Дріс15.Туризмдегі ойындар теориясы жне турбизнесті дамытуа баытталан дістер

Дрісті масаты: Туризмдегі ойындар теориясы, туристтік ксіпорын таайындайтын басару шешімдері мен туристтік бизнесті дамуына баытталан тсілдерді, туристтік ксіпорынны коммерциялы ызметін жобалаудаы функционалды лгіні олданылу лгілерін талдау.

Дріс сратары:

1.Туризмдегі ойындар теориясы

2.Туристтік ксіпорын таайындайтын басару шешімдері

3.Туристтік бизнесті дамуына баытталан тсілдер

4.Туристтік ксіпорынны коммерциялы ызметін жобалаудаы функционалды лгіні олданылуы

Таырып бойынша негізгі тсініктер:маркетингтік амал, the Profit impact of Market Strategy, «йымды жетілмегендік» фильтрі, эталон, балансты.

Ойындар теориясы келіспеушілік жадайларды арастырады. Екі жа арасындаы бсекелестік мны крінісі болып табылады. Нтижесі тек ана бір жаты абылдаан шешімімен ана емес, оан деген екінші жаты жауап айтармасы арылы алыптасады. Бл жадайда нтижесін, тіпті олайлы болатын іс-рекетті болжау иын.Аныталмаан шарттарда шешімдер абылдау шін ойындар теориясына жгінеді. Аныталмаан жадайды белгілі жне белгісіз блімдерге жіктейді, сосын зерттелетін іс-рекеттер арылы тиімді шешім абылданатын ойындар теориясын рады.

Ойындар теориясында бсекелестерде здеріні масаттары мен оан жетуді ртрлі жолдары бар. Міндетті шарт- ойыншыларды біреуіні екіншісіні тадаан тсілінен басасын іріктеу арылы масатына жетуі. Ойынны ерекшелігі- алдын-ала жоспарланан шарттары болады.

Ойындар теориясы бсекелесті аныталмаан шешімін тадау арылы ресурстарды олдануды тиімді трін алу шін олданады. Туризмдаы ойындар теориясын олдану диапазоны те ке- экономикалы тиімділікті баалаудан туристтік бизнесте ресурстарды тиімді блуге дейін.

Туристтік німді ндіру сияты мселені шешу шін ойындар теориясын олданайы. Туристтік німді ндіру формасы мен орытынды нтижелері жоары длдікпен, басару шешіміні тиімділігімен; туристтік ксіпорынны негізгі баыттарын дамытумен; аныталмаан нтижелерді жоюмен; шыындарды тмендетумен сипатталады.

Жобалы амал келесі мселелерді арастырады: туристтік німді жзеге асыруды йымдастыру, жаашылдыты енгізу; бизнес-жоспарлау; талдау жне баалау; инновациялы жобаны аржыландыруды йымдастыру.

Жобалы амал жаа туристтік німді, ттынушылы жне баалы крсеткіштерді, ресурстарды, технологиялы жне аржылы ммкіншілік жадайларын арастырады.

Балансты есеп пен аша аымыны озалысы негізінде келесі іс-рекеттер орындалады:

техникалы-экономикалы, ыты, коммерциялы, экологиялы, аржылы талдаулар жргізіледі;

аржылы тратылы пен жобаны коммерциялы тиімділігі бааланады;

сатып алыну мерзімі, табыс индексі, таза дисконтталан н, абілеттілікті ішкі нормалары, туекелділіктер белгіленеді;

аржыландырудаы ттыну мен жобаа арналан аржы кздері аныталады.

Маркетингтік амал туристтік ксіпорын стратегияа бейімділігін арастырады жне келесі бсекелік артышылытарды осады: ауыстырушы-ызмет ру; ттынушылар тапсырысыны есебімен ызметтер нарыына экспансия.

Туристтік ксіпорын таайындайтын басару шешімдері.

Туристтік ксіпорын басшылыымен таайындалатын басару шешімдеріні рамында байланысан актілер, апаратты толы амту, тадауды баламалыы кіреді. Ерекше назарды аныталмаанды пен туекелділікке береді. Шешім абылдау шін уаыт, ресурсты, апаратты жне тртіп шектеулілігіне баытталады. Мселені зерттеуге, критерийлер белгілеуде, баламалар мен олара баалау жасауа негізделген сызба кеінен таралан.

Басару шешімдеріні трлері: интуитивтік, эвристикалы, ескішілдікке негізделген (аныталмаанды кезінде), жаындатылан, гипотетикалы, тиімді, бсекелік, санды жне сапалы.

Шешімні таралу дегейіне байланысты: жекелей, локалды, айталанан, болжамды, жоспарлы жне ауымды. Рсім мен объекттерді шешім абылдау шін крделенуі негізінде сйкес амалдар ен лгілер де ыиндай тседі.

Басару шешімін абылдау тсілдері шыармашылы, кейде интуитивтік сипатта болады. Мсыалы,жаа німді шыару белгілі бір рсімдерден трады.

Туристтік німді алыптастыру мен баа таайындау кезінде менеджерлер халыаралы, еуропалы, айматы жне салалы ыты актілерге, дістерге, нсаулара негізделеді.

Туристтік ксіпорынны ресурстары келесі трлерге жіктеледі: ебектік, материалды, аржылы, негізгі ндірістік орлар, интеллектуалды меншіктік, йымды. Байланысан ресурстара брыны трлерді ашалай крінісіндегі сомасын осады. Ресурстарды рамы трі, сапасы мен мерзімі бойынша ажыратылады.

Туристтік ксіпорынны апаратты жабдытау жне инновациялы статистикасы шешім абылданатын маызды функциясына жатады.

Тиімді рі туекелі аз баару шешімі белгілі туристтік нім-лидерлері мен туристтік нім-жаластырушылардан ралан инновациялы обдиша ру болып табылады.

Инновациялы обдиша инвестицияларды табысты рі жоспарлы баыттарына негізделеді жне бл инвестицияларды тиімсіз жобалардан ысартады. обдиша талдауы кезінде басшылы негізгі туристтік німні бсекеге абілеттілігіне баа береді. рбір туристтік нім шін жеке инновациялы жоба дайындалады.

Зерттеу жмыстары туристтік салада олданылады. Бл шін зертханалы тжірибелік зерттеулер ткізіледі, жаашылдытар ктіледі. Мысалы, мндай тиімді деулер Мскеу-Владивосток баыты бойынша жретін ыайлы теміржол пойызын салуда олданылуы ммкін.

Ресейді р аймаында туризм индустриясы дамуыны масатты бадарламалары 5....10 жыла жасалынады.

Туристтік ксіпорынны инновациялы ызметін анытауда келесілер зерттелінеді:

ксіпорын рылымыны негізділігі жне рационалдылыы;

менеджерлерді ксібилігі жне жобаны ыты негізділігі;

аржылы жне материалды-техникалы жабдытау;

апаратты жабдытау сапасы;

заманауи зерттеу тсілдері, балансты, индекстік, факторлы талдау;

бсекелік артышылытарды олдану;

инновация обдишасыны рылымы;

ызмет тиімділігіні сапасы;

жоба саралауыны сапасы;

уждеме жйесі.

Туристтік бизнесті дамуына баытталан тсілдер

Туристтік ксіпорынны дамуы нары лесіні, туристтік нім сапасыны, вертикалды интеграцияа, сонымен атар, нары сіміні жылдамдыына, сала дамуы кезеіне негізделуі керек. Ол шін менеджерлер арнайы тсілдерді олданады.

PIMS (the Profit impact of Market Strategy) талдау тсілі.Негізгі нары жадайларында стратегия тадау шін менеджерлер осы тсілді олдануы ммкін.

Бл тсілді олдану арылы есепке кптеген факторлар алынады, оларды топтауа болады:

1) туристтік ксіпорындар шін нары жадайларыны еліктіргіштігі: ыса мерзімді болжам кезіндегі сім дегейі (4....10 жыл); за мерзімді болжам кезіндегі сім дегейі (3 жыла дейін); туристтік німні мірлік цикл дегейі.

2) туристтік ксіпорын бсекелік трысыны кші: нары лесі; атысты нары лесі; туристтік німні атысты сапасы; нім жйесіні атысты ауымы.

3) туристтік ксіпорын олданатын инвестициялар тиімділігі:инвестициялар арындылыы; негізгі капитал арындылыы; вертикалды интеграция; ндірістік кшті олдану пайызы.

4) туристтік ксіпорын бюджетіні келесі баыттарда олданылуы: сатылым клеміне атысты маркетингтік шыындар; сатылым клеміне атысты ылыми зерттеулерге шыындар; сатылым клеміне атысты жаа туристтік німдерге шыындар.

5) нарытаы орны кезіндегі туристтік ксіпорынны аымды згертулері: нары лесіні згеруі.

Бл баыттарды есептей отырып, табыстылыты наты масатты нарытаы нары лесіні крсеткішіні су дрежесіне арай кбейетіндігін круге болады.

Зерттеу нтижесінде алынан нтижелерге айшылыты фактілер аныталуы ммкін.

Ттынушыларды 4 топа блуге болады: кп жне немі сатып алушылар («асыраушылар»), кп, біра кейде сатып алушылар («варяжды онатар»), аз,біра немі сатып алушылар («сра белгісі»), аз жне кейде сатып алушылар. рылан стратегия бойынша туристік ксіпорынны негізгі сегменті ай топ болатындыы аныталады. Бл дістеме стратегиялы талдауды арапайым жне тиімді ралын алуа олданылады.

PIMS-талдауды олдану стратегиялы бизнесті кеейтуде пайдаланылады.