Бикбулатов Фаттых Хейсамович-1924. 1 страница

 

Согы ветераннар...Б

 

Сугыш елларында ирлр ил язмышын саклап-яклап йргн вакытта, тылда тпк игелеп хатын-кызлар, балалар эшлгн.Сугыш чорында, аннан согы елларда да илне торгызу авыл халкы илксен тш.

 

Бек Ватан сугышы елларында авылда калган хатын-кызлар м балалар фронт чен ашлыктан башка ылы оек-башлар, биялйлр бйлп озатканнар.

Сугыш башлангач крше Корноухово авылында техник училищеда механизаторлык курсларын тмамлап Галия Шмрданова,Нурамал Билалова, Зйнп Галиева, Мрзия Габидуллина, Милехят Идрисова, Бибамал Гайнуллина кебек хатын-кызлар корыч тракторларны “иярлгн”. Механизатор Галия Шмрднова 1971 нче елларда да комсомол-яшьлр бригдасында зене остазлык эшен двам иткн. Ул Хезмт Кызыл Байрагы ордены кавалеры, Почёт билгесе орденына лаек була. Аны укучысы Рйс Мингалиева Татарстан Югары Советына депутат булып сайланды.

Фото-рсемд Р. Мингалиева

Шул елларда тырышып эшлгн тыл ветераны Сиразиева мин Садри кызына 2016 нчы елны 8 нче сентяберенд 90 яшь тулды. Аны Аны Балык Бистсе муниципаль районы башлыгы исеменнн урынбасары Ибрагимов И.Г котлады м истлекле блклр тапшырды.

 

1945 елны ан шеткеч гыйнвар аенда мктп бинасы яна. Шуннан со авылны мчет бинасын вакытлыча мктп итеп салалар. Коммунистлар заманында авылдагы ике мчет т бетерел. Мчетне икенчесеннн Корноухово авылында сельпо тзилр. 1959 елда крше Кече шнк авылы “Кызыл юл” колхозына кушыла.

 

“Кызыл юл” колхозы ир билмлре

Сугыштан сонгы еллар бик зенчлекле була. Халык иелрк “сулап” куя. Сугыштан исн калган ирлр кайта. Сугыш елларында мктп директоры булган Рхимова Хлиф зене вазифаларын Бдретдинова Асияг тапшыра. Ул 1950 нче елга кадр мктп директоры булып тора, бу эшне сугыш ветераны Бари Габитов двам ит. Сугыштан Мифтахов Габдулхак, Гарипов Ниб, Ишмхммтов Гмр абыйлар кайта. 1946-1954 нче елларда Корноухово авылы район зген верелгч, уытучылар читтн д тулыландырыла. Бу елларда Августина Захарова, Сембик Садыйкова, Анна Кутузова, Фазылова Лмига, Фазылова Илсяр, Гарипова Галия, Мамакова Агния, Хафизова Зйтн,Гайсина Бнат, Багаутдинова Зйтн, Мингалим Исхаков м Гзл Исхакова,Шиапов Шамил м Шиапов Габдулла .б. эшлилр.

Авыл фельдшерлык пунктында кп еллар Шакирова Бнат апа эшлп килде.

1954 нчы елны авылда азык-тлек кибете ачыла.

Авыл кибете, 1965 нче ел, (фоторсемд: кибетче ярдмчесе Диярова Рйс)

Шул вакыттан башлап 1998 нче елга кадр кибетт Шиапова Тзбир Мясср кызы эшлде.

1967 елларда авылда 200 башка исплнгн сыер, сарык фермалары, дугызчылык фермасы, 40 башка исплнгн конюшн, элеватор, тимерчелек алачыгы, пилорама эшлп кил иде.Мдният йорты, балалар бакчасы, китапхан м фельдшерлык пункты, почта эшлде. Авыл хуалыгы крсткечлре буенча колхоз республикада алдынгылар ртенд була. Хкмт хезмт кешесене эшен югары бяли: Зарипова Хлим “Хезмт даны”, ”Октябрь революциясе”, “Хезмт Кызыл байрагы” орденннары белн блклн; Миннебаев Ильнур “Почёт билгесе”, Гиматдинова Асия, Хатир Мингалиева (Садыйкова)- терлекче, “III нче др Хезмт даны” ордены, хмтанов Нурислам м Закирова Саниялр “Хезмт даны” ордены, колхоз рисе Гильметдин Шрфи улы Минаев м партоешма секретаре Минзфр Вли улы амалиевлар “Хезмт Кызыл байрагы” ордены белн блклнлр.

Олы шнк авылы кешелре 1955 нче еллар (Шиапов Габдулла фото-архивыннан)

“Ленин лампочкалары”.

1959 нчы елда Олы шнк авылына электр чылбырлары сузып ут кертлр.

Авылны электриклары Грев Галиман м Шмсетдинов Нурулла

“Кызыл юл”, “Гафур Колхмтов” исемнрен йртче колхоз.

Колхозны Кызыл байрагы

Авылны беренче тракторчысы, сугыш м хезмт Гыйбадулла Гайнуллин мктпне Гарипова Ф. итклгн сыйныф укучылары белн очрашуы

Гайнуллин Г. –сугыш м хезмт ветераны, авылны беренче тракторчысы. “Атказанган механизатор”. Олы шнк сигезъеллык мктбе пионерларыны яратып, ктеп алган кунагы иде. Ул даими очрашуларда мктп укучыларына авыл, колхоз тормышы, сугыш чоры турында озаклап сйли, туган илг, туган ирг мхббт трбияли иде.

Хмит Сйфетдинов.

Алдынгы терлекче.зен ышанып тапшырылган рбер эшне тгл, ирен итекреп ти торган колхозчыларны берсе. Бишьеллыклар чорында Бтенсоюз социалистик ярыш нтилре буенча ул “Аеруча хезмт крсткне чен” медале белн блклнде. Коммунист-терлекче зур тырышлык белн терлек артымын стер, ст итештер м хзерл буенча кчен д, вакытын да кызганмады.

Асия Гыйматдинова- сыер саву остасы. “Кызыл юл” колхозында м район буенча ткрелгн ярышларда кп тапкырлар иеп чыккан савымчы.

Хатир Мингалиева (Садыйкова) –алдынгы терлекче, “III нче др хезмт даны” ордены, В.И. Ленинны 100 еллык юбилей медальлре белн блклнгн.

тисе Садыйков Габдрахман Польшаны башкаласы Варшава шрен азат иткнд леп кала. 7 нче сыйныфны бетергч, ул вакыттагы колхоз председателе Иляс Сйфуллин яа ачылган дугызчылык фермасына терлекче итеп барырга ткъдим ясый. Шул вакыттан алып 35 ел, лаеклы ялга чыкканчы, шул эшенд эшли. Тормыш иптше, колхозда 25 ел шофёр булып эшлгн Мхмт абый белн ч кыз стереп, тормыш юлына аяк бастыралар.

Газизанов Хмит, кп еллар колхозны алыштыргысыз бригадиры, хезмт ветераны.

Озак еллар авылны тимерчелек алачыгында эшлгн Сафин Набиулла

Алдынгы механизатор-Мифтахов Ркыйп. Бишеллыклар чорында кнлекк заданияне 130-170 % ка арттырып эшлгн тракторчы.

Хезмт ветераны, алдынгы сыер савучы хмтанова лфия.

Хезмт ветераны, алдынгы терлекче Шакиров Наил

Механизатор Ршит Гатиятуллин. Кп еллар Г. Колхмтов колхозында эретеп ябыштыручы (газосваршик) булып эшлде. Язгы-кзге кыр эшлрен техниканы яхшы зерлгне чен кп кен Мактау ккгазлрен лаекк булды.

Алдынгы механизатор, хезмт ветераны Хсенов Слиман.

м башка текстлар....

Яшь механизаторлар

Су буйлары, 1971 нче ел.

“фган иле” 1980-1984 нче еллар

.

Сиразиев Ринат- сулда

 

Олы шнктн фганстанда (1979-1989) чиклнгн контингентлы совет гскрлре сафында- хмтанов Фиргат Вильдан улы, Грев Ильнур Галиман улы, Ибатуллин Госман Галиман улы, Мхммтшин Рашат Хмит улы, Муллахмтов бзр хтм улы, Насыйбуллин Рис Рф улы, Сиразиев Ринат Миннегалим улы, Шмрднов Илфат Мбркша улы м Хснов Рафис Газизан улы катнаша.

1997 нче елда авылда 490 га якын кеше яши.

1993 нчы елнын сентябрь аенда Олы шнкт таштан яа мчет ачыла.

Беренче имам булып Шэйхетдинов Габдрахман Хафиз улы була. 1995 нче елдан мчетне имам-хатыйбы булып бгенге кннрг кадр хзрт Шиапов Рстм Габдулла улы тора.

Рсемд сулдан беренче Рстм хзрт Шиапов Намаз блмсе

1966 елда Олы шнк сигезъеллык мктбенд Олы шнк, Кече шнк, Югары шнк авылларыннан 367 бала йреп укыган. Мктп, балалар саны бет сбпле, 2014 нче елны 23 нче июненд ябыла.

Авылда балалар бакчасы эшлп кил. Трбиячелр: - Сагутдинова Нурсина, Суфия Гатиятова, Глсина Хисамова

 

 

Мктпне кп кен атаклы кешелр бетереп чыгалар. Алар арасында татарстанны халык язучысы Вакыйф Нуруллин (Югары шнк). Ул дистдн артык китаплар авторы, лаеклы ялга чыкканчы Язучылар берлегенен итклде, Татарстан китап ншриятене баш редакторы, “Казан” журналыны баш мхрире булып эшли. хт Гаффар-драма срлре авторы, авыл темасына яача флсфдн якын кил ягыннан зенчлекле язучы. Татарстанны кренекле язучыларыннан берсе. “Татарстанны атказанган мдният хезмткре” кинооператор Грев Рафаил Рифхт улы. “РСФСР мктплрене атказанган укытучысы”, “Ленин ордены” кавалеры- Хниф Хмитова; “Рсйне м Татарстанны Мгариф отличнигы”- Габдулла Кримов; “Почёт билгесе» ордены кавалеры- Гарипова Флёра Хуихмт кызы; Советлар Союзы Герое Барый Швлиевны Югары Тегермнлек авылында укыткан укытучы- хт Фазылов (1907-1976), публицист-тнкыйтче Ренат Гаффар, радиоурналист Ркыйп Гаффар, тележурналист Фоат Гайсин. Татар хатын-кызлары арасында беренче профессионал баянчы- Минамал Мазунова (композитор Мнир Мазуновны тормыш иптше). “Татарстан республикасыны атказанган артисты”, Крим Тинчурин исемендге театр артисты- Ирек Хафизов, “Рсйне халык мгарифе отличнигы” -Гайсина Бнат Шрфи кызы, Мингазова Илсяр Габдрахман кызы, Гарипов Габдулла Крим улы, Мифтахов Габдулхак Мифтах улы, Исхаков Мингалим Хафиз улы м Исхакова Гзл Грфетдин кызы, “Татарстан республикасыны атказанган мдният хезмткре”- Гйнетдинова Глсин Габдрахман кызы, хмтова (Шиапова) Венера Габдулла кызы,”Рсй Федерациясене урта белем бир буенча Почётлы хезмткре”- Шиапов Ренат Габдулла улы .б.

 

«Авылым кешелре»

«Утлар, сулар кичкн ветеран» Г.Шиапов мкалсе

Хикябезне герое, Грев Бикмулла турында сйлгнче, аны тисе, Грй бабай белн булган вакыйгне бян итсе кил...

Илд беренче Бтенднья сугышы бара. Булдыксыз патша генераллары ле бер брелешт, ле икенчесенд даими иеллр. Олы шнк егете Нуриев Грй хезмт ит торган полк, кнен кп тапкырлар атакага ктрелеп карый, лкин немецларны кчле утына чыдый алмыйча тагын чигенерг мбр була. Исн калган солдатларны ыеп сафка тезлр.Тбнгрк буйлы, “крк” сакаллы полковник аларга мргать ит:

-Ничек кен булса да, дошманны бер “телен” кулга тшерерг кирк иде. Моны кайсыгыз булдыра ала, бер адым алга чыксын?!

Солдатлар умарта кчедй глп алалар, лкин алга чыгучы булмый. Кп еллар сабан туйларда батыр калган, тпле, кечерк буйлы Грйне йрге тзми:

-Миа, Нуриев Грйг рхст итегез! –дип кычкырып ибр. Плеван кебек солдатлар бу йомры гына гдле татар егетене твкллеген гаплнеп, клемсерп карыйлар.

зе белн бер якташын ияртеп Грй “ау”га кит. Ярты юлны узу белн, якташы шрли башлый м алга барудан баш тарта. Грй аптырап калмый, зе ген юлын двам ит. Карагылыктан файдаланып дошман штабына якынлаша. Тавышсыз гына штаб сакчысын юк ит. Тн уртасы булуга карамастан штабта нрсдер язып утырган немец офицерына юлыга. Гаплнеп, югалып калган немецка ишрлп портфелен алдыртып, кайтыр юлга чыга. Офицер русча шактый “сукалый” икн. Башта Грйг зене алтын сгатен биреп котылмакчы була, бу нияте барып чыкмагач, тисене бик бай фабрикант икнен йт, исн-имин ибрс, кп байлыклар вгъд ит. Грй офицерны бик киркле мглматларга ия булганын алый, “телне” частьк алып кайтып иткер. Немец чыннан да бик кп мим мгълматлар бир. Мен шушы батырлыгы чен ул Рсй империясене и зур блге- Изге Георгий орденына лаек була.

Каты сугышларны берсенд аягына ярылучан снаряд кыйпылчыгы тиеп, фронт хастахнсен элг. Сугыш тмамланып 28 ел гомер ткч, шул яраны сызлавына тз алмыйча аягын тездн тбн кистерерг мбр була. Олырак авыл халкы аны агач протездан йргнен яхшы хтерли.

Грй бабайны улы Бикмуллага да шул немец фашистлары белн йзг-йз сугышырга туры кил.

-Сызланып ткргн елларым, киселгн аягым чен д фашист илбасарларыннан ч ал, улым! – дип берднбер улын сугышка озата Грй бабай.

Бикмулла Грй улы Нуриев (рсми кгазлрд- Грев) 1924 нче елны 9 мартында туа.Сугышка 18 яше тулар-тулмас, 1942 нче елда кит. Кыска вакытлы хрби хзерлек курслары узганнан со, аны 3 нче Белоруссия фронтына 7 нче гвардия-миномёт дивизиясене 24 нче аерым бригадасы карамагына ибрлр. Биред яшь артиллеристны М-31 яки солдатлар арасында “Катюша” ны абыйсы “Андрюша” дип йртелгн зйрешле реактив минометны командиры итеп билгелилр. р снарядны авырлыгы 100 килограмм булган бу миномёт дошманны телс нинди оборона, хрби ныгытмаларын, техникасын юк итрг слтле була.

Егет бернич кннрдн к зен твклл, батыр сугышчы итеп таныта. 1943 нче елда аны партия сафларына кабул итлр. Сугышчан дуслары белн берглп Смоленск лксен, Белоруссияне, Балтик буе республикаларын дошманнан азат итд катнгаша. Княк Пруссияд дошман оборонасын зд, Кенигсберг шрен штурмлауда, сорак Хинган тауларын теп Япон самурайларын тар-мар итд д зур батырлыклар крст Бикмулла.

-Шулай бер вакыт Княк Пруссия чигенд дошман оборонасын зеп, мг ташланган чакта, безнен расчёт сул флангтан хркт ит иде, - дип иск ала Бикмулла Гревич. – Кинт у флангтагы установка утка элгеп, зарарланып туктап калды. Ттен, тузан аркылы дошманны каян атканын да креп т, билгелп т булмый. Кзт торгач сизеп алдым, куе куаклар арасында ике немец танкы яшеренеп засадада калган икн. Шулар лем уты ачкан. Санаулы минутлар эченд установканы шул якка борып, ут ачтым. Кара треле танкларны янгын чорнап алды. Андый вакытлар кп булды инде ул...

Кызыл Байрак орденлы 7нче гвардия миномет дивизиясене командиры Советлар Союзы Герое Казбек Дрисович Карсанов зене “Гвардия минометлары ут ача” дигн китабында шундый сзлр бар: “Проникновенные, идущие от сердца слова звучали на митинге личного состава 4-го дивизиона. Назывались боевые командиры огневых групп - гвардии сержанты Б. Г. Гараев и Н. Д. Рогов. Их мужество, не раз проявленное в боевой обстановке, восхищало всех!”.

К.Д. Карсанов китабыны титул бите Кызыл Йолдыз ордены

Шушы ук китапта Бикмулла аганы ккрге орден-медальлр белн тулган фоторсеме д урнаштырылган. Сугышта крсткн батырлыклары чен ул ч Кызыл Йолдыз ордены белн блклнгн!

Бикмулла ага сугыштан 1947 нче елны кайта м тыныч хезмтк кереш. Берзлексез 37 ел буе район финанс блегенд длт керемнре буенча инспектор булып эшли. Нтиле м фидакарь хезмтлре чен РСФСР, ТАССР ны финанс министрыгы, район Советы Башкарма комитетыны Мактау грамоталары белн кп тапкырлар блклн.

Ветераннар. Гараев Бикмулла (уртада), сулда Ибатуллин Касыйм, уда Гарипов Нип абыйлар.

Тормыш иптше Хдич апа кп еллар буе авыл Советы сркатибе булып эшли, Бикмулла ага белн ике бала трбиялп тормыш юлына бастыралар. Уллары Илсур Совет Армиясе сафларында хезмт итеп кайтканнан со Казан Длт университетын тмамлый. Запастагы лейтенант Илсур Бикмулла улы Грев тыныч тормышта Яшел зн шрендге механика колледжында яшь буынны хрби хзерлекк йрт. Кызлары Халид Казан шрене житештер берлшмсенд эшли.

Грев Б. Г. гаилсе белн

1985 нче елда Бикмулла Грй улы Гревне 7 нче Гвардия миномет дивизиясене Ветераннар советы, дивизия оешуны 45 еллыгы тантанасына чакыралар. Ул Мск шрен барып, исн калган сугышчан дуслары белн очрашып, сугыш истлеклрен яартып кайта. Тыныч тормышта яшвен куанып туя алмый.

Грев Б.Г.2004 нче елны 5 августында бакый дняга кч.

 

“Партизан батырлыгы”

Г.Шиапов мкалсе

 

Рсемд сугыш м хезмт ветераны, батыр партизан Мифтахов Габделхак.

Мифтахов Габделхак Мифтах улы 1923 елны 25 августында Балык Бистсе районы Олы шнк авылында туа. Олы Солтан авылында сигезьеллык мктпне тмамлаганнан со, 1933 елда Чистай педагогия училищесына укырга кер. Аны уышлы тмамлаганнан со, Аксубай районына эшк жибрел. 1940 елда яшь укытучы Кызыл Армия сафларына хрби хезмтк алына. Хрби комиссариат педагогик белемле, тырыш солдатны офицерлык нрен йрт чен, Куйбышев пехота училищесына укырга жибр. Лкин училищены тулысынча тмамларга туры килми, Бек Ватан сугышы башлана...

Училище курсантларын, ашыгыч рвешт хрби зерлекк китереп, сугышны алгы ут сызыгына ибрлр. Габдулхак абый взвод командиры итеп билгелн. Ул хезмт ит торган часть 1941 елны кзенд авыр сугыштан со камалышта кала. Вак тркемнрг бленеп, ут сызыгы аша чыгарга боерык бирел. Сабыр холыклы, каарман рухлы Габделхак абый югалып калмый, юлында очраган фашистларны юк итеп, зене взводын югалтуларсыз камалыштан алып чыга м Брянск урманнарында хркт итче партизан отрядына килеп кушыла.

Шул вакыттан башлап аны тормышында партизанлык чоры башланып кит. Партизаннар фашистларны кчен шактый какшаталар: корал складларын, сугыш кирк-яраклары тялгн машиналарны, поездларны шартлаталар. Габдулхак абый, бернич тапкыр разведкага барып, «тел» алып кайта.

1943 елны ан шеткеч гыйнвар ае. 1943–1944 елларда леге партизан отряды Советлар Союзы Герое генерал Сабуров Александр Николаевич житкчелегенд дошман тылында фашистларга каршы крш алып бара.

Разведкага барган партизаннар Белгород лксене «Скродное» дигн авылында фашистларны аеруча вхшилрч азынуларын, йортларны яндыруларын, авыл халкын дар агачларына асуларын белеп кайталар. Бу авылны фашистлардан азат итрг дигн карар кабул ител. Операцияг иткчелек ит бурычы Мифтахов взводына йклн.

Та ата... Партизаннар авылны читен к килеп житлр. Фашистлар, фронт сызыгы ерак дип, пошынмый гына йоклап яталар. Билгеле, аларны злре ныгып урнашкан авылны жиел ген кулдан ычкындырасылары килми. Ктелмгн жм булса да, каты сугыш башлана. «Атакага!» – дигн команда биреп Мифтахов, автоматыннан ата-ата алга ташлана. Санаулы минутлар барын да хл ит, йокыдан кзлре ачылып лгермгн фашистлар авылны ташлап качырга мбр булалар.