Жмыс.Схема сызбасы.
Гальваниді екінші тжірибиесі(балтыр блшы етіні жарааттанан блігіне жалаашталан шонданай жйкесін салу).
Екінші реттік тетанусты алу дісі (Маттеучи тжірибиесі)
«АСТАНА МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ» А
АЛЫПТЫ ФИЗИОЛОГИЯ КАФЕДРАСЫ
Баылау: ситуациялы есептерді шешу
Сабаты таырыбы бойынша баылау: Биоэлектрлік былыстар. Биопотенциалдарды табиаты туралы азіргі кездегі кзарас.
Ситуациялы есеп.
Тссыз ортаа салынан жйке, тітіркендіргішті кез-келген кшімен озбайды. Неліктен екендігін тсіндірііз.
Есепті шешу алгоритмі:
озышты деген не? Мембраналы потенциал, мембрана арылы иондарды сылбыр жне белсенді тілуіне оны туелділігі. былысты ызметтік туелділігі: мембраналы потенциал- оздырыш- озу жне оларды жасушадан тыс ортаны тзды рамымен байланысы.
Ситуациялы есеп.
Блшы етті минимальді тітіркендіру табалдырыы 0,1 мА райды. Блшы етті 0,2 мА кшпен тітіркендіргенде, неліктен жне андай жадайларда блшы ет жиырылмайды?
Есепті шешу алгоритмі:
Тітіркендіргіш кшіні негізгі крсеткіштері, сер ету уаыты, токты (траты ток шін) таралу жылдамдыы. Осы крсеткіштерді ретімен арастыранда, есепті шешуге жауап табуа болады.
Ситуациялы есеп.
Жасуша ішінде калий ионыны концентрациясын жоарылатса, мембраналы потенциал шамасы алай жне неліктен згереді?
Есепті шешу алгоритмі:
Мембраналы потенциалды тзілу тегершігі жне калий ионыны ролі арастырылады. Потенциал тсінігі жне потенциалдар айырмасы арастырылады.
Ситуациялы есеп.
Жасушаны оршаан лпалы сйытыта, натрий ионыны концентрациясы артты. Осы жасушаларды табалдыры потенциал шамасына бл алай сер етеді жне неліктен?
Есепті шешу алгоритмі:
Жасуша мембранасыны электрохимиялы айырымыны тзілу тегершігі, кбіне, баяу деполяризация кезеіндегі МП жне П тзілуіндегі натрийді ролі, алыптаы табалдыры потенциалы жне деполяризацияны сынама дегейі, жне жасушадан тыс сйытыта натрий ионыны гиперконцентрациясы арастырылады.
(студенттер шін)
«АСТАНА МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ» А
АЛЫПТЫ ФИЗИОЛОГИЯ КАФЕДРАСЫ
№4 ТЖІРИБЕЛІК САБАА АРНАЛАН ДІСТЕМЕЛІК ДЕУЛЕР
Таырыбы: Еттерді физиологиялы асиеттері. Блшы ет жиырылуыны трлері.
Саат саны: 4
Курс: 2
Мамандыы: 051301 «Жалпы медицина»
Астана 2015ж
1.Таырыбы:Еттерді физиологиялы асиеттері. Блшы ет жиырылуыны трлері.
2.Масаты: Барлы тірі жасушалар мен лпалар трлі серлерге жауап беруге жне сырты орта сері мен з ызметтік белсенділігін згертуге абілетті. Ондай лпаны бірі блшыеттік болып табылады. сер етуші фактор жне блшыет арасындаы зара рекеттілікті жалпы задылыы туралы білім, бірттас аза мен жйке рылымдарыны озалыс белсенділігіні негізіні тсінуге, материал алуа ммкіндік береді.
3.Оу масаты:Студентті блшыетті озу табалдырыын анытауа, динамометрия жргізуге йрету, блшыеттік жиырылуды негізгі тегершіктерін йымдастыру.
4.Таырыпты негізгі сратары:
1. аа блшы етіні физиологиясы, оларды ызметтері. Еттерді негізгі асиеттері.
2. Етті кші жне жмысы. Етті ажуы, ттас аза жне жекелеген еттер ажуыны теориялары. Орташа жктеме заы.
3. озалтыш бірліктер жне ртрлі еттердегі оларды ерекшеліктері.Блшы ет жиырылуны рылысты - ызметтік негізі. озу мен жиырылуды бірдейлігі. Етті босасуы.
4. Еттер жиырылуыны тртіптері. Жеке дара жиырылу. Тетанусты жиырылу, оны трлері. аа блшы етіні жмысыны трлері. (изотоникалы, изометриялы, ауксотоникалы).
5. Бірыай салалы еттер физиологиясы, оларды ызметтері, физиологиялы асиеттері, іс-рекетіні реттелуі.
6. Бірыай салалы еттер мен аа блшы еттеріні физиологиялы асиеттеріні негізгі айырмашылытары.
7. Электромиография, динамометрия, медицинадаы маызы.
5.Білім беруді жне оытуды дістері (шаын топтар, пікірталас, жадайлы есептер, жптасып жмыс істеу, презентациялар, кейстади жне т.б.)
1. Тікелей жне тікелей емес тітіркендіргенде озу табалдырыын анытау.
2. Жеке блшы еттік жиырылу исыын тіркеу тсілі.
3. Динамометрия.
4. Электромиография.
6. дебиет:
Негізгі:
1.Таырып бойынша дріс
2 Адам физиологиясы. Х.К. Стбаева, А.А.тепбергенов, Ж.Б. Нілдібаева, Алматы, 2005, 663
3 .Судаков К.В., и др. Нормальная физиология в динамических схемах: атлас: учеб.пособие. – М., 2009.
4.Агаджанян Н.А., Смирнов В.М.. Нормальная физиология: Учебник для студентов медвузов.- М.: ООО «Медицинское информационное агентство», 2007.
5.Орлов Р.С., Ноздрачев А.Д., Нормальная физиология: учебник + СД-диск. – М., 2006. – 696 с.
6 .Физиология человека. Под ред. Р.Шмидта, Г. Тевса. М.,., в 3-х томах.- 2007.
7. Ткаченко Б. И. и др. Физиология человека.Compendium: учебник. – М., 2009.
осымша:
1.Современный курс классической физиологии (избранные лекции) с приложением на компакт-диске. Под ре. Ю.В.Наточина, В.А.Ткачука. – М.: ГЭАТАР-Медиа, 2007. – 384 с.
2.Руководство к практическим занятиям по нормальной физиологии: Учеб. пособие / Н.Н.Алипов, Д.А.Ахтямова, В.Г.Афанасьев и др.; Под ред. С.М.Будылиной, В.М.Смирнова. – М.: Издательский центр «Академия», 2005. – 336 с.
3.Атлас по нормальной физиологии / Под ред. Н.А. Агаджаняна.-М.: Высшая школа, 2007 4.Судаков К.В., Киселев И.И. и др. Нормальная физиология в динамических схемах: Атлас (цветной, иллюстрированный): учебное пособие. – М., 2007. – 350 с.
5.Ситуационные задачи по физиологии с основами анатомии для самостоятельной работы студентов / Под ред. А.А. Утебергенова, Д.А. Адильбековой. - Шымкент, 2006. - 66 с.
6.В.М. Смирнов. Физиология в рисунках и таблицах.- М., «МИА», 2007.
7. Баылау:Таырып бойынша – тестілеу.
«АСТАНА МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ» А
АЛЫПТЫ ФИЗИОЛОГИЯ КАФЕДРАСЫ
№4 сабаа таратылатын материал
Саба таырыбы: Блшыетті физиологиялы асиеттері. Блшыетті жиырылу трлері.
№1 –жмыс.Тікелей жне тікелей емес тітіркендіргенде озу табалдырыын анытау(Практикум по нормальной физиологии под ред. А.В.Коробкова,1983,150-151 б.;Практикум по нормальной физиологии под ред. Г.И.Косицкого,1988,75-77 б.)
Тжірибелік жадайларда блшыетті жиырылуын зін тікелей тітіркендіргенде (тікелей тітіркендіру) жне наты блшыетті жйкелендіретін озалыс жйкесін тітіркендіргенде( тікелей емес тітіркендіру ) тудыруа болады.Жйкелік, блшыеттік жне бездік тіндер р трлі оздырыш асиеттерге ие. озышты лшемі ретінде озу тудыра алатын озу кшіні минималды мні - озу табалдырыы болып табылады.Блшыеттегі озуды крінісі оны жиырылуы болып табылады.Егер озышты блшыетке сер етсе ( тікелей тітіркендіру ), онда оны минималды кші блшыет озуын сипаттайды, ал егер блшыетті тітіркенуі оны имыл жйкесіні ( тікелей емес тітіркендіру ) сері нтижесінде болса, онда минималды жиырылуа алып келетін электр тогыны мні жйкені озуын сипаттайды.
рал-жабдытар: кимограф, тік миографты мбебап штатив, оздырыш электродтар, оу электростимуляторы (УЭС-1 немесе т.б.), оздырышты ауыстыратын кілт, сия, ааз,су, Рингер ерітіндісі.Жмыс бааа жасалынады.
Жмыс барысы: Аспапты жинадар.Дайындалан жйке-блшыеттік препаратты табан сіірі арылы тмен жне тізе буыны арылы жоары етіп, тік баытта орнатыдар(фиксацияладар).Шонданай жйкесін оздырыш электродтармен жанасатын етіп клдене баытта орналастырып, оан Рингер ерітіндісіне батырылан дымыл матаны ойыдар.Стимуляторды осыдар.Ток кшін реттеуші тетікті «0» мніне дейін, ал ауыстыру жиілігін «1» мніне келтірідер. Кілтті «жйке» алпына келтіріп, ток кшін реттеуші тетікті аырын озай отырып, блшыетті минималды жиырылуын амтамасыз ететін минималды кшін(оздыру табалдырыын) анытадар. Кимограф таспасына сия толтырылан аламдыжаындатып, блшыет жиырылуыны тікелей емес тітіркену кезіндегі мнін жазыдар.Содан со кілтті «блшыет» алпына келтіріп жне жоарыдаыдай блшыетті тікелей тітіркену кезіндегі озу табалдырыын анытадар. рбір стимуляциядан со тетікті олмен айналдыра отырып жазбаны тотатылан кимограф таспасында крсетідер.
Жмысты бейнелеуге сыныстар: Блшыетті тікелей жне тікелей емес тітіркендіруге арналан жобаны салыыз. (Практикум по нормальной физиологии под ред. А.В.Коробкова,1983,150-152 б. 79- жне 80-суреттер), тжірибені нтижесін жазыыз.
№2 –жмыс.Жеке блшыеттік жиырылу исыын тіркеу тсілі.(Практикум по нормальной физиологии под ред. А.В.Коробкова,1983,152-154 б.)
Жеке блшыеттік жиырылу – бл блшыетті жеке табалдырыты немесе табалдырытан жоары серге жауап беру реакциясы.Жеке жиырылу кезінде блшыетке келесі тітіркендіргіш сер етсе,онда пайда болан жиырылулар жинаталады.Егер 2-тітіркендіргіш блшыетті босасу кезеінде сер етсе, онда жинаталу толы емес , ал жиырылу кезеінде сер етсе, онда жинаталу толы деп аталады.
Жйкесіз m.gastrocnemii препаратын дайындалады.Препаратты тізе буыныны апшыы жне ахиллов сіірі арылы миографа бектеді. Дайыншынылы раманы оа жылжытып, ілмекпен бекітеді. Раманы осындай алпында миограф перосы сол жаынан 0,5см жне тменнен 1см ашытыта закопченный пластинаа жанасу керек.
Ток кзіні кілтін жне фаль-аппарат контактын тйытайды. Фаль-аппаратты контактын олмен босатып, блшыетті жиырылу кшіні жеткіліктігін тексереді. Егер жиырылу лсіз болса, онда катцушкаларды жаындатады.
озалыстаы пластинка жанасуды тотатан жне блшыетті тітіркендірген кездегі уаытты орнату шін оны стап тран ілмекті босатады; рамканы олмен стай отырып, жанасуа босатылан штифтті баяу жаындату ажет жне осы алыпта кілтті босатады: блшыет жиырылады. Дайын шыныа жанасу тотаан кездегі блшыетті тітіркену уаытыны мнін тік сызыпен бейнелейді.
Миографты перосын абайлап тартады жне раманы алашы орнына ойып,ілмекті босатып, кілтті тйытап, тек содан кейін ана пероны жібереді. Ол брыны алпында : пластинаны сол жаынан 0,5см жне тменнен 1см ашытыта болу керек.
Ілмекті ктеріп, раманы озалыса келтіреді,блшыет жиырылады, миограф перосы йнекте жиырылан жеке блшыетті теріс аратылан исыын сызады.
Миографты жылжытып, уаытты белгілейді.Бл шін рама мен пластинканы таы да оа жылжытып, ілмекті жібереді.Пластинканы сол жаынан 0,5см жоарыда алынан жазбаа электрокамертонны тменгі аяына пероны орналастырады. Кілтті тйытайды. Камертон теселе бастайды да, перо таспада тік сызытар бейнелейді.Раманы озалыса келтіре отырып, ілмекті ктереді.Жеке жиырылуды исыы негізінде камертон синусоиданы жазады, рбір тісшесі 1/100 секунда те.
Латентті периодта неше тісше, ысарту периодында анша тісше жне босасу периодында анша тісше бар екенін есептейді.
Жмысты бейнелеуге сыныстар: Сурет дптеріізге жеке блшыеттік жиырылу, толы жне толы емес жинаталу исыын салыыз.Жеке блшыеттік амплитудасын, толы жне толы емес амплитудасымен салыстырыыз.
№3 –жмыс.Динамометрия(Практикум по нормальной физиологии под ред. А.В.Коробкова,1983,175 б.)
Динамометрия – максимальді блшыеттік жиырылу кшін жне ол блшыетіні кштік тзімділігін зерттеу тсілі.
рал-жабдытар: кистевой динамометр,секундомер.Зерттеу адама жргізіледі.
Жмыс барысы: зерттелушіден труды тінііз,олын алдыа созып жне динамометрді статыыз, ал екінші олын босасытып жне еркін кеуде бойына жіберу керек.
1. Блшыет кшін баалау.
Е максималды кшпен динамометрді екі рет ысыыз.Блшыет кшін баалауа болатын е жоары нтижені белгілеіз.
2. Блшыетті жмыс істеу абілетін зерттеу
Зерттелушіні максималды ммкін кші мен жиілігі 5 с 1 рет болатындай динамометрді 10 рет ысуды тінііз. р ысан сайын крсеткішті жазып отырыыз.Жмыс істеу абілетін мына формуламен анытаыз: Р= s w:space="720"/></w:sectPr></w:body></w:wordDocument>"> 
Мндаы Р- жмыс істеу абілеті, f1- f 2 блшыетті соы шартындаы динамометр крсеткіші, n – динамометрді ысу саны.
3. Блшыетті ажуын зерттеу.
2 жмыста алынан нтижелерді блшыетті жмыс істеу абілетін тмендеуін есептеуге олданылатын формулаа салып есептедер:
S= 
S- аныталатын крсеткіш ,f1- блшыет кшейтуіні бірінші шамасы, f min жне fmax - максималды жне минималды кшейтуді сйкестігі.
Жмысты бейнелеуге сыныстар:
1. Аныталатын крсеткіштерді есептеп,протокола енгізідер.
2. График сызыыз, оны абсцисса осінде жиырылуды бааналы нмірін, ал ордината осінде рбір жиырылудан кейінгі динамометр крсеткішін крсетііз.
3. Алынан нтижелерді баалаыз. р трлі зерттелінген конституциялы типтерді нтижелерін салыстырыдар.