Бикбулатов Фаттых Хейсамович-1924. 4 страница

Ренат Гаффар авыл хллре белн рвакыт брдар. Бертуганн Гаффаровлар “Крк” кле янындагы ташландык чишмне чистартып, тзеклндерделр. Ренат Гаффар Сабантуй бйрмен авылга даими кайта.

Рсемд Ренат Гаффар Сабан туй бйрменд авылдашлары белн (унан беренче)

2004 елда аны шул юнлешт иат ителгн юмор-сатира срлрен эчен алган «Калай тбд эт эзе» дигн беренче китабы басылып чыга. Хикяче шулай ук бгенге катлаулы мгыятьне трле четерекле проблемаларын кузгаткан публицистик мкаллре белн д укучыларга яхшы таныш. Журналистикада ирешкн казанышлары чен ул 1988 елда Татарстан Югары Советы Президиумыны Мактау кгазе белн блклн. Ренат Гаффар — 2004 елдан Татарстан Язучылар берлеге гъзасы.

“Ркыйп Гаффар”

урналист Ркыйп Гаффар.

Ркыйп Гаффар- журналист. Тп эшчнлеге белн берг шигъри иат белн мавыга. Ркыйп Гаффар кп еллар "Татарстан" радиосында и актив эшлче м зене кплгн тылаучысы булган талантлы журналист. Аны дини проблемаларга багышланган "Иртнге нур", авыл хуалыгы, социаль м башка бик кп темаларны колачлый торган "Офыклар", спортны ткне, бгенгесе, анда алда торган м кичектергесез хл ителерг тиешле мсьллрне тирнтен анализлый торган "Старт" тапшырулары сезне д яратып тыларга гадтлнгн программалардыр. Ул тормышта да бхетле кеше. Тормыш иптше – Казан югары педагогик кллиятне блек иткчесе Сбил ханым белн бер дигн ике кыз стереп тормышка аяк бастырдылар.

“Ватаным Татарстан”, 04.12.2013 206 санындагы гмдн зек.

Кргне булмаса да, ишеткне бардыр дип, гадтт радиода эшлче белгечлр хакында йтлр. мен 33 елдан артык гомерен нкъ шушы нрг багышлаган, республика халкыны хрмтен, рх­мтен кмелгн Ркыйп Гаффаровка бу сзлр туры килеп бетмстер, мгаен

– Без авылыбыз белн д­биятка гашыйк идек. Барысы да хт абыйдан башланды кебек. Газета-жур­налларда аны язмаларын креп, 3-4 сыйныфларда ук Ринат абый калмг релде. Мин, х­тер­лим ле, сыйныфташым Рашат белн район газетасына ярыша-яры­ша яза идем. Без­д ниндидер ак кнлш, кызыгу хисе барлыкка килде. Ул да тгел, Солтан авылындагы урта мк­тпт укый башлаган хт абыйны хикя­лре к­рен башлады. Башкалар да безг иярделр. Шул вакытларда безне авылдан Фоат Гайсин, Илгиз ама­лиев, Рашат Мифтаховлар уни­верси­тетны жур­налис­тика бле­ген тмам­ла­ды. Кыс­касы, авылда зен кр “бум” булып алды.

Мин Рзин Нуруллин, Нияз Акмаловлар белн берг имтихан бирдем. Тик кндезгег т алмадым, балларым ит­мде. Документларымны чит­тн торып уку блегенд калдырдым да авылга кайттым. Шунда район газетасы м­хррире Кадыйр Сибгатуллин чакырып алды да: “Сине анда ктлр”, – дип Мамадыш ра­йон газетасына и­брде. 4-5 ай эшлгч, ар­мияг китеп бар­дым. Университетка ке­ремне файдасы тигндер, крсе: сержантлар зерли торган курсларга и­бр­делр. Моны да файдасы бик тиде. Солдат м офицерлар арасында урталыкта калганда, еш кына, тормышта з урыныны ничек табарга со, дигн сорауга авап эзлрг туры килде. Армиядн туры Чаллыга, Габделхак абый янына кайттым. КамАЗда дви­гательлр заводында эш­л­дем. Озак сроклы командировкаларга китеп, Тольятти, Горький ш­р­лренд булдым. Шулвакыт хт абый миа бик темле итеп: “Эне­кш, кеше буласы килс, кндезге укуга кч”, – диде.

– Минемч, абый сзе д бик зур роль уйнагандыр?

– лбтт. тием Габдрахман мин беренче сыйныфта укыганда ук вафат булды. ни­ем Гайш ченче курста укыган чагымда днья куйды. Без – иде туган бер йодрык булып яшрг йрндек. Х­терлим ле: укып бетергч, хрби й­рнлрг ибр­делр. Шуннан тулай торакка кайттым да кел бушаганчы бер еладым. Ялгызлыктан иде бу. Авылда – буш йорт. Абыйларым кайсы кайда злре д аякка басып кына киллр. Барыр урын юк. хт абыем шулвакыт тагын бер игелек кылды: эш таба алмыйча кагырап йргнд, сйл­шеп, радиога урнаштырды.

– хт абые крзче кебек булган икн. Сине, ничектер, радиодан башка кз алдына китереп т булмый. Иркен тавыш, шп гм­дш­лр, курку-кау­шауны сре д юк сыман. м бу беренче кннрдн к шулай кебек иде.

– Барысы да шома гына бармады, лбтт. Авыр чаклар кп булды. мма, ничек кен булмасын, иткчелекк д, коллективка да рхмттн башка сзем юк. Радиода мин аякка бастым. Ул вакытта яшьлрне яклау сясте бик кчле иде бит. Эшли башлавыма ике ел дигнд бер иске ген йорттан блм бирделр. Мин аны патша сарае кебек кабул иттем. Мунча да тзеп куйдык. эшк килгнд... Бу егет берегеп кит алырмы икн, дип шиклн­челр д булды. мин тырыштым. Биг­рк т хт абыйга сз ти­м­сен дип курыктым. Башта музыкаль редакцияг Зиннур Насыйбуллин урынына урнаштырдылар. Ул бит – шагыйрь, трибле белгеч. мин – яа гына университет тмамлаган кеше. Аерма бик зур. Бераздан Рим абый К­римов: “Яшьлек” тапшыруында урын бушый, шунда кч­се”,– диде. Минем чен моннан да зуррак шатлык юк иде. Чнки “Яшьлек” ул – иат иркенлеге: сн­гать, фн, спорт, техника – кыскасы, бтен л­клрне з эчен алган, яшь талантларны барлый торган кече бер редакция иде.

– Яшь талантлар ди­гн­нн, бгенге кп кен схн осталары беренче адымнарын сезне сту­дия­дн башлады диск т була торгандыр... Кемнр алар?

– Римма Ибраимова, Гл­зада Сафиуллина, Хмдн Тимергалиева, Зр Ш­ри­фул­лина, Глдания Хй­рул­лина, Айдар Галимов...

– “Яшьлек” эзеннн районнарда йри торгач, мин шуны аладым: безд талантлар бик кп, мма зур схнг аяк басарга, злрен кр­с­терг мм­кинлеклре юк. Шул ­т­­­тн туган фестиваль бу. Лилия Муллагалиева, Раяз Фасыйхов, Илнар Сй­фиев, Илнар Грев, Вадим Захаров – алар барысы да шушы бйгед иче булдылар. Бу чара белн мгариф м фн министры Энгель Фттахов та бик кызыксынды. Килчкт министрлык белн берглп эш­лрг, саллы гына яалыклар кертерг д ният бар.

– Нсел дигннн, Гаф­фа­ровларны буыннар чыл­бырында бген д бтенлек кзг чалынып тора. Мс­лн, язучы хт Гаффаров­ны кызлары См­бел белн Лйл – журналистлар, Р­кыйп Гаффаровны кызы Зр д шул юлдан тайпылмаган, журналист ­нре алып, радиода эшли...

– икенче кызым Чулпан нисе юлын сайлады: башта педагогия кллиятен, аннан педагогия университетыны психология м педагогия факультетын тмамлады. Х­лл ефетем Сбил бген педагогия кллиятенд – директор урынбасары, кызым – психология укытучысы. Чыннан да, болай ярдмлшеп яш тулы бер гармония тудыра. Мин шуны белн бик бхетле. Эшт д, гаилд д. Шкер, бу хислр артып тора: безне хзер оныкларыбыз Камил белн Рената яшт.

(“Ватаным Татарстан”, /№ 206, 04.12.2013/)

“шнктн лмтк сузылган юл”

(“Ватаным Татарстан” гитен биргн гмдн зек)

Журналист Фоат Мхмт улы Гайсин.

“Фидакарь хезмт чен” медале кавалеры, “Татарстан Рес­пуб­ликасыны атказанган мд­ният хезмткре”, Рафаэль Тх­втуллин исемендге премия лауреаты.

“Авылда язуга вслек Гаффаровлар династия­сен­нн башланды. хт абый – кре­некле язучы, Ринат бе­лн Р­кыйп журналистика юлын сайладылар. Ул чорда район газетасында авылдаш­ларны фа­милиялре крен олы бер вакыйгага ти иде. Алардан к­реп, калганнар да ярыша-ярыша яза башлады. Редакция хезмткрлре без­г хатлар язып, темалар да ткъдим иттелр.

Фотрсемд: Ф.Гайсин м Грева Х. мктп музеенда почётлы каравылда

Университетка мин мк­тп­не тмамлауга кер алдым м рхтлнеп укыдым. Флорид гъ­замов, Людмила Пивоварова, Розалина Нуруллина, дт Акчурин кебек педагоглар безг белем биреп кен калмады, яшрг йрттелр. без­не чыгарылыштан мин бер­зем телевидениег, “Татарстан” длт телерадио­ком­паниясене “Яалыклар” б­леген килеп элктем. Ул вакытта анда Рстм Нбиуллин, Абдулла Дубин, Ирк Сакаева кебек кренекле дикторлар, гъзам Фйзрахманов, Наил Ганиев кебек бик яхшы бел­гечлр эшли иде. Барысы да бик талпчн, шул ук вакытта ярдмчел булдылар. Алар яншсенд йрнми калу ммкин тгел иде.

лмт тбгенд мине якташлары итеп кабул итрг кнек­кннр. Гомеремне и матур вакытлары шунда тте бит.

“Татнефть» иткчесе Наиль Маганов Ф. Гайсинга Мактау хаты тапшыра

Хзер инде оныкларым да сеп кил. Бик еш булмаса да, туган иребезг д кайтып килбез. Хлл ефетем Фирдания белн бер авылдан без. Шулай да туган туфракка эзне суытмаска исп. Хзер без шундый чорга килеп итек бит”.

(“Ватаным Татарстан”, /№ 139, 24.09.2014/)

 

«Авылдашлар схнд”

Рсемд; Крим Тинчурин исемендге Татар длт драма м комедия театры артисты Хафизов Ирек Галимулла улы.

Хафизов И.Г. 1976 нче елны 16 октябренд туа. 1998 елда Казан длт мдният м снгать академиясен тмамлый. 1998 нче елдан Крим Тинчурин исемендге Татар длт драма м комедия театрында эшли.

Башкарган рольлре: Рафаэль- “Туй алдыннан”- Хй Вахит; Дана, Ширбтче; ;Йосыф- Злйха”- Нурмхммт Хисамов; Мрвн- “ти балак Глз”- Юныс минов; Алмаз –“Мхббт чишмсе” - Исламия Мхмтова; Галиман —“Крсем килгн иде… “- Исламия Мхмтова; Слхетдин — “Сакла, шартламасын!” - Крим Тинчурин;” Полицейский- Без барыбыз да кешелр”- Эрих Мария Ремарк; Фндс- “зелгн яфраклар”- Рмзия Габделхакова;

 

Сафа- “Гашыйклар тавы”- Илдар Юзеев;Галиман- “Эх,алмагачлары!”-Шамил Фрхетдинов; “Кия” («Канлы туй») — Ф.Г.Лорка; Низам – «Ак тб, кара тб» — Т.Минуллин; Наил – «Яадан мхббт турында” — Х.Вахит; Эраст – «Галинап де Пурсоньяк» — Мольер; Офицер — «Кураж ана м аны балалары» — Б.Брехт; Айтуган – «Сандугачлар килгн безг» — И.Юзеев; Алчын – «Хуа Насретдин» — Н.Иснбт;Мрдн – «Танышу- кавышу театры» Д.Салихов .б.

Авылдашыбызга Татарстан Республикасы президенты Р.Н. Миннеханов Указы белн 2016 нчы елны 2 нче декаберенд “Татарстанны атказанган артисты” дигн мактаулы исем бирел.

 

 

“Мктп музее”

Мктп музеен беренче оештыручылар булып тарих фне укытучысы Гарипов Ильяс Нип улы м география фне укытучысы Гарипова Венера Минулла кызы тора.

Гарипов И.Н. Гарипова В.М.

Иске мктптн кчкн экспонатлар 2005 нче елда Гарипов И.Н. тарафыннан системага салынып туган якны йрн мктп музее буларак яадан ачыла. 2007 нче елда яш туган якны йрнчелр республикда оештырылган бйгелрд катнашып Дипломнар белн блклнлр. Согы елларда музей белн Гарипова В.М. иткчелек ит. хмиятле м файдалы материаллар, экспонатлар белн музей даими баетыла. Музей з эчен тп 4 блекне ала:

-Олы шнк авылыны борынгы 770 еллык тарихы;

-Совет власте елларында авыл;

-Авылдашлар Бек Ватан сугышында (блекч –афганчылар);

-Туган якны мгрифтчелек тарихы.

Олы шнк авылы, борынгы эш кораллары

Борынгы члмк Корыч м тимердн эшлнгн кораллар

Китмн,ыгырчак, чырапычак, кулдан ясалган агач кашык

Борынгы кзге Кулдан эшлнгн кайчы

Йон эрл айланмасы Итек басу формасы

Чабата, кмер тге Кискеч, ткен таш

Пионер друинасыны стена гите м альбомы

Кулдан чигелгн чиг рнклре

Туган якны йрн кысаларында иат ителгн проект “Казан асты”

(Балык Бистсе районы “Олы шнк” авылы ирлегенд)

Казан шре Мск районы К(П)ФУ каршындагы Ш. Мрдани исемендге 2 нче номерлы гимназияне туган якны йрн зге

Олы шнк авылыны тарихы бай м зенчлекле. Авылда туфрак трлелеге д кзг чалына. Бу ирлект соры-крн, кызыл, катнаш кара м торфлы туфрак стенлек ит. Торф катнаш туфракны- ак, кызыл балчык двам ит. Туфрак- зен бер трле табигый исем. Ул ир стенд тере (органик) м тере булмаган (неорганик) табигатьне зара тэсир итеше нтисенд ясала. Туфрак фнен нигез салучы бек рус галиме В.В. Докучаев туфракны “табигатьне кзгесе” дип атый. ч трле процесс туфракны вертикаль киселешенд зара бйлнгн бернич катлам – туфрак горизонты ясалуны билгели. р катлам билгеле процессларны берсе йогынтысында ясала Шуа кр формалашып беткн туфракта, кагыйд буларак, тп ч катлам аерылып тора.

Культура катламнары (исторический культурный слой земли) да кызыклы. Культура катламнары згртелмгн хлд сакланган урыннар кп. Мин тикшергн лешт (элеккеге Минзифа Бдретдинова яшгн урында) 3X3 зурлыгында 1,5 метр тирлегенд иске казан асты урынына тап булдым.

ирне казый башлагач, 1 метр чамасында дрес итеп салынган 3-4 рт итеп салынган иске кызыл кирпечлрг тап булдым. Кирпечлрне у ягы бер-берсен салынган 70-80 см. диаметрдагы табигый ташлар белн тмамлана иде. Озынлыгы 2м. 80см. булган бу корылманы баш-башында диметры зур булмаган черегн агач урыны белн тмамлана иде.

Элеккеге заманнарда авыл кешелре ашарга ачык авада, кирмн формасы ясап, йдн билгеле бер ераклыкта казан асып, шунда ашарга пешер торган булганнар. Ягыр явып, учакны сндермс чен, як-ягына багана утыртып, сте капланган куыш ясаганнар. Кирпечлр стен аш пешер чен кирк яраклары (кухонная утварь) куйганнар. Табигый таш стен казан элгннр. Казан астына ут ягып шунда пешергннр. Моны бу корылма тирсененн чыккан экспонатлар да длилли. 1,3 метр тирнлект иске сынган пычак (брге рч чен дип уйлыйм), бик кп члмк ватыклары, иске кадак, хайван сяклре, иске кел чыкты.

Археологлар бу табылдыкларны карагач, якынча XVI-XVII нче йзлр булыр дигн фикерг килделр. XIX-XX нче йзлрд бу урында й булган.

Шиапов Р.Р. Казан шре Ш. Мрдани исемендге 2 нче номерлы гимназия укчысы.

 

ХХ нче гасыр башларында авылда 2 мчет м 2 мдрс эшлп килгн. Аларда Хмзин Бдретдин м Фазылов Шмрдн дигн муллалар хезмт иткн. Мдрсд дин сабаклары укытылган. Октябрь инкыйлабыннан со, 1918 нче елда “свит” (советская, светская) мктбе ачыла. Анда беренче укытучылар булып Шмрдн Фазыловны малае Зки Фазылов м килене Сгъдия Фазылова эшли. Алар тисе чакыруы буенча Пенза лксе е авылыннан киллр. Бу 2 укытучы башлангыч мктпт балаларны яача укыта башлый. Шул вакыттан мктп тарихын 5 дверг (периодка) блрг ммкин.

1 нче двер-1918-1930 нчы еллар. Беренче мктп “шнк” елгасы янында урнашкан мчет бинасында ачыла. Зки Фазылов м Сгъдия Фазылова белн беррттн мктпт Бдретдин Хмзинны балалары Сгъдт м Фатыйма Хамзиналар, Габдрахман Хамзиннар хезмт ит. Аларга Гптелхак Насыйбуллин м Хснов Млик кушыла. Олы буын вкиллре бу укытучыларны бик зур ихтирам белн иск алалар.

2нче двер-1930-1945 нче еллар. Бу елларда укытучылар булып эшче-крестиян балалары кил.1931 нче елда мктп “ШКМ” (школа молодеи) дигн исем ала, 1933 нче елда “ТГУМ” (татрская гимназия учёбы молодежи) дип згртел.

1935 нчы елны 18 августында Олы шнкт 180 балага исплнн яа мктп бинасы ачыла. Мктп проект буенча тзел, тбсе калай белн ябыла, сыйныф блмлреннн тыш- спорт залы, пионерлар блмсе м китапхан була. 1943 нче елдан со ул урта мктп буларак эшли башлый. Лкин сугыш ахырында 1945 нче елны салкын гыйнвар аенда янгын чыгып, мктпне зур бер леше юкка чыга. лкн сыйныф укучылары крше Олы Солтан авылына йреп укырга мбр булалар. 1933 нче елда мктпне тмамлаган 28 укучы Чистай педагогия техникумына укырга китлр. Аларны кбесе техникумны тмамлагач туган авылларына укытучы булып кайталар, башкалар, алган нрлре буенча крше-тир авылларда эшли башлыйлар. 1933 нче елдан башлап 1936 нчы елга кадр мктп белн Влиуллин Мннн Влиулла улы идар ит. 1936-1939 нчы елларда мктп директоры булып Борханов Гаяз Гали улы тора. Бу елларда мктп тир-якта зене бик кчле укытучылары белн дан тота. Алар: Фазылов Фйзерахман, Данил Тимячев, Костина Татьяна, Фоат Камалов, Слйман Вильданов, Лидия Мамакова, Дания Бааутдинова, Разия Маулина, Георгий Харитонов, Алексей Попов, Семен Максимов, Георгий Шиптов, Фаина Филимонова, Фкия Хкимова м Алексей Ефремов. Кайбер укытучылар миллтлре буенча кершен яис крше авыллардан килгн руслар булалалар.

Дштле 1941-1945 нче елларда мктп белн талпчн, кчле авторитетлы директор Хлиф Рхимова иткчелек ит. Сугыш чоры укытучылары- Мрзия Камалова, Акулина Харитонова, Асия Бдретдинова, Фатыйма Гарипова, Зйтн Хафизова, Галия Гарипова, Агния Мамакова, Кадыйр Фхриев м Фатыйх Рхимовлар. Кп кен укытучылар фронтка кит.

 

3 нче двер- 1946-1960 нчы еллар.Аеруча ист кала торган сугыштан согы еллар. Фронттан ирлр кайта. Алар арасында укытучылар- Ниб Гарипов, Габдулхак Мифтахов, Гомр Ишмухаметов. 1945-1950 нче елларда мктп директоры булып Бдретдинова Асия Бдретдин кызы тора. 1950-1954 нче елларда мктп директоры- Барый Габитов. Бу елларда крше Корноухово авылы район зге буларак згртел м кайбер укытучылар шул авылдан киллр- Августина Захарова, Анна Кутузова м Сембик Садыйкова. Бу елларда эшлгн авыл кешелре: Илсяр Фазылова, Шиапов Шамил, Фазылова Лмига .б. Сугыштан согы еллар да -авыр еллардан санала.