Оу мен оыту дерісіндегі сра ою тсілдері жне оны маыздылыы
Ерманова Суле Трарызы
География пні малімі
Шолаоран ауылы
2015 жыл
лем елдері арасында айындалып, зіндік бет-бейнемізді алыптастыру жолында білім беру салалары алдында жаа серпілістер мен адамдар тр. Елімізді ертегі болашаы нрлы, жарын рылымдара айналу баытында стаздар ауымы аянбай ебек етуде. Малім мектепті жрегі, оушы елімізді болаша тірегі екендігін ескерер болса, бала трбиесі мен сапалы білім беру ісі ркениетке жетуді айнар кзі екені даусыз. Сондытан да, білім беру саласында рбір стазды кзі ыраы, сзі тымды, іс-рекеті згеруді жаа сатысына бейім болуы шарт. Заман талабына орай, оу мен оыту дерісінде оушыны талап-тілектері ескеріле отырып, балаларды дамуына олайлы трыдан арастыруа негізделеді.
Оушыа олайлы орта зірлеу, бл-топты, жпты жмыстар аясында орындалатыны млім. Кіші жне лкен топтарда, жптарда бірлескен оу барысы балаларды дамуы мен алан білімдерін талдап, саралауа, жаа сатыа ктерілуіне ммкіндіктер береді. Бірлескен оулар пікір алмасу, трлі идеяларды ортаа салу, зара баалау, зара есеп беру аясында бірін-бірі оыта отырып, таырыпты тере ашылуына септігі тиеді. Психологиялы трыдан оушылар еркін, з ойларын шынайы жеткізе алады. Малімні стемдігінен арылады, зіне сенімділігі артады. олайлы, жаымды серде болады. Малім з сабаыны жоары дрежеде туіне жауапты. Сондытан рбір саба рылымын жасаанда саба масатына сай діс-тсілдерді тиімді тадап, нтижеге ол жеткізуді кздейді.
діс – оу-трбие жмыстарыны алдында тран міндеттерді дрыс орындау шін малім мен оушыларды бірлесіп жмыс істеу шін олданатын тсілдері. діс арылы масата жету шін істелетін жмыстар ретке келтіріледі. Оыту дістері таныма ызыушылы туызып, оушыны аыл-ойын дамытады, ізденуге, жаа білімді тсінуге ыпал етеді. Оытуда е басты нрсе – оушыларды танымды жмыстары. Оыту дістері е аны фактілерді білуді амтамасыз етеді, теория мен тжірибені арасын жаындатады.
Тсіл – оыту дісіні элементі. Жоспарды хабарлау, оушыларды зейінін сабаа аудару, оушыларды малім крсеткен іс-имылдарды айталауы, аыл-ой жмыстары тсілге жатады. Тсіл оу материалын тсінуге лес осады. Сонымен тсілдер оыту дістеріні рамына кіреді, дісті жзеге асуына кмектеседі. Оыту дістеріні басты ызметі - оыту, ынталандыру, дамыту, трбиелеу, йымдастыру. Оыту ралдары - білім алу, іскерлікті жасау кзі. Міне осы тста, оу мен оыту дерісінде не істеу ажет ? андай діс-тсілдер маызды ?Оушы шін олайлылыы андай ? Нтижеге ол жеткізу ммкіндігі аншалыты ? т.б. сратара жауап бере отырып, е тымдысын тадау ажеттігі туындайды. Сондытан да, мен бгінгі баяндамамда сіздерге, СРА ОЮ діс-тсілдеріні з тжірибемдегі сері мен жетістіктерін жеткізуді жн крдім.
Бгінгі баяндамада аралатын негізгі таырып " Оу мен оыту дерісіндегі сра ою тсілдері жне оны маыздылыы".
Масаты: Оу мен оыту дерісінде сратарды оу масаты мен оушыларды білім алу абілеттеріне сйкес негіздеу арылы, таырыпты тйінді ойларын игерту.
Оу мен оыту дерісінде таырыпты тере ашылуы мен зерттеу, талдау жмыстары барысында жне балаларды ойы мен тіл шеберлігін дамытуда сратарды тымды пайдалану, сапалы білім кілтіне бастама болатынын байадым. "Бастама-жауап-кейінгі рекет" нысанындаы сра ою тсілі, малімні стемдігін жне оушыны дамуына серіні тмендігі жайында дегейлік курс барысында тсінгендей болдым. Яни, оушыны таырып туралы наты тсінігін алыптастыруа баытталандыын длелдейді. Сра беру оу мен оыту дерісінде маызды орын алады. Мені курса дейінгі тжірибелерімде, саба дерісіндегі сратар таырыпты танып, тсінуге баытталатыны аны еді. Себебі, оушыларым таырыпты жаттанды трде оып, танысады. Ал, оны талдап, дамыту рекеттеріне басымды берілмейтінді белгілі болды. Курстан кейін, сра беру тсілімді де жетілдіруге ден ойдым. Сратарды оу процесінде тиімді олдану шін, малімдерге арналан нсаулытаы ережені басшылыа алдым. Яни, сра оюды трткі болу, сынатан ткізу, айта баыттау техникаларын игере отырып, таырыпты ашуа баыттау. Мнда, трткі болу оушы жауабын жетілдіруге, ткен материалмен бгінгі таырып арасындаы байланыстарды бекітуге жне оушыны толыанды жауап беруіне баытталан сратар болатыны белгілі. Сынатан ткізу - таырып аясында толы жауапты игере отырып, оушы ойы мен идеяларын дамытуа арналан кмекші рал ызметін атаруы тиіс. айта баыттау сратары, оушы жауап бере алмаан жадайда , сыныптаы баса оушыларды белсенділіктерін арттыруа баытталады. Оушылар бір-біріне кмекке келеді, ойларын жетілдіреді, трлі пікірлер арастырылады. Сра ою тсілдерін жетілдіру барысында, оу мен оыту дерісінде сынатан ткізужне айта баыттау сратарын олдану аясын кеейту аса маызды болма. Жуырда, ауданды "стар - бізді досымыз" атты сайыса барды. Оушылар наразы болып атты. Баса командалар жауап бере алмаан сратара жауап беруге неге ммкіндік берілмеді? Біз з командамыза осымша пай жинаан болар едік... - деген уж айтты. Сайыс сабатар барысында немесе интеллектуалды ойындарда айта баыттау сратарына кеінен жол ашылуы тиісті деген орытындыа келдім. Бл жерде бір команда мыты, бірі тмен деген ниет емес, олар бір-біріне толытырулар жасайды, жаа ой осады. айта баыттау сратары таырыпты толы анды ашуа, оушыларды жаа дегейге ктерілуіне ммкіндік жасайды. Бірнеше баламалы ойларды трленуіне, ой жйелерін айта руа, баалауа , талдауа ммкіндіктер беріледі. Ал, сынатан ткізу сратары оушыны з ойларын аны білдіруге , з идеяларын дамытуа кмектесетіндей етіп рылуы ажет жне "Сіз мысал келтіре аласыз ба?" деген сияты сратар тапсырманы орындау барысында оушыа бадар беріп отырады.(МАН, 41 бет)
Оу мен оыту дерісінде сратарды жетілдіру жне олдану аясында діс-тсілдер кп десек те болады. Тек ана, саба масаты мен оушыларды білім алу абілетіне сайжоспарласаыз боланы. з сабатарымда сратарды тиімді пайдалану масатында мынадай міндеттемелерді натылап алдым:
1. Оушыларды ызыушылыы мен абілеттеріне сйкес рекет ету;
2. Оу мен оыту дерісінде оушыларды белсенді іс-рекетке тсуге бейімдеу;
3. Таырып аясында дамуа жадай алыптастыру жне зерттеу, талдау жмыстарына ынталандыру;
4. Сыни ойлауа, сындарлы сз саптауа ыпал ету;
5. Таырыпты тере ашылуы мен тйінді ойларды саралауа дады алыптастыру;
6. Бірлескен, диалогты оыту арылы оушылара олайлы орта зірлеу.
Аталан міндеттеріме ол жеткізу барысында, сра беру тсілімді згертуіме ммкіндіктер жасадым. Мнда тиімді діс-тсілдерді тадап алып отырдым. Курса дейін, таырыпты білуге, тсінуге баытталан "тмен дрежелі" сратарды олдану басымдыынан, курстан кейін "жоары дрежелі" сратарды оу мен оытудаы маыздылыын игере бастадым. Жоары дрежелі сратарды Блум дісіне сала отырып, олдану, талдау, топтау, баалау трінде йымдастыруа олайлы ойынды жадайларды тадау оушыларды белсенділігі мен шыармашылы пен жмыс жасауына ммкіндік берді.
"Брейн-ринг" оыта йрету ойыны (жарыс-ойын)
рал-жабдыы:
1.Номерлері жне атаратын рлі жазылан жетондар;
2. Тапсырмалара арнап бес блікке блінген жаймалар;
3. Сандар жазылан жаймалар;
4. Сары (3-баасы), жасыл( 4-баасы), кк (5-баасы) тсті фишкалар жне толытыру жасаандара берілетін кк тсті жарты фишкалар;
5. Орта баалау параы;
6. стелдерді сілтемесі;
7. Тмен , орта, жоары тапсырмалар жазылан карточкалар тстерге байланысты орналастырылады;
8. Жауап лгілері жазылан карточкалар.
Ойынны жру барысы:
Сынып 5 адамнан топтара блінеді: мнда 4 ойыншы жне бір жргізуші болады.Ойына атысушылара номер жазылан жетондар таратылады. рбір топ жеке стел басында отырады.стелді стінде - стелді сілтемесі жне 5 блікке блінген жаймалар; осы карталарды стіне тапсырма жазылан карточкалар ойылады. Жргізуші жайманы жаяды. Мысалы, "2" саны тсті делік, яни , 2-ші номерлі ойыншы жауап береді.Егер жауап толы болса, ойыншыа фишка беріледі.Егер жауап толы болмаса, кез-келген ойыншы оны толытырып, жарты фишка ала алады. Бліктерге блінген рбір жаймаа бір ана тапсырма карточкасы ( онда 1-2 сратан) ойылады. Бір стелге - ызыл тсті карточка, екіншісіне - кк, сосын - сары, жасыл тсті карточкалар ойылады.Топ ызыл стелдегі тапсырманы орындаан со, кк стелге, одан - жасыл жне сары стелдерге кшеді.Дайындалуа міндетті трде уаыт беріледі (5-7 минут). Командалар бір уаытта ойнайды. Бір стел басындаы ойынны уаыты 10 минут. р ойыншыа 2 минуттан жетеді.Ойын барысында рбір ойыншы фишка алып отырады.Соларды санына жне тсіне арай баа ойылады.Бір ойында р
оушы ртрлі дегейдегі 10-18 сратара жауап бере отырып тапсырма орындайды. атысушылар жетоны
| Жргізуші |
( 5 адамнан тратын топа)