Quot;Жіішке-жуан" жне "сапалы-санды" схбатты пайда болу оппозициясын тсіндірііз

Санды дістер деп – жабы типті рылымды сратарды пайдалану арылы р трлі сауалнамаларды жргізуді айтады.

Сапалы діс — апаратты сапалы сипаттау жне оны стандартты емес трде жинау арылы жргізіледі. Бл діс баылау, тередетілген схбат, фокус-топтар жне т.б. олдануа негізделген.

Зерттеу масаттарына сйкес зерттеуді мынадай трлері бар:

1. Барлау (іздеу) зерттеулері – мселелер мен болжамдарды длірек анытау шін апаратты алдын ала алу масатында жргізілетін маркетингтік зерттеулер. Бл зерттеулер мселені натылауа, идеялар сынуа жне білімді ктеруге баытталан. Мысалы, сату клеміні тмендігі жарнаманы нашарлыына байланысты деген жорамал бар, біра барлау зерттеуіні нтижесінде басты себеп ткізу жйесіні олылыында екендігі аныталды.

Барлау зерттеулерін жргізуді негізгі жолдары – екінші ретті мліметтерді олдану, дебиеттермен жмыс істеу, сарапшылардан жне фокус-топтардан пікір срау алу, тадалаи оиаларды талдау. Барлау зерттеулерде анкеталы пікір срау олданылмайды, оларды жргізуді нтижесінде идеялар мен болжамдар алынады.

2. Сипаттама зерттеулер – маркетингтік мселелерді, р трлі жадайларды, нарытарды, ттынушыны німге атысын сипаттауа баытталан маркетингтік зерттеулер. Мндай зерттеулерде не, кім, айда жне ттынушылар німді ашан, алай сатып алады деген сратара жауап ізделеді. Мндай млімет айталама апаратта бар, сонымен атар оны пікір срау мен баылау жргізу арылы да алуа болады.

3. Казуалды зерттеулер – себеп-салдар байланысына атысты ылыми болжамдарды тексеру шін жргізілетін маркетингтік зерттеулер. Мндай зерттеулерді олдана отырып, мынадай сратара жауап алуа болады. «Егер X факторыны мнін згертсек, онда -ті белгілі бір млшерін ала аламыз ба?» Мысалы, «Эйр Астана» уе компаниясы билеттеріні баасы 10%-а тмендесе, онда жолаушылар саны 7%-а лаюы ммкін бе? Мндай зерттеулер негізінен математикалы дістерді пайдалану арылы жзеге асырылады.

Маркетингтік зерттеулер барлаушы зерттеуден басталып, сипаттаушы зерттеуге кшеді, одан со казуалды зерттеулер жргізіледі. Маркетингтік зерттеуді негізгі блігі, ол – болжамды тексеруде олданатьн сипаттаушы зерттеулер, біра олар себеп-салдар байланысын айындауда онша тиімді емес.

Маркетингтік зерттеулерді ке олданылатын дістеріне мыналар жатады:

1. жаттарды талдау дісі;

2. Ттынушылардан пікір срау жргізу дісі;

3. Сарапшылар баалауы.

жаттарды талдау дісі: дстрлі жне бірыайлан-дырылан (формализованные) болып екіге блінеді.

Дстрлі талдау дегеніміз – талданатын материалды мнін негіздеу исыны жне жат мазмнын тсіндіру. Мндай талдауды басты кемшілігі – субъективтілігі (з пікірінде болу, басаны пікірімен есептесу) болып табылады.

Бірыайландырылан талдауда (контент-талдау) наты жне санды лшенетін параметрлер олданылады.

Пікір срау дістеріні барлы жиынтыын леуметтік дістер деп атауа болады, йткені оларды е бірінші леуметтанушылар пайдаланды. Пікір срау дістеріні мынадай трлері бар:

Сауалнамалар (анкеталар) тарату жолымен пікір срау. Пікір срау пошта, телефон жне жеке гімелесу арылы жргізіледі. Жеке гімелесу (схбат) – пікір срау жргізуді е мбебап дісі. ажет болса, зерттеуші сауалнамадаы (анкетадаы) сратардан да баса сауалдар ойып, зерттеу нтижелерін толытыруы ммкін. Бл тсіл – мият дайындыты, гіме ткізуді жоспарлауды жне білікті мамандарды атысуын талап ететін ымбат діс. Пікір срау жргізуді мынадай дістерін атап туге болады:

• Жеке схбат – бір адаммен гімелесу. Жеке схбат жмыс орнында, йде жне далада жргізілуі ммкін. Ол сратарына, сра санына жне уаытына байланысты бірнеше минуттан бір саата дейін созылуы ммкін. Кейбір жадайларда кеткен уаыт шін схбат беруі тиіс шаын сыйлы, не ашалай темаы беріледі. Жеке схбат — млімет жинауды е ымбат дісі.

• Топты схбат – 5-10 адаммен бірнеше саат ішінде схбат жргізіледі. гімені жргізуші жоары білікті, объективті болуы, таырыпты білуі жне топтар мен ттынушыларды мінез-лын, ерекшеліктерін ынуы ажет.

• Ірі дкендерге келушілерден схбат (интервью) алу. Алашымен салыстыранда арзан.

• Кеселерде ткізілетін схбат. детте мндай схбат ндірістік-техникалы масата арналан нім жніндегі апаратты жинау кезінде пайдаланады. Мндай дісті білікті мамандар жргізуіне байланысты баасы жоары болады.

• Телефонды сауалнама апарат жинауды е жылдам дісі болып табылады. Артышылытары: кп респонденттерді амтиды, салыстырмалы трде баасы тмен болады. Кемшіліктері – тек телефоны барлардан пікір срау алынады жне ресми сипаттаы ыса гіме ткізіледі, жауап алу жне оны сапасын тексеру иына соады.

• Компьютерленген схбат. Интернет кмегімен апарат жинау – е жаа діс. Артышылыы: апаратты жинау жылдамдыы, жоары тиімділігі, шыындарыны тмендігі. Кемшіліктері: жауап берушіні білмеу, кзбе-кз крмеу.

• Респондентерді алдырылан сауалнаманы здері толтыруы. Мндай тсіл схбат алуды ыайлы жне арзан ткізу шін олданылады. атысушылар ретінде бір сыныпты оушылары, топ студенттері, йым ызметкерлері, она й трындары бола алады. Бл тсіл схбат жргізушіні респонденттерге ыпалыны аздыымен жне салыстырмалы трде арзандыымен сипатталады.

• Пошталы сауалнама – сауалнамаларды (анкета) пошта арылы жіберу. Алайда пошталы сауалнама арапайым жне исынды мазмндалан сратарды талап етеді. Ал жауап айтару дрежесі тмен жне баяу болады.