Дріс3. Турбизнес негіздері жне туризмні функциялары, ылыми зерттеулеріні масаты мен міндеттері

Дрісті масаты:Туризм туралы жалпы тсінік, туризмні маызды мселесін, турбизнесті жргізуді жаа дістері мен формаларын талдауды діснамалы станымдарын зірлеуді даму рдістерін анытау жолдарын ашу, туризм функциялары менылыми зерттеуді масаты мен міндеттерін арастыру болып табылады.

Дріс сратары:

1.Туристік бизнес негіздері

2.Туризм функциялары

3.ылыми зерттеуді масаты мен міндеттері

Таырып бойынша негізгі тсініктер:туризм, туристік бизнес,менеджер, бизнес-жоспарлау, туристік ызмет, эстетикалы, экономикалы, таймшер нарыы жне т.б.

Туризмдегі мемлекеттік саясат, миллиондаан адамдарды жасы демалуын амтамасыз ету ажеттілігі пайда боланда басталады. Бл мселені шешудегі е басты мселе ол - ебек демалысын жасы ткізуді жоспарлаан азаматтар мен онайлерді санын білу маызды.

Туризм – азаматтар зіні интеллектуалды, этикалы жне психологиялы талаптарын анааттандыра алатын онажайлы индустриясыны маызды блігі.

Туризмні маызды мселесіні бірі – коммерциялы ызмет енгізуде жаа формалар мен дістерді іздеп табу болып табылады. Келешектегі туризм нарыыны сипатын болжау, ксіпкерлік формалары мен дістерін зірлеу дегеніміз - бсекелестерден артышылы, туризмдегі (турбизнес) з ксіпкерлігінде жетістік пен табыса жету.

Турбизнесті жргізуді жаа дістері тек эмпирикалы тыда аныталмайды. Оны жалпы задылытарын анытап, турбизнесті жргізуді формалары мен дістерін талдауды діснамалы станымдарын зірлеуге, оны даму рдістерін анытауа болады. Менеджерлерді туризм бизнесіндегі шаруашылыты жргізуді белгілі жне жаа дістерін жетілдіру мен жасаудаы діснамалы дайындыы, туризмдегі жаалытар, оны техникалы жабдыталуы, стратегиялы масаттылыына арай те маызды болып табылады.

Бизнесті-жоспарлау, мамандар дайындау, материалды-техникалы жабдытау, ылыми зерттеулер, даму стратегиясы осы сттегі туризм німдерін ндіру жетістіктері жне апаратты амтамасыз етумен байланысты. Бл ретте, сіресе менеджерлерді абілеті маызды орын алады, йткені олар туризм німдерін зірлей алады, нары ызметі трлеріне жылдам бейімделеді, осы саланы тез дамуына ыпалын тигізеді. Сондай-а, заманауи туризмні дамуында дарынды мамандар шешуші рл атарады.

Турбизнесті жргізуді формалары мен дістерін дамыту тек сапа ана емес, сонымен бірге мамандар саны мен техникалы ралдара да байланысты. Турбизнесті жргізуді формалары мен дістерін дамытудаы ілгерілеу сапасы, жаа техникаларды саныны суіне байланысты болады. Бл туризмні жаа трлеріні пайда болуы шін материалды база болады, мселен, экстремалды/ттенше/ туризм, ол техникалы ралдарды ндіруге, мамандарды оыту жне ттынушыларды болуына ыпалын тигізеді.

Туристік ызметті азіргі заманы нарыы – бл зара байланысан жне арама-айшылытаы дерістерді араласуы. Турбизнесті, оны задылытарын те жасы білуге, мегеруге болады, дегенмен рбір наты жадайды з ерекшелігі болады. Тжірибелі болу, менеджерді интуициясы, оны жан-жаты білімі тез шешім абылдауа, бсекелесті лсіздігін дереу кріп, з міндетін шешуде пайдалануа кмек беруі тиіс.

Туризмні ке ауымда дамуы мемлекеттер арасында бейбіт арым-атынастар орнатуа, халытар арасындаы достасты пен зара тсіністікті ныайтуа ыпалын тигізеді. Туризм мдени ызметтестікке ыпал етеді, мдени дамуы трлі халытар арасындаєы леуметтік-экономикалы жадайларды жасартады.

Туризм саласындаы зерттеулер оны тек оамды ана емес, экономикалы былыс екендігін крсетті. Туризмні трлері мен формаларыны белгілері – блар баралы, экономикалы фактор, леуметтік мселелерді шешу.

Баралы туризм жеке адамны физикалы дамуыны жоары дегейіне ол жеткізуді шешеді. Ол сауытыру жне трбие беру трізді леуметтік функцияларды жзеге асырады.

Туризм аламдандыру дуірінде экономиканы басты кілтіне/ралына/ айналды.

онажайлы интустриясыны рамдас блшегі ретіндегі туризмні беделі, адамдарды сана-сезіміне серін тигізеді. Туризмні біліктілік, бедел, тіл табыса білу функциялары оны леуметтік жйедегі орнын айындап береді.

Туризм функциялары.Туризмге келесідей жалпы мдени жне жалпы трбие функциялары тн:

эстетикалы – жеке адамны жалпы жан-жаты даму ажеттілігін ќанааттандыру;

нормативтік – регламентті жјне баалау мні бар белгілі нормативтерді зірлеу жне бекіту;

апаратты – халытарды мдени ндылытарын, тарихи крікті орындар, оларды адір-асиетін, оны жетілдіру туралы мліметтерді, рпатан рпаа сатап, жеткізу;

ыты – туризм ызметін задармен, халыаралы жне ыты актілермен регламенттеу;

экономикалы – туризм ксіпорындары ызметін, сала мамандарын, имараттар мен й-жайларды материалды -аржылы, техникалы амтамасыз ету, ебек аы тлеу.

Туристік ызмет дерісінде адамдар трлі арым-атынастара тседі, з кезегінде, барынша ке леуметтік арым-атынастарды жетегінде болады. Мндай арым-атынастарды жиынтыы, туризмні жеке адама тигізетін серін, јлеуметтік мірдегі белсенділігін ктеруге тигізетін ыпалын айќындайтын негізі болып табылады. Туристік іс-шараларда жеке адамды леуметтендіру дерісі жеделдете жргізіледі, сонымен оамды белсенділікті ктеруге ыпал етеді.

Ќоамда жас рпаа тлім-трбие беру ажеттілігі немі сіп отырады, ол детте, туризмні барлы формалары мен трлерін ынталандыру ажеттілігін талап етеді.

ылыми зерттеуді масаты мен міндеттері

Туризмді ылыми зерттеуді масаты мен міндеттері оны дамытуды мемлекеттік саясатымен байланысты болады. Айматарды дамыту бадарламаларын зірлеу отанды мддені орауды амтамасыз етуге баытталан. Мемлекеттік саясатты іс-жзіндегі сипаты теориялы тжырымдарды ылымилыы мен обьективті болуын анытайды.

Туризм туралы ылымды жетілдіруді жолдары материалды-техникалы рал-жабдытарды дамыту, рылыс, она й кешендерін айта ру, автотранспорт, арнайы техникалы рал-жабдыќтар, ел азаматтарыны трмыс-жадайын ктеру мселелерімен айындалады. Осымен туризмні таы бір задылыы крінеді, ол оны дамуыны тиімді экономикаа байланысты екендігін крсетеді. Туризмні ылым алдындаы ркендеу интенсификациясына байланысты келесідей міндеттер пайда болады: айма инфрарылымдарын дамытуды болжау; зады базаны жетілдіру бойынша негізді сыныстарды зірлеу: ызмет крсететін ызметкер/персонал/ дайындау.

Туризмдегі ылыми зерттеулерді масаты – елімізді туристік уатын, білікті кадрлар дайындауды жоары дегейін, сондай-а, ызмет крсету нарыында туристік істі басару теориясы мен практикасын барынша ктеру болып табылады.

Мемлекет жне оны субьектілеріні туризм саласыны алдына ойан масаты, натылы бадарламаларды орындау кезінде згереді. Мысалы, мемлекеттік стратегия лемдік нары ызметінде алыптасан жадайды станады. Туризм туралы ылымны алдында мынандай масат тр – ол – баса ел азаматтарыны сранысындаы ел ауматарында туризм инфрарылымдарын дамытуды масатты бадарламаларын зірлеу. Бл ретте натылы масат стратегиялы, жедел жне тактикалы проблемалар арќылы натыланады.

Туризмні масаты мен сипатын анытайтын факторларды белгілеу, оны дамыту баытыны барынша наты логикалы негізделуі трысынан те маызды. Бл факторлар бірттас болады: туризм шін тек бір ана талап бойынша негізін алаушы бадарды тадау ммкін емес.

Туризмде іздеу сипаты міндеттерін шешу керек, олар зерттеулер мен дерістерді тсіндірулерден трады. Оны бір мысалы таймшер нарыы (клуб демалысы), онда жекелеген демалыс пайда болан, е соында, ол шетелде туризмні уатты экономикалы базасына айналды, оны зіндік занамалы практикасы жне халыаралы алмасу ымдары бар: Resort Condominium International (RCI), Interval International (II). алымдар мен мамандар таймшерлі практикада пайдалану ммкіндігін болжай алмады. Туризмні бл трі кеінен танымал болды, дегенмен ресей мірінде ол лі де арнайы зерттеулерді талап етеді.

Туризмді дамытудаы іздеу баыты мынандай мселелерді зерттеуден трады: жаа ашуларды жаа техникалы ралдарды ру, мысалы, яхталар, автобустар, теіз жне зен пароходтары, рал-жабдытар, мліктермен амтамасыз етуге, сондай-а нары жадайында шаруашылы жргізу дістеріне тигізетін сері т.б. Бл айматарда туризм инфрарылымын жетілдіруді болашаын анытауа, з ралдарыны бсекелестерді ралдарымен араатынасын анытау шін те ажет. Іздеу проблемаларын шешу шектес ылымдарды дамуына, туризмді дамыту стратегиясына ыпалды етеді.

Егер менеджерге нары сегментіндегі жадайды баалау ажет болса, ол оны туризм німін жылжытуа, бсекелестер рекетіне тигізетін серін баалауы тиіс, сонымен бірге, серіктестік арым-атынастарды, несие йымдарыны олдауын, баралы апарат ралдарын алай пайдалану керектігін ойлауы керек.

Менеджерді ойлау абілетіні масаттылыы оны з ызметіні тиімділігін амтамасыз етуі керек, атап айтанда, жмыс тиісті мерзімінде орындалуы тиіс.

Орындаушыны масатты натылы тсінбеуі немесе дрыс жеткізбеуі жасы нтижелерге ол жеткізу ммкін емес. Масат пен міндетті ойан кездегі ой мен істі натылыы мен тиянатылыы - коммерциялы ызмет кепілі.