Апарат арылы азытанып жатан абандар жне салаулы дене.
абандара азы беру нормасы.абандарды жыныс уаты, рыыны саны мен сапасы азы беруге байланысты. Тымды абан р уаыттазауыты ондырыта болуа тиіс. Оларды жасын, салмаы, оын жне пайдалану дрежесін ескеріп норма бойынша азы береді кестеден байаыздар.
абанаберетін азы оректі заттар тгел, рі жеткілікті болуа тиіс. Екі жаса дейінгі абанны сіп-жетілуін амтамасыз ету шін осымша оректік заттар керек: 100 кг тірілей салмаына шаанда ересек абана 1,5 азы лшемі, яіни 16,6 МДж алмасу энергиясы ажет. 1 азы лшемінде 150 г шикі протеин, 120 г ортылатын протеин, яни рацион ра затында сол ретеп, 20% жне15,5%, ал толы рациондырама жемде 17% лизин (ра заттар – 0,95%шикі протеинде -4,8%жне метионин + цистин сол ретпен, 0,63% пен 3,2%) аминышылдары болу керек.
абандара р азы лшемі: 130-140 г (шаылыса тспегенде) ортылатын протеин, 6-7 г калций, 4-5 г фосфор, 5 г ас тзы; микроэлементтер: 70 мг тері, 1мг кобальт, 8 мг мыс, 55 мг марганец, 50 мг мырыш 0,4 мг йод; витаминдер: А-5 мы ИЕ (каратин 10 мг), А-500 ИЕ, Е-25 мг,В1-1,8, В2-4 мг, В3-15 мг, ниоцин-25 мг, холин-850 мг, В12-25 мкг-нан кеклетіндей етіп азы береді.
абана нарлы азы бергенде оларды немі серуендетіп отыру керек.
Азыты берілмей алуы рыты саны мен сапасына бірден сер етеді, сондыктан бан жол беруге болмайды. йткені абанны жыныс абілеті те баяу алыпа тседі.
Тымды абандаа арналан рацион. Барлы жерлерде де абандарда жеммен азытандырылуы тиіс. Рацион азы тымдас даылдардан (2,5-3,3 килограмм арпа, слы, жгері жне басалары) трады, оларда протеиіндері бойыншатеестіру шін алмастыруа келмейтін амин ышылдар мен витаминдерге тиісті млшерде кнжара немесе шрот, брша жне жануар тектес азытар осады. Протеин (аминышыл) мен В тобындаы витаминдерді кзі ретіндегі кк ст, балы жне ет-сйек ны тымды абандарды, сіресе оларды интенсивті пайдалану кезеіндегі рационны міндетті трде рамдас блігі болуы тиіс.
абандарды абілетін алпына келтіру шін каротиндер мен витаминдерді кзі- шырынды жне балауса азытарды маызы зор. Оларды аздан ана береді.
Тымды абандарды А витамине (каратин) деген ажетін анааттандыру шін тулігіне бір абана 0,5 килограм шп нын немесе 1,2 килограм кк балауса (жоыша, беде, эспорцет, брша, сиыржоыша -слы) берсе жеткілікті. Минералды заттар бойынша рациондарды теестіру шін 20-25 грамм микоэлементті ас тзын жне 10-25 грамм бар осады.
| Азы | ысы кезе | Жазы кезе | ||
| Жай тран жадайда | Шаы-лыстыру кезеін-де | Жай тран жадай-да | Шаылы-стыру кезеін-де | |
| Асты тымдас даылдарды оспасы | 2,1 | 2,5 | 2,3 | 2,7 |
| Кнбаыс шроты | 0,3 | 0,4 | 0,2 | |
| Брша | 0,3 | 0,3 | 0,3 | 0,3 |
| Сбіз | - | 0,5 | - | - |
| Картоп, ызылша, рма срлем | 1,5 | 1,0 | - | - |
| Кк балауса | - | - | 3,0 | 4,0 |
| Шп ны | 0,3 | 0,5 | - | - |
| Балы жне ет-сйек ны | 0,1 | 0,2 | 0,1 | 0,2 |
| Кк ст | - | 1,5 | - | 1,5 |
| Фосфорсыздандырылан фосфат (г) | - | |||
| Бор (г) | ||||
| Микроэлементті (г) |
Азы дайындайтын ралдара ойылатын талаптар:Мал азыына арналып дайындалан жемшпті азытандыруа, яни мала жегізуге алдын-ала дайындап, жетілуін жеілдетіп, орытылуын арттырады. Ол шін шаруашылыта ммкіндігінше арнайы азы дайындайтын цех боланы дрыс. Оны арнайы блек орына немесе мал орасыны жанына біріктіріп, жапсарлата трызады.
Азы цехы ішінде желдеткіш, канализация болуы керек жне те жасы жарытандырылан абзал. Сондай-а шешінетін орын, ысты жне суы су, міндетті трде халаттар, фартуктер, олаптар жне жмысшылара арналан арнайы ая киім.
Абандар мен мегежіндерді алаш шаылыстыру мерзімі.
| Малды жынысы | Жасы(ай) | Алашы шаылыстырандаы тірідей салмаы | ||
| Жынысы жаынан жетілуі | Шаылыс-тыранда пайдаланы-луы | Мал тымын асылдандыру шаруашылы тарыда | Тауарлы фермада | |
| рашылар | 4-5 | 9-10 | 120-130 | 100-120 |
| абандар | 4-5 | 10-11 | 130-150 | 120-130 |
Суа жне су кзіне ойылатын санитариялы-гигиеналы талаптар (ішетін суды санитариялы баалау туліктік су ажеттілігін есептеу, суды залалсыздандыру) жне оны санитариялы сапалылыын сатау шараларын белгілеу.
Суа жне су кзіне ойылатын санитариялы-гигиеналы талаптар:
Санитариялы баылауа алуды негізгі мал фермаларын сумен амтамасыз ететін барлы су кздерін есепке алу мен паспорттаудан трады.Су кздерін ветеринариялы-санитариялы трыдан баылауа мынандай жайттар жатады:
- оны ветеринариялы-санитариялы жадайын баылау жне суды органикалы жне т.б. алдытармен, бгде заттармен ластануыны алдын-алу масатымен кзеттер йымдастыру;
- су сапасын санитариялы-лабораториялы баылау жне маусымымен топыра жадайына сйкес су сапасыны тратылыына есеп жргізу;
- мал ішетін су сапасы мен мал ауруларыны арасындаы атынасын баылау;
- Антропогенді суды ластану крсеткіштеріне суды тотыуы, аммоний тздары азоты мен альбуминоидты азотты сондай-а нитриттер мен нитраттар азотыны, полифосфаттарды жне т.б. шоырлануы жатады.
Суды зарарсыздандырудыфизикалы жылу, ультраклгін суле, ультрадыбыс, радиоактивті сулелендіру жне химиялы ышылдар, асыл темірлерді иондары, хлор, озон, тотытандырыштар дістерімен жргізіледі.
Суару тртібі:
Мал жайылымында немесе лагерьлерде баыланда белгілі бір орында – мал суару пункттерінде суарылады. Ауру малды ашы су кздерінен суаруа болмайды. йткені, су ластанады,тіпті суа ауру ондырыштарыны тсуі де ммкін.
Жабыса топыраты су кздеріні жаасына тас, м, иыршы тас тселеді. Олар жалпа, мейлінше зын болуы ажет. Мал суды кешіп, быламас шін суару орындары арнаулы оршаумен оршалады. Сонда мал суды оршау торынан басын сып ана ішеді. Бл мал су ішетін орындарда суды тередігі кемінде 20 см болуы керек.
Жайылымда суару пункттеріні аладары м млшерінде салынып, темір-бетон плиталары немесе лкен ай тастар тселіп тасталады.
Астаулар темір бетоннан, кірпіштен, тастан, темірден, ааштан, сондай-а немі тазартып жне дезинфекциялап труа ммкіндік беретін беті тегіс баса да заттардан жасалуы тиіс.
рал-саймандарды дезинфекциялау:
Мал суаруа ажетті рал-саймандар дезинфекцияланып, жуылып отырады. Ол шін гипо хлоридті 1% ерітіндісі пайдаланылады. Бл ерітіндіні дайындау шін 10 л жылы (30-40 С) суа 1 кг хлорлы к салынып, лсін-лсін араластыра отырып, 1 тулік сталады. бден тнан таза ерітінді (10%) баса таза ыдыса йып алынады. Дайындалан ерітінді таза шыны немесе жабы ыдыста саталады.