Дріс9.Туристік ксіпорындаы дістемелік даярлауды мні мен модельдеу дісі
Дрісті масаты: туристік ксіпорын ызметкерлеріні дістемелік зірлігіні мні мен
моделдеу - туризмдегі наты дерістерді зерттеу дісі ретінде арастырылады.
Дріс сратары:
1.Туристік ксіпорын ызметкерлеріні дістемелік зірлігіні мні
2.Моделдеу - туризмдегі наты дерістерді зерттеу дісі ретінде
Таырып бойынша негізгі тсініктер:менеджер, туроператор, турагент, дістемелік шеберлік, статика, метамодель.
ызметкерлерді дістемелік дайындыы туристік ызметті рамдас блігі болып табылады. ызметкерді дістемелік дайындыы оларды ксіби біліктілігі дегейіні басты крсеткіші.
Туристік ксіпорын ызметкерлеріні трлі дістемелерді мегеруі туризм ызметіндегі дадылар мен машытарды жетілдіруге бадарланан оулар арылы іске асырылады. дістемелерді пайдалану туризм ксіпорны басшылыыны ксіби шеберлігін ктеруге, жаттарды дрыс зірлеуге, блімдер мен ызмет менеджерлеріні ксіби шеберлігін жетілдіруге, туризмні жаа німдерін жобалауа, ызметкерлерді дайындауды жаа формалары мен трлерін енгізуге баытталан.
Туристік ксіпорын ызметкерлері шін ызметті ттынушылара сапалы ызмет крсету бойынша кеестер беретін трлі дістемелік ралдар басылып шыарылады. Бл дістемелер туристік іс-шараларды йымдастырып ткізуге кмек береді.
Туристік компания шін ызметкерлерді оытып йретуге арналан крнекті ралдар мен техникалы жабдытары бар дістеме класын йымдастыран жн. Мнда ксіби ызметті натылы міндеттерін шешуге баытталан дістемелік жиындар, семинарлар, нсаулытар, ызметкерлермен іскерлік ойындар жне таы баса іс-шаралар ткізуге болады. басшылы жекелеген ызметкерлерге наты ксіби міндетті орындау немесе оларды тексеру барысында дістемелік тапсырма бере алады.
Сонымен, туристік ксіпорын ызмекерлерін дістемелік трыда амтамасыз етуоларды білімін ктеруге, ксіби дадыларын жетілдіруге, туризм саласы іс-шараларын ткізуге ыпалын тигізеді.
Менеджерлер туроператорлар, турагенттер, таы баса да трлі елдерді туристік йымдары мамандарымен байланыс апараттарын жинап талдау жніндегі бірлескен ызмет мониторингіне атысуы жне осы ызметке болжам жасауы тиіс. Олар туристік ызметте мынаны білуі тиіс:
кімшілік басару дісі – ішкі жйелер орындауы, тиісті бйрытар, жарлытар, нормаларды пайдалану;
экономикалы басару дісі – орындаушылара кіріс/табыс келетін жмыстара басшылы жасау;
эксперттік кеес беру – диагностика жасау, клиентті апараты бойынша сыныстар зірлеу жне шешімді практикаа енгізу;
процестік/іс-рекет/ кеес – консалтинг мамандарыны (кеесшілер) клиентпен бірлескен жоба зірлеуді барлы кезеіндегі зара іс-рекет, клиент з пікірі мен сыныстарын білдіреді; кеесші клиентпен бірге проблеманы/мселе/ талдайды жне сыныстар зірлейді;
оытып-йрету кеестері - мамандар жаа идеялар, оу німдерін зірлейді, оу процесін жзеге асырады: лекция-баяндамалар, семинарлар, мастер-кластар, дгелек стелдер ткізіп, білім тексереді, баалайды;
дістемелік шеберлік – теориялы жетілу, ксіби дайынды, йымдастырушылы жне жеке ксіби абілеті, ызметкерлерді оу мен трбиедегі жетістігі; ксіби шеберлік теориялы зірлік пен практикалы іс барысында трлі білімдер, дадылар мен машытар кешенінде бірлесіп алыптасады; маманны міндеті – туристік іс-шараларды жоары дегейде йымдастыру жне ткізу, оамды жне жеке мірді йлестіру, бизнес-жоспар жасау, шыармашылы даму, техникалы ралдарды тиімді игері, наты есеп пен баылау жргізе білу абілеті.
Модельдеу - туризмдегі наты дерістерді зерттеу дісі ретінде. Модельдеу – нысандарды ерекшелігін сйкес асиеттері мен лгі-моделдерін зерттеу арылы талдау/зерттеу дісі/немесе процесі/.
Туризмдегі модельдеу арнайы нысандарды (модель/лгі) ру жне зерттеумен тйінделеді, зерттеушіні кзарасы бойынша оларды ерекшелігіні маызы зор. Ол туризмні натылы жмыстарын тануда моделдерді рылымы мен оны пайдалануды зерттеп талдауа ммкіндік береді, яни, зерттеуде олданылан тілді, бастапы ымлар мен анытамаларды тсінуге ммкіндік береді.
Модельдеуді арнайы ымдары бар, ол туризмні методолгиялы негізін алайды. Модельдеу тжырымдамасы бейнелеу теориясы мен таным ретінде процестерді негізін рады, оан йлестік, эксперимент/тжірибе/, математикалы статистика, математикалы логика, статикалы жне динамикалы апаратты моделдер жатады. Блар туризмні модельдеу дісімен зерттеуге жататын пндік салалары.
Статикалы модельдер турбизнесті белгілі мерзімдегі жадайын сипаттайды, элементтер рамымен, оларды асиетіні мні, элементтер арасындаы бірлескен іс-рекетті ауымы жне ерекшелігімен сипатталады. .
Динамикалы модельдер туристік бизнес жйесіндегі згерістер мен оны даму процестерін сипаттайды, ол натылы жйені дамуы мен згерістері уаыта/ мерзімге / арай згермелі болады.
Туристік ызметті бір моделіне/лгісі/ мыналар кіреді:
сипаттама апаратты модель ру;
формалды модель ру
формалды модельді компьютерлік модельге айта згерту;
компьютерлік эксперимент жргізу;
алынан нтижелерді талдау жне зерттелетін моделдерді тзету;
зерттелетін процес/рекет/ немесе оианы /былыс/ жетілдіру жніндегі практикалы ызметте модельдерді пайдалану ммкіндігі туралы шешім
Туризмде модельдерді зірлеу оны профилін /бейіні/ немесе тірегін рудан басталады. Жалпы туризм ызметінде іс-жзіндегі модельдер аз емес, дегенмен оларды бір ізге келтіріп жйелеу міндеті тр. Ол ерекше жалпылама метамодельдерді ажеттілігі мселесін туындатады, оны базалы модельдер ретінде арастыру керек.
Туризм метамоделі – бл, біріншіден, осы сала рылымдарыны ішінде ірі ауымды жйе бола алатын модельдер. Оан мыналарды жатызуа болады: туризмні леуметтік мірдегі рлі мен орнына ттас сипаттама, оны табии жне леуметтік азыы, оамдаы негізгі формалары мен ызметі, баса леуметтік йымдармен байланысыны ерекшелігі, сондай-а оны оам мірінде рі арай даму рдістері.
Екіншіден, метамодельдерге: лтты, ведомстволы жне ауматы туристік йымдар арасындаы кштерді арасалмаы; ірлерлерде туризмді дамытуды масатты бадарламаларын зірлеу жне жетілдіру; туризм кадрларын дайындау теориясы, оны ішкі жйелеріне теориялы, дістемелік жне практикалы дайынды, болжау, модельдеу, ксіби іріктеу жатады.
Метамодельдерді рамдас блігі болуы ммкін: туристік іс-шараларды амтамасыз ету теориясы (туризмді салалы белгілері жне жекелеген элементтері бойынша экономикалы амтамасыз етудегі згерістер); материалды-техникалы базасын жетілдіру – рал-жабдытар, туристік базалар, кемпингтер, клік, аппаратуралар мен тренажерлер/жаттыу рылылары; ылыми, дістемелік жне медициналы жабдытауды, йымдастыру-басару ызметі мен оны элементтерін дамыту;
Туризм рылымыны осындай ішкі жйелері метамодель дегейінде дами алады, мысалы, космос туризмі, ол гипермодельге жатады. Сонымен бірге оларды атарында: туризмні -гуманитарлы психологиялы-педагогикалы мселелері, менеджмент жне маркетинг, экономика жне ы, кадрлар дайындыы жне айта даярлау, сауытыру технологиялары т.б. бар.
Бл модель мынандай баыттарды рылымдай алады: туризмні леуметтік-экономикалы мні; туризмні леуметтік тиімділігін ктеру факторлары мен механизмдері; менеджерлерді ксіби ой-абілеті мен ыты статусын ктеру; туризмні экономикалы жне мдени ортадаы ызметіні принциптері мен задылыы.
Туризмдегі менеджмент пен маркетинг модельдерді жобалауды арастыра алады, оан а кіретін негізгі рамдастары мыналар: масат ру жне стратегиялы жоспарлау; аржылы менеджментте басару тиімділігіне ьбаытталан станымдар, задылытар, функциялар мен дістемелерді пайдалану; ірлерде туризмді дамытуда маркетингті йымдастыру; ксіпкерлік ызметті жетілдіру; экономикалы-ыты арым-атынастарды реттеу; туризм саласында за талаптарын орындау; сырты экономикалы ызметті ыормалары мен тетіктерін білу.
модель туризм саласында кадрларды дайындау жне айта дайындауда мынандай жйені арастырады:
туристік білім беру жйесі; білім мазмнын рылымдау; маман моделі; оыту принципі мен технологиясы; білім дегейін баылауды белсенді дістері жне белем рісіндегі згертулер; жоары оу орнынан кейінгі білім жйесі, дегейлік рылым жне білім ктеру формаларыны жан-жатылыы. .
Модель адам организмін алпына келтіруге сер ететін сауытыру іс-шараларына арналан механизмдер мен факторларды, сондай-а арнайы бадарламалар зірлеп олдануды арастырады. Адам денсаулыын жасарту масатында жас ерекшелігіне арай ртрлі рекреация трлері олданылады.
Туризм моделі, сонымен бірге туризм теориясы негіздерін, адам дамуыны задылытарын зерттеу, оны жетілдіруді ммкіндіктері мен ерекшеліктерін туризмні трліше формалары мен трлері (денешынытыру, ксіби-осалы, емдік-сауытыру) арылы жобалауды арастырады.