АЗАСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАЫ ТУРИЗМ ИНДУСТРИЯСЫН ДАМЫТУДЫ НЕГІЗГІ АИДАТТАРЫ МЕН ЖАЛПЫ ТСІЛДЕРІ

 

Туристік кластерлер

 

Жоары халыаралы бсекелестік дуірінде туристік сраныс арынды згерістерге шырауда. Осыан байланысты ішкі жне сырты келуші шін анарлым тиімді туристік «тжірибе» жйесін ру масатында барлы туристік ксіпорындар тарапынан азастан Республикасыны туристік німін алыптастыруа жне ілгерілетуге жаа аидаттар мен тсілдер зірлеу ажет. Туристік німні бірегейлігі мен сапасына арамастан, жоары дамыан инфрарылымны (клік инфрарылымы, телекоммуникациялы, байланыс арналары, трмысты ызмет крсету жне т.б.) болмауы саяхаттан анааттану дегейін тмендетеді, соны салдарынан туристік келу саныны ысаруына жне ауматы ішкі жне лемдік туристік нарытарда бсекеге абілеттілік дегейіні тмендетуіне келетінін назара алу керек.
Осыан байланысты ртрлі ауматы дегейлерде (ел, облыс, аудан, ала) туризмді йымдастыруды жаа тсілдерін зірлеу ажет. Осындай дістерді бірі кластерлік тсіл болып табылады.
азіргі уаытта отанды туризм шін тиісті кімшілік-ауматы рылымны бсекеге абілеттілігін арттыру масатында кластерлерді алыптастыру міндеті нерлым зекті болып отыр.
Туристік кластер – бл туристік німді жасау, ндіру, ілгерілету жне сатумен, сондай-а туризм индустриясымен жне рекреациялы ызметтермен сабатас ызметпен айналысатын зара байланысан ксіпорындар мен йымдарды бір шектелген аума аясында шоырлануы.
Туристік кластерді руды масаты – синергетикалы сер есебінен туристік нарыта ауматы бсекеге абілеттілігін арттыру, оны ішінде:
кластерге кіретін ксіпорындар мен йымдар жмысыны тиімділігін арттыру;
инновацияларды ынталандыру жне жаа туристік баыттарды дамыту.
Туристік кластерді ру іс жзінде ауматы трпатын айындайды жне ірді о имиджін алыптастыруа серін тигізеді, бл жалпы аланда жоары ыпалдастырылан туристік сыныстар мен бсекеге абілетті туристік німдерді рады. азастанда бес туристік кластерін ру ммкіндігі бар: Астана, Алматы, Шыыс азастан, Отстік азастан жне Батыс азастан.
Астана кластері – бл Астана аласын, Амола облысын, Солтстік азастан облысыны отстік-батыс блігін, Павлодар облысыны батыс блігін жне араанды облысыны солтстік-шыыс блігін амтитын кластер. Астана аласы кластерді орталыы болады, мнда мынадай басты туристік ызыушылы орындары орналасан:
оралжын мемлекеттік табии орыы ЮНЕСКО-мен оралатын Сарыара деп аталатын Солтстік азастанны даласы мен клдері, аума блігі);
«Бурабай» МТП;
«Ккшетау» МТП;
«Бйратау» МТП;
араанды аласы;
араралы МТП;
Баянауыл МТП.
Болашата кластер ЮНЕСКО-ны алдын ала тізіміне енгізілген жаа туристік ызыушылы орындарымен толытырылуы ммкін: мегалит дуіріне жататын Беазы-Дндібай мдениетіні орымдары, Тасмола мдениетіні жарынша тастар ораны секілді туристер ызыушылыын тудыратын жаа орындарымен, сондай-а «Жібек жолы» сериялы транслтты номинациясына енгізілген объектілер (Бозо алашыы).
Астана маындаы жерлермен жне Бурабай курортты аймаымен кшпелі мдениет пен дала ртрлілігіні орталыы болады. Аталан кластерде зірленетін негізгі туристік німдер: MICE-туризм, мдени туризм, турне, таулар мен клдердегі демалыс, ыса мерзімді демалыс.
Алматы кластері - бл Алматы аласы мен Алматы облысыны бір блігін амтитын кластер. Алматы аласы кластерді орталыы болады жне онда мынадай басты туристік ызыушылы орындары айындалан:
петроглифтері бар Тамалы археологиялы ландшафты (ЮНЕСКО нысаны).
ЮНЕСКО-ны алдын ала тізіміне енгізілген «Алтынемел» МТП.
Шарын шаталы.
апшаай су оймасы.
ЮНЕСКО-ны алдын ала тізіміне енгізілген Іле-Алатау МТП-мен Алматы аласы маындаы тау шаысы айматары.
«Жаа Іле» туристік орталыы.
Болашата кластер Алматы облысыны баса бліктерін осуы, сондай-а ЮНЕСКО-ны алдын ала тізіміне енгізілген жаа туристік ызыушылы орындарын – Балаш клі, Ешкілмес петроглифтері бар Жетісу Алатау тау сілемдері, Ыстыкл орандары мен «Жібек жолы» Сериялы транслтты номинациясына енгізілген объектілер (Талар алашыы, Боралдай са орандары) секілді жаа орындарды сынуы ммкін.
Алматы халыаралы тау шаысы туризмі жне іскерлік туризмні орталыы болады жне «аладаы жне таудаы ойын-сауы» кластері ретінде сипаталады. Аталан кластер сынатын негізгі туристік німдерге MICE-туризм, мдени туризм жне турне, таулардаы жне клдердегі демалыс жне ыса мерзімді демалыс жатады.
Шыыс азастан кластері Шыыс азастан облысыны солтстік жне шыыс бліктерін амтиды. скемен аласы кластерді орталыы болады, мнда 6 маызды туристік ызыушылы орындары айындалан:
«Бтырма» су оймасы;
Ертіс зені – Зайсан клі;
атонараай МТП;
Маракл клі мен алжыр шаталы;
Риддер – Анатау мен Иванов таулары;
Семей аласы.
Болашата бл кластер Шыыс азастанны алан бліктерін, оны ішінде Алакл мемлекеттік табии орыын, «Берел» мемлекеттік тарихи-мдени орыын амти отырып кееюі ммкін.
Шыыс азастан кластері «Табиатты ажайып лемі» ретінде сипатталып, экологиялы туризмді дамыту орталыы болады.
Аталан кластерде зірленетін негізгі туристік німдерге белсенді жне ызы оиалы туризм, таулар мен клдердегі демалыс жатады.
Отстік азастан ызылорда облысыны орталы жне шыыс бліктерін, Отстік азастан облысыны отстік блігін, Жамбыл облысыны отстік-батыс блігін амтитын кластер болып табылады. Шымкент аласы кластерді орталыы болады, мынадай туристік ызыушылыты орындары сынылан:
ожа Ахмет Яссауи кесенесі бар Тркістан аласы (ЮНЕСКО объектісі);
ортаасырлы Отырар алашыыны жне ЮНЕСКО-ны алдын ала тізіміне енгізілген отырарлы алапты археологиялы объектілері;
Сауран археологиялы кешені;
ЮНЕСКО-ны алдын ала тізіміне енгізілген палеолиттік бліктері мен геоморфологиясы жне Арпазен петроглифтері бар «аратау» мемлекеттік табии орыы;
ЮНЕСКО-ны алдын ала тізіміне енгізілген Асу-Жабаылы мемлекеттік табии орыы;
Сайрам-гем Мемлекеттік лтты паркі;
«Байоыр» арыш айлаы;
ызылорда аласы;
Сарыааш аласы;
Тараз аласы.
Болашата кластер ш облысты алан бліктерін амти отырып, сондай-а ЮНЕСКО-ны тізіміне енгізілген тркіге асиетті Мерке, Барсакелмес мемлекеттік табии орыы, сондай-а «Жібек жолы» сериялы транслтты номинациясына енгізілген объектілер (Жеті асар алабы, Сыана алашыы) секілді жаа туристік ызыушылы орындарын сынуы ммкін.
Отстік азастан кластері «лы Жібек жолыны жрегі» ретінде сипатталатын болады. Аталан кластерде зірленетін негізгі туристік німдерге мдени туризм мен турне жатады.
Батыс азастан
Бкіл Маыстау облысын жне Батыс азастан облысыны бір блігін амтитын кластер болып табылады. Атау аласы аталан кластерді орталыы болып табылады, мнда мынадай туристік ызыушылы орындары орналасан:
Бекет ата, Шопан ата жне араман-Ата жер асты мешіттері мен Омар мен Тр кесенесі;
Маыстау тбегіндегі орымдар.
Шерала тауы.
араия-аракл табиат орау аймаы.
стірт мемлекеттік табии орыы.
«Бкей Ордасы» ескерткіштер кешені.
«Кендірлі» шипажайы.
Батыс азастан кластері «Каспий Ривьерасы» ретінде сипатталатын болады. Аталан кластерде зірленетін негізгі туристік німдерге жаажай туризмі, мдени туризм жне турне жатады.
«Батыс Еуропа – Батыс ытай» халыаралы клік длізін іске асыру аясында ірлерді бірегей объектілері мен республиканы батыс жне шыыс «шекара апаларындаы» тиісті жадайлармен туристерді орналасуы, демалысы мен ажетті сервистік ызметтер алуы шін азіргі заманы туристік инфрарылым ру кзделеді.
азастанны баса бліктері. Кластерге енбеген ірлер шін, сондай-а ауданды дегейлерде е алдымен ішкі туризмді дамыту шін болашаы зор туристік німдерді айындау ажет. Бл жадайда тиісті инфрарылымды дамыту жніндегі шаын жобаларды зірлеу жне іске асыру орынды.
азастанны барлы ірлері шін нерлым тартымды турнімдерді біріне туризмні басым трлеріні бірі болып табылатын экологиялы туризмді жатызуа болады.
Елді «жасыл» экономика аидаттарына кшуіне белгіленген бадарды ескере отырып, агротуризмді ауыл халын баламалы жмыспен амтуды йытысы ретінде ана емес, ірлерді экономикасына аржылы олдауды амтамасыз етуде жне экологиялы «таза» ауыл шаруашылыы ндірісін дамытуда лгі етіп крсетуге трарлы. Агротуризм оршаан ортаны орау процесіне табиата ыпты арау экономикалы тиімді болатын жергілікті халыты тартуа жрдемдесетін уатты рал болып табылады.
она й желілерін жасау мдениетті саталуына, соны ішінде, ауылды жерлерде олнер ксіпшілігін дамытуа, фольклорлы мерекелер мен фестивальдерді йымдастыруа ыпалын тигізеді.
азастанны барлы ірлерінде ауыл туризмін дамыту перспективалары зор боландытан, туризм жніндегі жергілікті атарушы органдар олданыстаыларды жаыртуы, ал ажеттілік кезінде жаа клік инфрарылымын жасауы, ірде туризммен айналысатын ШОБ-ті алыптастыру жне дамыту шін мемлекеттік олдау тетіктерін айындауы ажет. дістемелік ралдарды зірлеуді, она йлер ашатын ксіпкерлерге консультативтік кмек крсетуді, жергілікті жне ірлік дегейлерде апаратты олдау жне она йлерді ілгерілету шін прменді ралды айындауды амтамасыз етуі ажет. сынылатын ызметтерді жоары сапасына кепілдік беру шін ауылды демалыс йлеріні бірыай сыныптамасын зірлеу жніндегі мселені шешу, осы сыныптаманы лшемдерін айындау жне ауылды она йлер шін бірыай стандарттарды блу ажет.
азастанны шекара маы облыстары шін де туризмді дамытуды лкен болашаы бар. Халыаралы ынтыматастыты тередету, бірлескен туристік баыттарды, оны ішінде іргелес мемлекеттерді азаматтары шін бір екі кндік экскурсияларды ру жне дамыту, мдениет фестивальдерін ткізу орынды.
Жалпы, жергілікті атарушы органдар туризм саласындаы орталы укілетті органдармен зара іс-имылды ныайтуы, ыса мерзімді за мерзімді перспективаа арналан туризмді дамытуды ір мастер- жоспарларын айта арау зірлеу, жмыс істеп тран туристік йымдар, типтері бойынша орналасу орындары бар инфрарылым объектілері, ойын-сауы жне зге объектілер тізбесін амитын дерекорды траты жаартуы ажет.
Туризм саласындаы, сондай-а сабатас ызмет саласындаы ксіпкерлермен жмысты кшейту, жергілікті жерде мемлекеттік олдау ралдарыны прменді жмысына жрдемдесетін тетіктерді айындау ажет. ірде туристік кадрларларды даярлауды басымдытарды бірі ретінде айындау, туризм кадрларын даярлауды жзеге асыратын оу орындарымен тыыз байланыс жасау.
Сондай-а барлы облыстар шін ызметті басым баыттарыны бірі халыты белгілі бір санатыны, оны ішінде егде жастаы азаматтар мен ммкіндіктері шектеулі адамдарды ел ішіндегі туристік ызметтерге ажеттіліктерін анааттандыру ммкіндіктерін амтамасыз ететін леуметтік туризмді дамыту болып табылады. Жеке сектормен жне салалы ауымдастытармен ріптестікте интенсив-туризмді ілгерілету жне ел ішіндегі демалыс шін ызметкерлерді жолдамалармен ктермелеу тетіктерін енгізу ажет. леуметтік туризмді дамыту жніндегі шаралар леуметтік туризмді йымдастырушылар шін экономикалы ынталандыруларды жне туристік ызеттерді крсету жне алу, леуметтік туризм объектілерін ру, айта жаырту жне пайдалану кезінде оны атысушылары шін жеілдіктерді амтитын болады.

 

Туристік німдер

 

рбір туристік кластер бірнеше туристік німдерді зірлеуді йымдастыруы ажет, біра туристік німдерді тадау жне басымдытар беру р кластердегі рбір німні даму леуеттеріне байланысты. Жалпы, азастан Республикасында туризмні басты алты німін дамыту ажет:
«MICE-туризм», «Мдени туризм жне турне», «Белсенді жне ызы оиалы демалыс», «Таулар мен клдердегі демалыс», «Жаажай туризмі» жне «ыса мерзімді демалыс».
MICE-туризм - бизнес-уждерге байланысты йымдастырылатын сапарлар, іскерлік кездесулер, ктермелеу турлары, конференциялар, крмелер, іс-шаралар, жмыс топтарыны отырыстары, семинарлар жне іскерлік сапарлар кезіндегі бос уаытты йымдастыру секілді тріне жатады: Аталан турнім бойынша азастана туристік келуді генерациялайтын негізгі елдерге Еуропа, азастан, ытай мен Ресей Федерациясы жатады.
Мдени туризм жне турне – мдени ескерткіштер жне тарихи мра орындары бойынша йымдастырылан турлар жне гид алып жрмейтін турлар. Аталан турнім бойынша азастана туристік келуді генерациялайтын негізгі елдерге Еуропа, азастан, ытай, Ресей Федерациясы, Таяу Шыыс, ндістан жне ір елдері жатады.
Белсенді жне ызы оиалы туризм – ызметті «жмса» (кемпинг, жаяу жру, велосипед тебу, толы жетектегі автомобильмен жру, табиатты зерттеу, салт атты серуендеу, старды баылау, балы жне а аулау) жне «атты» трлерін (каноэда есу, каякпен жзу, спелеология, тау велосипедін тебу, иылысан жермен шаы тебу, альпинизм, парапланеризм, плоттармен тсу (рафтинг), тауа рмелеу жне джип-сафарилер) оса аландаы ызмет трлері. Аталан нім бойынша азастана туристік келуді генерациялайтын елдерге азастан, Ресей Федерациясы, Еуропа жатады.
Таулар мен клдердегі демалыс – жптар, отбасылар мен балалар, шін жазы жне ысы демалысты ткізу, ресми демалыс кндері уаытындаы демалыс, таудаы белсенді ызмет трлері жне спортшылар дайындыы секілді демалыс пен рекреация саласындаы трлі ызметтер бадарламалар, сондай-а экологиялы туризм. Аталан нім бойынша азастана туристік келуді генерациялайтын негізгі елдерге азастан, Ресей, ытай жатады.
Жаажай туризмі – жаажай айматарында сауыу жне демалу масатарында келу, сондай-а судаы спорт трлері, айыпен жне яхтамен жзу (теіздегі демалыс). Аталан турнім бойынша азастана туристік келуіді генерациялайтын негізгі елдерге азастан, Ресей жне ір елдері жатады.
ыса мерзімді демалыс – демалыс кнгі турлар, ала жне ала маындаы, крнекті орындара бару, табиатта демалу, мдени ескерткіштер мен тарихи мра орындарында болу, сондай-а ерекше жадайлар шін ыса мерзімді зілістер (мысалы, бал айы, Жаа жыл демалыстары, жыл сайыны жиындар т.б.) секілді детте бір кннен трт кнге дейін созылатын ыса мерзімді сапарлар. Аталан турнім бойынша азастана туристік келуді генерациялайтын негізгі елдерге азастан, Ресей Федерациясы, Еуропа жне Таяу Шыыс жатады.
Келесі трт-алты жылда коммерцияландыру шін толы дайын немесе салыстырмалы трде оай екенін ескерсек, алашы ш туристік нім (MICE-туризм, мдени туризм жне турне, сондай-а белсенді жне ызы оиалы туризм «жылдам сер» жатады.
алан ш туристік нім (таудаы жне клдердегі демалыс, жаажай туризмі жне ыса мерзімді демалыс) «стратегиялы німдер» болып табылады, йткені оларды зірлеу туризм саласындаы стратегиялы маызы зор (лтты) жобалар арылы едуір инвестициялар талап етеді, бл оларды жеті жылдан он екі жыла дейінгі аралытаы маыздылыын жобалайды.
Айтылан топтара енгізбеген баса туристік німдер - мдени-танымды туризм, асиетті орындар бойынша сапарлар, леуметтік, балалар-жасспірім, агроэкотуризм, геопарктерді дамыту, сондай-а ерекше ызыушылытар бойынша біратар німдер.
Астана аласында технологиялы жаратандырылу дегейі жоары жне кейбір медициналы ызметтер ны салыстырмалы трде тмен болатын жоары сапалы медициналы емханалар паркін руды ескере отырып, Астана аласыны азастандытарды ана емес, сондай-а шетелдік азаматтарды да тарта отырып медициналы туризмді дамыту ммкіндігі зор. Осы німдер азастан шін туризмні бастапы німдері ретінде арастырылмайды, біра те ерекше салаларда дамытуды наты ммкіндіктерін сына отырып, осы туристік баыттарды дамытуа назар аудару ажет.

 

Туристік жобалар

 

лтты туристік жобалар
Аталан туризм німдерін дамыту лтты маызы бар жобаларды оса аланда, туризмні трлі жобаларын дамыту ажеттілігін болжайды. лтты туристік жобалара азастан Республикасыны кіметі бастамашылы еткен ірі жобалар жатады.
азіргі уаытта зірленіп жатан лтты туристік жобалар – бл Астана кластеріндегі Бурабай курортты аймаы, Алматы кластеріндегі Отстік аскеле тау шаысы курорты, Шыыс азастан кластеріндегі Бтырма – атонараай жне Батыс азастан кластеріндегі Кендірлі.
Бурабай курортты аймаы – бл аумаында бірнеше клдер, бос уаыт, абылдау мен кездесулер, сауытыру іс-шараларын, спа, спортты сайыстарды, гольф, атпен серуендеу жне ызметті баса да трлерін ткізу объектілері орналасан жоары сапалы курорттарды дамыту. Бл жоба жалпы саны 5020 тсек-орынды, 4552 резиденциялы 11 она йі (Rixos Hotel оса аланда) бар бес айматы дамытуды кздейді.
Конференциялар мен іс-шаралар мен сауытыру жне спа-орталытары ашы аспанда, жабы й-жайларда ткізуге арналан, спортты шаралар ткізуге арналан рылыстар, гольфке арналан ала, атпен серуендеуге арналан орталы, кл жаасындаы айла, киіз й сияты баса объектілерді зірлеуді болжайды.
Жобаны жалпы ны шамамен 1624 млн АШ долларына бааланан, бл аржы 2014 жылдан бастап 2030 жыла дейінгі аралыта кезе-кезеімен инвестицияланады. «Бурабай» курортты аймаыны жобасы Амола облысыны Бурабай курортты аймаын дамытуды жйелі жоспарында сипатталан.
аскеле Отстік – бл ртрлі ызмет трлерін жне ысы жне жазы демалыс шін лкен халыаралы тау шаысы курортын зірлеу жне дамыту. Аталан жоба жалпы сыйымдылыы 28 600 тсек-орынды кенттер она йлер, апартаменттер, таунхаус пен шаледен тратын 3 айматы амтитын туристік инфрарылымды дамытуды кздейді. Сондай-а туристерге ызмет крсетуге арналан 31 600 шаышы шін 148 шаырымды шаы жолы, 27 тау-шаы ктергіштерді жне 4985 тра орын объектілері.
Жобаны жалпы ны шамамен 3,18 млрд. АШ долларына бааланан, ол келесі 20 жылда кезедер бойынша инвестицияланады. «аскеле Отстік» жобасы Алматы аласы тау шаысы аймаын дамытуды жйелі жоспарында сипатталан.
Кк Жайлау – бл халыаралы стандарттара сай жыл бойы жмыс істейтін тау-шаы курортын зірлеу жне дамыту. Аталан жоба Алматы аласыны маындаы халыаралы тау-шаы курорты рылуын оны ішінде жолаушылы анат жолдарын жне курортты негізгі объектілеріне инженерлік желілерді ткізуді арастырады. Жеке инвестициялау шеберінде халыаралы санаттаы она йлерді, шале, гольфа арналан аладар жне т.б. коммерциялы млік объектілеріні рылысы жоспарланан. «Кк Жайлау» жобасы Алматы аласында тау-шаы аймаын дамыту бойынша жйелік жоспарында сипатталан.
Бтырма - атонараай:
«Песчанка» курорты – Бтырма су оймасы жаалауындаы демалыс шін жоары сапалы ызмет крсететін курортты дестинацияны дамыту. Аталан жоба жалпы сыйымдылыы 8476 орынды 9 она йлер, виллалар, коттедждер мен таунхаустар, сондай-а яхталара арналан айла, су паркі жне спортты рылыстары бар бірнеше айматы дамытуды кздейді.
Жобаны жалпы ны - шамамен 365 млн. АШ доллары (клік инфрарылымы мен коммуналды шаруашылыты есептемегенде), оны ішінде 2020 жыла дейінгі инвестициялар клемі 274 млн. АШ долларын райды (2152 тсек-орынды жне аралас тра айматары, жолдар мен ландшафтылы дизайн шін). «Песчанка» жобасы Шыыс азастан облысыны туризмін дамытуды кластерлік бадарламасыны мастер жоспарында сипатталан.
«Шыыстай» курорты – бл «атонараай» МТП аумаында ысы жне жазы демалыс жне ызметті р тріне арналан таулы курортты дамыту. Аталан жоба жалпы сыйымдылыы 3266 тсек-орынды 5 она йлер, виллалар, коттедждер мен ашылы йлерін салуды, тау шаысы, спортты жне туристерге ызмет крсетуге арналан зге ілеспе рылыстар салуды кздейді. Жобаны жалпы ны шамамен 159 млн. АШ долларына бааланан (тау шаысы объектілерін, кліктік инфрарылым мен коммуналды шаруашылыты есептемегенде), оны ішінде 2020 жыла дейін инвестициялар клемі 106 млн. АШ долларын райды (1364 тсек-орын жне аралас тра айматары, жолдар жне ландшафтылы дизайны шін).
«Шыыстай» жобасы Шыыс азастан облысындаы туризмді дамытуды кластерлік бадарламасыны мастер-жоспарында сипатталан.
Осы екі курорт Ертіс зеніндегі круиз, Алтай турлар жне т.б. сияты туристік німдермен жне лкен Нарындаы орта уежаймен бірлесіп бір жйеге біріктірілді.
Кендірлі – жаажай демалысын, сондай-а р трлі ызмет трлерін амтитын жаа дестинацияны дамыту. Аталан жоба жалпы сыйымдылыы 60 000 тсек-орынды 22 она й мен (оны 40 000-ы туристер шін, 20 000-ы ызметкерлер мен оларды отбасылары шін) 16 400 резиденция жне келушілерге ызмет крсететін алалы блшек сауда орталытары, жабы й-жайлардаы жне ашы аспандаы спортты сайыстара арналан рылыстар, гольфке арналан 3 ала, яхталара арналан айла жне жергілікті трындара арналан оамды масаттаы трлі рылыстар зірлеуді кздейді. Жобаны жалпы ны шамамен 3,3 млрд. АШ долларына бааланады, оны ішінде 2020 жыла дейін инвестициялар клемі 1,96 млрд. АШ долларын (36 382 тсек-орын шін) райды. «Кендірлі» жобасы Кендірлі туристік аймаын дамытуды жйелі жоспарында сипатталан.
ЭКСПО – 2017
ЭКСПО мамандандырылан халыаралы крмесі – бл индустрияландыруды символы жне техникалы, технологиялы жетістіктерді крсетуге арналан ашы ала болып табылатын ірі халыаралы іс-шара.
ЭКСПО – 2017 ткізу азастан Республикасы мен оны елордасыны халыаралы дегейде айтарлытай ілгерілеуіне ыпал етеді. Алайда аталан крмені йымдастырушы елдерді тжірибесіне салыстырма талдау аталан оианы іскерлік табысы кбінесе ішкі нарыа байланысты екенін крсетеді.
Астана аласында толымдылы дегейі орташа крсеткіштен тмен 5 000-а жуы она й нмірлері бар екенін ескерсек, жаа она й нмірлерін енгізу жоба дамуына арай осымша айындалатын болады.
ЭКСПО-2017 йымдастыруа байланысты кш-жігер жеткіліксіз туристік инфрарылым руа, згерістер енгізуге жне азастанны туристік німіні бсекеге абілеттілігін арттыруа атысты негізгі міндеттерді шешуге: елге келу шарттылытарын жеілдету, туристік кліктік инфрарылымды ру, тартымды баалармен амтамасыз ету ммкіндігі жне дестинацияны басару жне т.б. баытталуы тиіс.
Жйелі жоспарлар мен мастер-жоспарда айындалан жоарыдаы трт туристік жобалардан баса, ойластырылан туристік німдерді болжамды дамыту лтты маызы бар зге туристік жобаларды дамыту ажеттілігін тспалдайды.
Бл Астана жне Алматы алаларына, Отстік азастан кластеріне атысты, бл з кезегінде барлы ш айма шін жйелі жоспарлар зірленуі тиіс екендігін білдіреді.
Баса туристік жобалар
лтты жобалардан баса тізбесі жоспарлы трде толытырылып отыратын бірнеше жобалар топтары бар.
Бірінші топ – ірі жеке девелоперлер бастамашылы еткен, рамында оматы туристік німі бар ірі туристік жобалар немесе жылжымайтын млікті рылысы жніндегі ыпалдастырылан жобалар. Мндай жобаларды ны 100 миллион АШ долларынан асып тседі. Туризм жніндегі укілетті органны мндай жобалар бойынша сынылатын рлі – аталан жобаларды осы Тжырымдамаа сйкестігі мніне дамытуды мастер-жоспары жне тиісті кластерлерді дамыту стратегияларын келісу, туристік жне кліктік инфрарылымды дамыту жоспарларымен йлестіру, кімшілік мселелерді шешуде олдау крсету. Жобаа бастамашылары жасаушылар тарапынан тиісті срау салуды болуы кезіндегі лтты компанияны рлі – жобаны оса инвестициялау ммкіндігін арау.
Кез келген жадайда мндай жобалар Республикалы индустрияландыру картасы шеберінде аралатын болады. Бгінгі кні мндай жобалара Алматы облысындаы Жауынгер шаталын дамытуды мастер-жоспарын, Алматы аласында халыаралы ипподром салу жне т.б. жатызуа болады.
Екінші топ – ірлік маызы бар ірі курортты айматар. Тиісті мастер-жоспарларын зірлеуді оса аланда, аталан курорттарды тжырымдамаларын ілгерілету леуметтік-ксіпкерлік корпорацияларды олдауымен облыстар кімдіктеріні бастамасы бойынша жзеге асырылуы тиіс. Туризм жніндегі укілетті органны мндай жобалар бойынша рлі - анарлым басым ірлік жобаларды анытау шін жобаларды баалауды бекітілген дістемесі бойынша іріктеу, мастер-жоспарларын зірлеуде кімдіктерге дістемелік кмек крсету, сондай-а аталан курортты айматарды инфрарылымын дамытуа арналан бюджет аражатын алуа ыпал ету. Мндай мысалдара Кк Жайлау курортты аймаын, Баянауыл, араралы, Балаш маы жне т.б. жатызуа болады.
шінші топ – она йлер, ірі жне орта туристік нысандарды салу бойынша жеке жобалар. Аталан жобалар лтты жобалар шеберінде жзеге асырылатын жадайда, онда оларды іріктелуі мен дамуына туризмді дамыту жніндегі лтты компания жауапты болады. алан жобалар бойынша бл рлді туризм жніндегі укілетті органны тиісті дістемелік олдаумен ір кімдіктері жзеге асыруы тиіс.
Тртінші топ – келу жне ішкі туризм мен жекелеген туристік німдерді дамыту жніндегі ШОБ жобалары. Аталан жобалар тжырымдамада ерекше басымды болып табылады. рбір кластер жне лтты жоба аясында осындай жобаларды руа арналан текшелер тізбесі сынылатын болады, сондай-а шаын жне орта бизнес тарапынан кез келген негізді бастамалара дестемелік кмек крсетілетін болады.
лтты жобалар бойынша ШОБ-ті дамуына туризмді дамыту жніндегі лтты компания, ал ірлер бойынша, оны ішінде жйелі жоспарлар шеберінде зірленген сыныстарды ескере отырып, ірлік кімдіктер жанындаы тиісті ірлік туризм басармалары жауапты болады. Бизнесті олдауды барлы олданылатын мемлекеттік бадарламалары туристік объектілерді басымдытар тізбесіне енгізуі тиіс.
Барлы ірлерді дамытуды амтамасыз ету масатында негізгі туристік ресурстарды, лтты туристік кластерлерді, инфрарылымды дамыту жоспарларын амтитын азастан Республикасыны туризмін кластерлік дамыту жніндегі туристік картасын ру ажет.

 

Инфрарылым

 

Кліктік инфрарылым
Туризм индустриясыны стті дамуы кластер ішіндегі жне сыртындаы туристік ызыушылы орындарымен байланыстыратын жоары сапалы жне дамыан кліктік жйені болуымен сипатталады.
уе клігі туризм индустриясын дамытуда маызды рл атарады, йткені ол кіру туризмі шін клікті негізгі трі болып табылма.
уе клігін дамыту шін мынадай іс-шаралар сынылады:
олданыстаыларын жетілдіру жне жаа (лкен емес) уежайлар мен Мемлекеттік шекарадан ткізу пункттерін, сондай-а тікша аладарын салу;
уе тасымалына олжетімді баа сыну есебінен олданыстаы ішкі уе маршруттара арналан рейстерді толтыру жне жаа уе маршруттарды іске осуды арттыру.
уе клігін дамыту жніндегі жобалар мынадай іс-шараларды амтиды, біра мнымен шектеліп алмайды:
ткізу абілеттін арттыру масатында Астана, Алматы жне Шымкент алаларындаы уежайларды кеейту;
скемен жне Атау алаларындаы уежайларды жетілдіру;
Маыстау облысы араия ауданындаы «Кендірлі» курортты аймаында жне Шыыс азастан облысы атонараай ауданындаы лкен Нарын кентінде уежайлар салу;
«Песчанка» курорты жанында жне Шыыс азастан облысыны Маракл клі маында гидрошатара арналан ону орындарын салу;
Шарын шаталында, скемен аласында, «атонараай» МТП, Маракл клінде, Риддер жне Атау алаларында, Шерала тауында жне «Кендірлі» курортында тікша аладарын салу.
Теміржол клігі елді тауарлы нарыыны жмыс істеуі мен дамуында жне туристер мен халыты озалыс ажеттілігін анааттандыруда маызды рл атарады. Теміржолдарды негізгі рлі басты кластерлерден туристік орталытара дейін лкен ара ашытыымен тасымалдаулар айындалады.
Жолаушы клікті баса трлерімен салыстыранда теміржол клігіні нерлым маызды болып табылатын біратар басымдытары бар:
жыл, тулік уаыттарына жне ауа райына арамастан тасымалдауларды жйелілігі;
баса клік трлерімен тасымалдау нымен салыстыранда тасымалдау ныны жоары еместігі.
Теміржол клігін дамыту шін мынадай іс-шаралар сынылады:
олданыстаыларын жетілдіру жне жаа теміржол желісіні рылысы;
Астана, Алматы, Атау, скемен, Шымкент, ызылорда, Шу, Шортанды, апшаай, Байоыр алаларындаы, Жаазен кентіндегі, сондай-а шекара станцияларыны (Мемлекеттік шекарадан ткізу пункттеріні) баса кластерлік орталытардаы жне туристік ызыушылыты басты орындарындаы олданыстаы теміржол вокзалдарыны инфрарылымын жетілдіру;
алалар арасындаы жол жру уаытын ысарту масатында жаа (жоары жылдамдыты) пойыздарды пайдалану.
алыс шет елдермен халыаралы атынас ашуды амтитын маршруттарды кеейту.
Автомобиль клігін дамыту шін мынадай іс-шаралар сынылады;
олданыстаыларын жасарту жне жаа Мемлекеттік шекарадан ткізу пункттерін, кластерлік орталытарда жне туристік ызыушылыты басты орталытарында автовокзалдар мен автобус аялдамаларын салу;
осы жолдарда демалуа арналан аялдамаларды оса аланда, Мемлекеттік шекарадан ткізу пункттерінен бастап кластерлік орталытар мен туристік ызыушылыты басты орындарын байланыстыратын олданыстаы жетілдіру жне жааларын республикалы жне ірлік маызы бар автомобиль жолдарын салу, айта жаыртуа жататын автомобиль жолдарыны алдын-ала тізімі 1-осымшада.
Автомобиль клігін дамыту жніндегі жобалар мынадай іс-шараларды амтиды, біра мнымен шектеліп алмайды:
«Батыс Еуропа – Батыс ытай» халыаралы клік длізіні, сондай-а жол бойы инфрарылымы объектілеріні рылысын аятау;
Алматы аласы маындаы айналма автожол рылысын аятау;
Бурабай кентіндегі, Шортанды, араанды, Алматы, апшаай, скемен, Риддер, ызылорда, Шымкент, Тараз, Байоыр жне Атау алаларындаы, Шыыс азастан облысындаы «Песчанка» жне «Шыыстай» курорттарындаы орталы автовокзалдарды инфрарылымын жетілдіру;
оралжын, Тамалы кенттеріндегі, «Алтынемел» МТП жне Шарын шаталындаы автобус аялдамаларын жетілдіру;
Су клігін дамыту шін олданыстаы порттарды жетілдіру жне жааларын салу, оны ішінде «Песчанка» курортындаы портты жне Ертіс зеніні бойындаы баса да порттарды, сондай-а Атау аласындаы портты жетілдіру сынылады.
Ішкі клікті дамыту шін мынадай іс-шаралар сынылады:
автобус аялдамаларын жаырту жне Астана, Алматы, скемен, Шымкент жне Атау, араанды, Семей, ызылорда, Тараз жне баса алаларды азіргі замана сай алалы автобустармен амтамасыз ету арылы олданыстаы жергілікті автобусты ызметтер крсетуді жетілдіру;
Астана жне Алматы алаларында шолу экскурсияларына жне шопинг-саяхаттара арналан туристік автобус маршруттарын ашу;
такси труа арналан белгісі бар аялдамалармен амтамасыз етуді ескеретін, жергілікті такси ызметтеріні крсету сапасы стандарттарын айындау жне енгізу, такси белгісі бар жаа автокліктер, сондай-а басымды трде Астана, скемен, Шымкент жне Атау алаларында, сонымен атар такси ызметі бар/немесе ол талап етілетін туристік ызыушылыты барлы басты орындарындаы сапа мен жол жру бааларыны сйкестігі.
Сондай-а азіргі заманы стандарттар негізінде (крсеткіштер жне мадайша жазулар, тротуарлар, кіші сулет нысандары, оамды дретханалар, ммкіндіктері шектеулі адамдар шін абаттандыру элементтері) ірі алаларда, кластерлік орталытарда,
сондай-а олданыстаы курортты айматарда кше инфрарылымын дамыту бадарламаларын зірлеу (крсеткіштер жне мадайша жазулар, тротуарлар, кіші сулет нысандары, оамды дретханалар, ммкіндіктері шектеулі адамдар шін абаттандыру элементтері) сынылады. Осындай бадарламаны зірлеу ЭКСПО-2017 ткізуге дайынды шеберінде Астана аласы шін ерекше маызды.
«Жмса» инфрарылым
«Жмса» инфрарылыма туристік дестинацияны туристік бсекеге абілеттілігін арттыратын, туристер мен инвесторлара жоары сапалы апарат сынуды, туризм мен онажайлылы саласындаы мамандар даярлауды амтитын жоары білім дегейін амтамасыз ететін ымбат емес, біра маызды жобалар мен іс-шаралар жатады:
Апаратты ортаа жататын жобалар мен іс-шаралар мыналарды амтиды, біра мнымен шектеліп алмайды:
сіресе уежайларда, теміржол вокзалдарында, орталы автовокзалдарда, сондай-а автомагистральдар бойында тегін туристік апарат, брондау ммкіндіктерін, кдесыйлар, кітаптар мен карталар сатып алу ммкіндіктерін сынатын визит-орталытары;
визит-орталытарымен салыстыранда аз, негізінен ашы аспан аясында жне туристік крнекілікті айындалан орындарда ірі іс-шараларды ткізу уаытында тек туристік апарат сынатын апаратты бюро;
туристік крнекілікті негізгі орындарын, она йлердегі жне баса да орналастыру орындарындаы, уежайлардаы, теміржол вокзалдарындаы, орталы автовокзалдардаы, порттардаы, сондай-а туристік ызыушылыты баса да орындарындаы туристік крсеткіштер;
кепілдік берілген бадарламалар – туристік дестинациялар сынатын мдени, экскурсиялы жне баса да бадарламалар;
туристік крнекілік, дестинация ызметтері мен німдер топтамасын сынатын дестинация карталары;
дестинация сранысын (мысалы, келушілерді анааттану дегейі), сыныстарды (мысалы, она йдегі ызмет крсету) бсекелестерді, німдерді жне т.б. зерттеу ызметі;
туристік индустрияны дамытуа тартылан она йлер жне баса да орналастыру орындары, туристік крнекілік мейрамханалары, туроператорлар, уе желілері, жергілікті атарушы органдар, университеттер, баралы апарат ралдары жне т.б. сияты мдделі тараптар арасындаы ріптестік;
семинарлар, апаратты брошюралар жне туризмді дамытуды о нтижелерін крсететін баса да іс-шараларды кмегімен жергілікті халыты туристерге деген о арым-атынасын алыптастыру;
азастан Республикасыны туризм индустриясын дамытуа отанды, сол сияты шетелдік инвесторларды тарту.
Тжырымдамада сынылып отыран туризм саласы шін кадрлар даярлау жніндегі жобалар мен іс-шаралар туризм саласындаы жоары, техникалы жне ксіптік білімді, сондай-а тренингтерді одан рі дамыту, ксіби оыту жйелерін жне туризм индустриясы мен онажайлылы мектептерін олдау ммкіндігін арауды кздейді.
Туристік жобаларды іске асыран жадайда кадрлара осымша ажеттілікті кадрларды ыса мерзімді даярлытан ткізу оу орталытарында айта даярлау жне оларды біліктілігін жоарылату есебінен, оны ішінде Астана аласында ЭКСПО 2017 Халыаралы мамандандырылан крмесін ткізуге дайынды аясында толытыран жн.