы айтан.
Маркс пен Энгельс ебектерінде кейде «леуметтік» ымы «азаматты» ымымен алмастырылан. «Азаматты » деген ымды олар оамдаы адамдарды белгілі бір байланыс пен атынастарын зерттеуде олданып отыран.
Батыс елдерінде Маркс пен Энгельсті жолын стаушылар «оамды», «леуметтік», «азаматты» ымдарын одан рі шатыстырды. Бл жерде біз «леуметтік» ымыны мазмнын тере тсінуіміз керек.
«леуметтік» дегеніміз, натылы оамдаы оамды жиынтыы. Бл атынастарды жиынтыы жеке тлалар мен оларды белгілі бір тобыны белгілі бір кеістікте, уаытта іс - рекеттерінде атаран ызметтерінде байалады.
леуметтануды баса оамды жне гуманитарлды ылымдардан е басты айырмашылыы – оны зіне ана тн леуметтік – экономикалы,саяси, рухани, былыс, процестерді зерттейтін арнаулы дістеріні болуында. Олар: срыптау, баылау, срау, жаттарды талдау, сараптау, модель (лгілеу), тест, т.б.
20. леуметтік апаратты жинауды жне анализ жасауды санды дісін жазыыз, райсысына сипаттама берііз.Жауабы бар(39,41 срата)