Жоары мектеп оутышысыны іс-рекетін жетілдіру жолдары

Педагогикалы іс-рекет дегеніміз оушыны тлалы, интеллектуалды, іс-рекеттік дамуына баытталан жне сонымен бірге оны зін-зі дамытуы мен зін-зі жетілдіруіні негізі болып табылатын малімні трбиелеуші жне оытушы ыпалы болып табылады.

Педагогикалы іс-рекет адамзат іс-рекетіні кез-келген тріне тн сипаттамалара ие. Бл е алдымен, масаттылы, трткілік, пнділік. Педагогикалы іс-рекетті згеше сипаттамасы, Н.В. Кузьмина бойынша, оны німділігі болып табылады. Педагогикалы іс-рекетті німділігіні бес дрежесін ажыратады:

«І – (минималды) репродуктивті; педагог зі білгенін згелерге айтып бере алады; продуктивті емес.

ІІ – (тмен)бейімделуші; педагог з хабарламасын аудитория ерекшелігіне бейімдей алады; аз продуктивті.

ІІІ – (орташа) локалды модельдеуші; педагог оушыларды курсты р блімдері бойынша білімге, дадылара, іскерліктерге йрету стратегияларына ие (яни, педагогикалы масат ою, іздестіру нтижесі бойынша зіне жауап беру жне оушыларды оу-танымды іс-рекетке біртіндепен енгізу; орташа продуктивтілік.

IV – (жоары) оушыларды жйелі модельдеуші білімдері; педагог жалпы пн бойынша оушыларды дадылар, іскерліктер ізденістегі білімдер жйесін алыптастыру стратегиясын мегерген; продуктивті.

V – (е жоары) оушыларды жйелі модельдеуші іс-рекеттері мен мінез-лытары; педагог з пнін оушы тласын алыптастыру, оны зін- зі трбиелеуге, зін-зі оытуа, зін-зі дамытуа ажеттіліктерін алыптастыру ралына айналдыру стратегиясын мегерген; жоары продуктивтілік .

Педагогикалы іс-рекетті арастыранда біз оны жоары продуктивті сипаты жнінде айтамыз.

Зерттеушілер сынан педагогикалы іс-рекет тсіндірмесінде (Н.В. Кузьмина, А.И. Щербаков, В.В. Богословский, А.Д. Боборыкин, Ю.В. Кожухов, В.А. Сластенин жне т.б.) барлы педагогикалы функциялар екі топа блінеді – масатты йарушы жне йымды-рылымды.

Бірінші топа бадарлаушы, дамытушы, жмылдырушы (оушыны психикалы дамуын ынталандырушы) жне апаратты функциялар жатады. Осы функциялар тобы адамны дидактикалы, академиялы, авторитарлы, коммуникативтік абілеттерімен теестіріледі.

Екінші тобын – йымды-рылымды – зертеулерді нтижелерін жалпылай отырып, оан жататын конструктивтік, йымдастырушы, коммуникативтік жне гностикалы функцияларды жалпы мазмнын белгілеуге ммкіндік береді. Мысалы, конструктивті функция: а) оушылар мегеруі тиіс оу апаратыны мазмнын срыптау мен йымдастыруды; б) оушыларды іс-рекетін жобалау, мнда апарат мегерілуі ммкін; в) зіні болаша іс-рекеті мен мінез-лын оушылармен зара рекеттесу процесінде андай болатындай жобалауды амтамасыз етеді. йымдастырушылы функция: а) апаратты, оны дайындау мен

оушылара хабарлау процесінде; б) оушылар іс-рекетіні ртрлерін; в) оушылармен тікелей зара рекеттесу процесінде з іс-рекеті мен мінез-лын йымдастыру арылы жзеге асады. Коммуникативтік функция дрыс зара атынасты орнатуды йарады: а) оушылармен; б) баса малімдермен жне мектеп кімшілігімен. Гностикалы (зерттеушілік) функция: а) баса адамдара сер ету мазмны мен тсілдерін; б) баса адамдарды жасты жне даралы-психологиялы ерекшеліктерін; в) з іс-рекетіні нтижелері мен процесіні ерекшеліктерін, оны жетістіктері мен кемшіліктерін зерттеуді йарады

Осы трт педагогикалы функция барлыы адамны академиялы, перцептивтік, сздік (экспрессивтік) жне коммуникативтік абілет-теріні дамуыны жоары дегейін йарады, оны зі малімні саналы аару объекті болуы ажет. Коммуникативтік функциямен атар малім шін зерттеушілік (гностикалы) функция да лкен ызыушылы тудырады. Ол адамны баса адамды барабар абылдау, тсіну, баалау абілетіне жне з баалауыны (зін-зі баалау) аиаттылыына негізделеді. Малім зіні сабаын, зіні педагогикалы іс-рекетін, жыммен, оушылармен атынастарын психологиялы талдау кезінде зерттеушілік функцияны объекті бола алады. Зерттеушілік функцияны зіне атысты жзеге асуыны табыстылыы елеулі млшерде адамны рефлексиялылыымен, оны рефлективтік ойлауыны даму дегейімен аныталады. Зерттеу объекті ретінде педагогикалы процесті барлы баса компоненттері, факторлары бола алады, оларды ішінде оушылар негізгі орын алады.

йренушіні тласын, оны оу іс-рекетін, оу жымындаы мртебесін педагогикалы психология дістерімен зерттеу малімні педагогикалы іс-рекетіні ксіби аспектілеріні бірі болып табылады: бл з бетінше танымды міндет, жне осы іс-рекетті йымдастыруды табыстылыыны шарттары. Жне де атап крсетілгендей, егер де малім зіндік білім алуа жне зіні педагогикалы шеберлігін жетілдіруге жне белгілі бір зерттеушілік дадылара деген ажеттіліктерге ие болса ана зерттеушілік функция табысты жзеге асады. рине, гностикалы (зерттеушілік) функция зерттелуге тиісті былыстарды, оларды байланыстары мен атынастарын талдау, жйелеу, жалпылау, жіктеу, рылымдау іскерліктеріні дамуын йарады. Адамны барлы гностикалы рекеттері, мысалы перцептивті, мнемикалы, ойлау рекеттері малімні зерттеушілік функциясыны жзеге асуына осылады. Оан оса, сабаты динамикалы ту жадайларында бл функцияларды жзеге асуы педагогикалы психологияны барлы дістерін – баылау, гімелесу, эксперимент, сауалнама жргізу, леуметтік жне референтометрияны жне жоарыда айтыландарды барлыын саналы трде жасы игеруді талап етеді